Bij narcistische mensen denken we meestal aan een ‘ijdel’ persoon die iets te vaak in de spiegel kijkt. Buitensporig narcistische mensen hebben echter een echte stoornis. Het heet de ‘narcistische persoonlijkheidsstoornis’ met een reden. Deze stoornis wordt vaak aangeduid als een ‘stoornis van het zelf’, omdat narcisten vaak niet geloven dat er iets mis is met hen. Ze denken ‘Dit ben ik’ of ‘Dit is de manier waarop ik altijd geweest ben.’ Uit zelfbehoud willen ze zo blijven. Zij zullen dus niet veranderen. Je kunt wel zelf veranderen hoe je op hen reageert, zodat je veilig blijft.
Hier zijn een aantal inzichten en stappen die je kunt nemen voor het omgaan met deze zeer complexe personen:
1. Erken hun bestaan
Erken dat er manipulatieve en / of narcistische mensen bestaan en dat je ze uiteindelijk tegen zult komen. De eerste stap, wanneer je met narcistische mensen wordt geconfronteerd, is ze daadwerkelijk zien voor wie ze zijn. Als je denkt dat je te maken hebt met een narcistische persoon, dan heb je waarschijnlijk gelijk. Ga ook bij twijfel te werk zoals hieronder wordt aangegeven.
2. Zie de ware persoon
Wees je ervan bewust dat sommige mensen gewoon zeer complex zijn. Soms is een persoon in je leven zelfs schadelijk voor je zelfbehoud. Besef dat je niet met narcistische mensen kunt omgaan op dezelfde manier waarop je met de meeste anderen omgaat. In sommige opzichten moeten ze worden behandeld als kleine kinderen. Stel grenzen en geef ze zo min mogelijk controle. Wanneer je de waarheid eenmaal ziet, dan zal je veel hoofdpijn bespaard blijven.
3. Blijf bij jezelf
Begrijp dat het je niet aan jou ligt, maar aan hen. Dit kan verrassend moeilijk zijn, gezien het feit dat narcistische mensen de gewoonte hebben om je van alles de schuld te geven. Wanneer je hiermee geconfronteerd wordt, blijf dan bij de feiten voor je eigen bestwil. Vergeet niet dat de schuld krijgen voor iets nooit de feiten verandert. Vergeet ook niet dat het narcistische mensen volgens hun eigen gedachten niets fout kunnen doen…
4. Blijf kalm
Doe niet mee met hun boze woorden. Hen de schuld geven of klagen heeft geen zin, omdat je dan alleen maar meer weerstand ontvangt. Probeer bij een confrontatie weg te kijken en een ander gesprek te starten over een totaal ander onderwerp. Zoek iets waarmee je gezamenlijk kan instemmen. Wat je niet moet doen -onder geen enkele omstandigheid- is emotioneel reageren. Wat je óók niet moet doen, is er tegenin gaan. Dit zal hun gedrag alleen maar meer stimuleren. Focus op iets anders, wat dan ook. Voeg iets positiefs toe aan de situatie of het gesprek. Wat je ook doet, doe je uiterste best om gewoon kalm te blijven!
5. Blijf realistisch
Geef alle hoop op het ‘veranderen’ van de narcistische persoon op. Geef zelfs alle hoop op een redelijk gesprek op. Het zal nooit gebeuren. Geef gewoon de hoop op verbetering in welke vorm dan ook op. Deze persoon zal heus niet ineens veranderen in de liefdevolle, empathische persoon die jij graag wilt. Ze zijn niet voor rede vatbaar. Je kunt hen er niet van overtuigen dat ze zelf verantwoordelijkheid nemen voor de problemen die ze gecreëerd hebben. Narcistische mensen zullen hun gebreken niet erkennen om een voor hen zeer logische reden; ze hebben geen gebreken. Beslis zelf om ermee te stoppen door er geen energie meer aan te verspillen.
6. Word geen zondebok
Bereid je voor op het feit dat een narcist alle gebreken en tekortkomingen van hem- of haarzelf altijd zal toeschrijven aan jou. Vergeet niet dat ze zichzelf voeden door je telkens weer te vertellen dat jij de bron van alle kwaad bent. Er is niets wat je kan zeggen of doen, waardoor ze zullen overwegen om jouw kant van het verhaal te zien. Jouw mening is van geen belang, omdat je bij voorbaat al schuldig bent in hun gedachten.
7. Ga niet in op schuldgevoelens
Narcistische mensen zullen alles aangrijpen wat hen de mogelijkheid geeft om de schuld te verschuiven. Alles wat je doet of zegt, zal tegen je gebruikt worden. Narcisten hebben de neiging om oude koeien uit de sloot te halen en zij zullen niet aarzelen om een eindeloze waslijst van klachten uit het verleden tegen je te gebruiken.
8. Laat je niet klonen
Vermijd dat de narcistische persoon je verandert in een kloon van hem- of haarzelf. Als je niet voorzichtig bent, dan zie je het narcistische gedrag terug in je eigen gedrag, zelfs als je dat wilt voorkomen. Verschuif dit beeld van jezelf volledig door te begrijpen dat dit gewoon de manier is waarop je wordt beïnvloed.
9. Wees de wijste
Tot het voorbij is, is het jouw taak om de wijste te zijn. Zo voorkom je dat je nog meer beschadigd wordt. Als de narcistische persoon je ouder of je baas is, dan kan stilte de beste methode zijn. Wil je iets van deze persoon gedaan krijgen, dan is complimenteren en meegaand zijn een andere optie. Je hebt nog twee andere opties; het contact met de narcistische personen te minimaliseren óf het volledig te verbreken.
10. Bescherm je eigenwaarde
Als je geregeld met iemand te maken hebt die je probeert te ‘framen’ als de bron van alle kwaad, dan moet je actieve stappen ondernemen om een positief zelfbeeld te behouden. Herinner jezelf eraan dat narcistische personen vaak pathologische leugenaars zijn. Ze zullen in een of andere tirade dus niet per se de waarheid vertellen. Doe jezelf een plezier en neem ze niet te serieus. Dit is veel makkelijker gezegd dan gedaan. Van tijd tot tijd wil je nog steeds reageren, maar naarmate de tijd vordert, zal het je beter lukken je gevoelens te reguleren. Als het helpt, bedenk dan dat je woede eigenlijk een kostbaar geschenk is. Zie het als waarschuwing om bij deze narcistische persoon uit de buurt te blijven.
11. Weet wanneer het tijd is om het contact te verbreken
Begrijp dat deze persoon je leven onmogelijk moeilijk kan maken. Of het nu een vriend, een baas, partner of zelfs een ouder is, er zal waarschijnlijk een tijd komen waarop het nodig is jezelf terug te trekken uit de relatie. Uiteindelijk is handhaving van een goed contact met een narcistische persoon vaak onmogelijk. Als je niet direct fysiek kunt vertrekken, maak dan een mentale switch door er geen energie meer in te stoppen. Je hebt dan al een belangrijk deel van de relatie verbroken. Het enige wat je dan nog hoeft te doen, is afwachten tot de fysieke werkelijkheid een feit is.
Voorbij het narcisme
In dit boek laat Mjon van Oers zien hoe narcisme invloed kan hebben op alle facetten van het leven én wat je kunt doen om jezelf te beschermen.
Lees ook deze artikelen:
Hoe narcisme doorzien je sterker zal maken
De verborgen tirannie van de stille narcist
Hoe narcistisch misbruik onthult hoe krachtig je zelf bent
Mjon van Oers is een toonaangevende autoriteit op het gebied van narcisme in relaties. Haar pioniersgeest levert transformerende publicaties op, waarmee ze al duizenden vrouwen én mannen geholpen heeft om te herstellen van narcistisch misbruik. Zij is sinds 1992 zelfstandig auteur en schrijft (ook) over bewegen, gezondheid, mens en relaties. Haar publicaties, onder andere over narcisme, verschenen in diverse tijdschriften, online artikelen, e-books en boeken. Mjon schrijft niet alleen, zij geeft ook workshops, lezingen en inspireert als trainer.
