Angst en conflict ontvangen we niet met open armen. Het voelt een stuk aangenamer om de deur ervoor dicht te trekken. Ieder mens zet afweermechanismen in om negatieve ervaringen te verzachten. Interessant dus om van jezelf en anderen te herkennen welke afweermechanismen er zijn. Hoe kan je er op een passende manier naar kijken en mee omgaan? Hier staan vijf van Freud’s bekendste afweermechanismen op een rij met bijbehorende vragen om jezelf erover te stellen.
5 bekende afweermechanismen: welke hanteer jij?
Ontkenning
Het opperhoofd onder de afweermechanismen is ontkenning. Schreeuwen dat je helemaal niet boos bent en ‘het is niet wat je denkt’ zeggen als iemand je betrapt, vatten dit afweermechanisme helder samen. Iemand drukt op precies de juiste knop, je schrikt je een ongeluk en schiet in de ontkenning. Het is het afweermechanisme dat de situatie meestal dubbel en dwars bevestigt.
- Is er iets dat ik wel weet, maar niet wil zien?
- Ben ik eerlijk tegen mezelf?
Verschuiving
Je bent ontzettend boos op je baas, beste vriend of moeder, maar hebt moeite om dit te uiten. Als je thuiskomt, stort je het uit over je partner: het eten is koud, het huis is een rotzooi én het bed is niet opgemaakt. Dáárom ben je zo geïrriteerd! Bij verschuiving neem je de lading van een conflict of angst mee in een andere situatie. Als dit niet zo wordt herkend, kan het verwarrende situaties opleveren.
- Waar ben ik echt boos over? Schrijf het op voor jezelf als je het niet kunt zeggen.
- Wat heeft mij geraakt vandaag?
Regressie
Bij regressie keer je in stressvolle situaties terug naar het gedrag dat je als kind aannam op dit soort momenten. Huilen, stampvoeten, met spullen gooien en weglopen zijn hier voorbeelden van. Het was toen effectief, dus nu vast ook. Pas als het verwachte effect uitblijft, kun je dit gedrag omvormen naar ander gedrag.
- Hoe reageerden mijn ouders/opvoeders op mijn afwerende gedrag als kind?
- Wat kan ik doen in plaats van weglopen/huilen…?
Projectie
In een ander zien wat zich in jou afspeelt; dat is projectie. Je herkent het als een overtrokken reactie van jezelf op een situatie. Je begint bijvoorbeeld ontzettend te huilen, wordt buitenproportioneel kwaad of schiet in de lach op een ongepast of onverwacht moment. Er gebeurt iets bij jou door wat een ander meemaakt.
- Wat zegt de situatie van de ander over mij?
- Welke eigenschappen van de ander herken ik in mezelf? Of welke juist niet?
Fantasie
Door te fantaseren, maak je het leven spannender én draaglijker. Moeilijke situaties kun je wegdenken door een fantasiewereld te creëren of op te gaan in een boek, film of muziek. Het is een afweermechanisme dat niet zo opvalt, omdat het zich in de vorm van een hobby of gewoonte aandient. Daarom is het extra belangrijk om je er bewust van te zijn.
- Wat ga ik doen als ik wil ontsnappen aan een confrontatie?
- Waar kan ik zó in opgaan dat ik mijn dagelijkse leven vergeet?
Ongekende gevoelens
Wanneer jouw emoties er vroeger niet mochten zijn, kan het zijn dat deze afweermechanismes je maar al te bekend voorkomen. Hoe kun je omgaan met die overweldigende golf aan emoties als je niet weet hoe? Ongekende gevoelens helpt je om de oude pijn te herkennen, erkennen, omarmen en een plekje te geven. Zonder schuld aan te wijzen, maar met begrip voor hoe het was.
Lees ook dit artikel:
Tekstschrijver die zich bezighoudt met zingeving, literatuur en theater, dat ben ik: Fabienne Peters. Mijn streven? Op zoveel mogelijk plekken artikelen en verhalen verspreiden die het leven zowel verdiepen als verzachten. Die geen dagelijkse kost zijn, maar wel leven. Onderwerpen die raken en die net een beetje verder gaan; daarover schrijf ik. Vanuit mijn tekstbureau FAABL Blogs & Verhalen schrijf ik naast artikelen over zingeving ook verhalen en theaterteksten en geef ik taal- en tekstadvies.
