Het sjamanisme over totemdieren: de betekenis van paarden in jouw dromen
Door Yurek Onzia
Verschijnt er een paard in je droom of visioen? Volgens het sjamanisme is het een zéér bijzonder totemdier. Paarden zijn het symbool van de magie in jezelf, zegt Yurek Onzia, auteur van Leven en lessen van de sjamaan Joska Soos. Lees in dit artikel meer over toverkracht, vrijheid én de gevleugelde Pegasus.
Paarden helpen jou om je eigen vrijheid en macht te ontdekken.
Totemdieren: verborgen krachten in jezelf
In de sjamanistische traditie en bij vrijwel alle natuurvolkeren worden kracht- en totemdieren beschouwd als de verpersoonlijking van onze potentialiteiten, de verborgen mogelijkheden en krachten in het universum en dus ook in onszelf.
Ze spiegelen onze lessen en beproevingen. Maar ook onze slapende vermogens die we wakker kunnen maken en kunnen gebruiken om te groeien en onszelf te helen. De oorsprong van het woord ‘totem’ ligt bij de indianen van Noord-Amerika, die de uitspraak ‘Makwa nindotum’ bezigden. Dat betekent: ‘Mijn clan stamt af van de beer.’
De bevrijdende symboliek van het paard
In het sjamanisme is een bijzondere rol weggelegd voor het paard. Paarden staan traditioneel voor toverkracht, reizen en vrijheid, en onderliggend ook voor de drijvende kracht van het verlangen. Als een van de oudste vervoermiddelen zijn ze tevens symbolen van expansie. Ze stellen de mens in staat om op verkenning uit te gaan en de beperkingen van zijn gemeenschap te ontstijgen.
Door die reizen kom je in aanraking met het leven in al zijn veelzijdigheid en vormen. Paarden hebben onze wereld dus kleiner gemaakt en bijgedragen aan het verbreiden van de beschaving. Ze staan voor het ontdekken van nieuwe gebieden, in de wereld maar óók in onszelf.
Door de tijden heen is het rijden op een paard door meer dan één dichter niet toevallig vergeleken met vliegen. Als we op een paard rijden, voelen we ons verheven en (opnieuw) machtig. Ze doen ons ook denken aan de wind en het schuimen van de zee.
Voorspellende gaven en tovenarij
In het verleden was het paard verbonden met zowel begrafenisriten als met geboorten. Met andere woorden: met mensen of zielen ‘die op een paard gezeten de wereld in- of uitrijden’. Oppergod Odin of Wodan is in de Noordse mythologie de god van de kennis, geneeskunst en magie en de begeleider van de zielen. Hij rijdt op een achtvoetig ros.
Aan paarden worden ook voorspellende gaven toegeschreven, nog een kwaliteit die steevast aan Odin/Wodan toegekend wordt. In vele legenden zijn paarden helderziend en herkennen ze beoefenaars van tovenarij. Paarden zijn dus bij uitstek een archetypisch symbool van onze magische kant. Ze leren je om te vliegen en erop uit te trekken naar nieuwe oorden – in fysieke, psychologische of spirituele betekenis. En ze helpen jou om je eigen vrijheid en macht te ontdekken.
Wanneer Pegasus in een droom verschijnt
Zoals ik in dit artikel vertelde, hangt voor de sjamaan het paard samen met zijn trommel. Die berijdt hij als het ware in een trance, terwijl hij de trommel bespeelt en zich ondertussen heen en weer beweegt. De beweging is een uiting van de creatieve bezieling en diepe verbondenheid met de trom en het drummen.
In deze optiek staat de verschijning – in een gewone droom, in een wakkere droom tijdens een sjamanistische sessie, in een visioen of in je dagelijkse leven – van het zwarte paard voor het materiële aspect. Het bruine of grijze paard staat voor het psychologische aspect. Het witte paard voor het spirituele aspect en de Pegasus, het witte paard met vleugels, voor het goddelijke niveau of ritme en de scheppende geest.
Omwille van de witte gevleugelde draak in zijn familiewapen voegde mijn leraar Joska Soos daar nog graag aan toe: “De betekenis van de Pegasus bij de sjamanen komt overeen met die van de witte vliegende draak in verschillende andere tradities en de witte bizon bij de Noord-Amerikaanse indianen. Zij zijn de verzinnebeelding van de scheppende goddelijke geest, of nog: de verlichting.”
Geboren uit bloed
Pegasus, het magische gevleugelde paard, is dus verbonden met het goddelijke ritme. In de Griekse mythologie wordt deze sneeuwwitte hengst vaak geassocieerd met water. Dat mag niet verwonderen: hij is de nakomeling van de Griekse god Poseidon, de heerser over de zeeën maar ook over de paarden, en van Medusa. Ze is een van de Gorgonen. Haar zusters Stheno en Euryale en zij zijn monsterlijke nakomelingen van de zeegoden Phorcys en Ceto.
Een rechtstreekse blik van haar veranderde alles in steen. Pegasus werd geboren bij de oceanenbronnen. Toen de held Perseus de kwaadaardige Medusa had onthoofd terwijl hij in een spiegel keek, ontsprong Pegasus aan haar bloed. Volgens een van de vele verhalen vloog Perseus daarna weg op Pegasus om de mooie prinses Andromeda van een zeedraak te redden.
Alsof je vleugels krijgt
Maar volgens de meeste versies van de mythe bleef Pegasus een wild dier, tot de Corinthische prins Bellerophon het temde. Bellerophon vond Pegasus terwijl het paard dronk van de bron en het water deed ontspringen aan de bergwand door er met zijn hoeven tegen te stampen. Toen Bellerophon probeerde om op de rug van Pegasus naar de top van de Olympus, de woonplaats van de Griekse goden, te vliegen, werd de oppergod Zeus boos over zoveel brutaliteit. Hij zond een horzel die het paard stak. Pegasus steigerde hierdoor en wierp Bellerophon af, die voor de rest van zijn leven kreupel was.
Volgens andere versies werd Pegasus wél op de berg Olympus verwelkomd. Het paard werd gelinkt aan de stormen en was de drager van donder en bliksem voor de wijze oppergod Zeus. Symbolisch is Pegasus dus altijd gelinkt aan vleugels en bronnen. De begrippen ‘vruchtbaarheid’ en ‘verheffing’ zijn essentieel om zijn mythe te begrijpen. Pegasus is ‘de wolk die bevruchtende regen in zich draagt’.
Het temmen van emoties
Als het menselijke lichaam gemixt wordt met het paardenlichaam, treedt de centaur tevoorschijn. Dit mythische wezen wordt geassocieerd met dierlijke instincten en seksuele begeerten. Het zijn eigenschappen die ook aan het paard worden toegeschreven, vooral aan de hengst. Het temmen van de hengst kan ook zo opgevat worden: als het temmen van de seksualiteit en van gevaarlijke, bedreigende emoties.
Spirituele creativiteit
Pegasus daarentegen staat allegorisch voor ‘de creatieve verbeelding en haar krachten van verheffing’ en voor ‘sublieme, verheven en spirituele waarden’, in staat om ons ‘boven misstappen en de gevaren van dwaling’ uit te doen stijgen.
Het is niet voor niets dat Bellerophon met Pegasus als strijdros het monster de Chimaera versloeg. Pegasus mag dus bij uitstek beschouwd worden als het symbool van de gesublimeerde verbeelding, de objectieve verbeelding die de mens naar sublieme hoogten tilt. Deze verklaring verenigt in één klap de symbolische betekenissen van ‘vleugels’ (lucht) en ‘bronnen’ (water): spirituele creativiteit. Pegasus is trouwens ook het symbool geworden van de poëtische inspiratie. Hij is het dichterros, het gevleugelde paard van dichters en muzen.
Lessen van een sjamaan
Er valt natuurlijk nog veel meer te vertellen over sjamanistische symbolen, kracht- en totemdieren en het gebruik van de trom, klank en trilling. En over het reizen zonder zich te verplaatsen en de connectie van de mens met de oerbeginselen en de overeenkomsten met de inzichten van Carl Gustav Jung. Nieuwsgierig geworden? Check het boek Leven en lessen van de sjamaan Joska Soos.
Wil je meer informatie of een sjamanistische sessie, workshop of lezing aanvragen? Mail naar yurekonzia1@gmail.com.
Leven en lessen van de sjamaan Joska Soos
'Leven en lessen van de sjamaan Joska Soos' van Yurek Onzia is het verhaal van een van de laatste authentieke West- Europese sjamanen: Joska Soos (1921-2008).
Lees verder:
De wijsheid van een sjamaan: hoe trillingen ons kunnen helen
Wijsheid van de Boeddha en mystici over de waarheid en de sleutel tot innerlijk weten
Mystieke vrouwenwijsheid: in welke van de 7 vrouwelijke archetypen herken jij jezelf?
