Als je emotioneel verwaarloosd bent of uit een ander disfunctioneel gezin komt, dan is de liefde en kwetsbaar zijn waarschijnlijk erg lastig voor je. “Sommige overlevers van emotionele verwaarlozing zijn zo verlamd door hun perfectionisme dat ze nooit naar liefde op zoek gaan,” zegt psychotherapeut Pete Walker, auteur van Complexe emoties.
Pas als we onszelf volledig laten zien en horen, weten we of we echt door anderen worden gewaardeerd
Opgroeien in disfunctioneel gezin
Kinderen uit disfunctionele gezinnen worden meestal in verschrikkelijke eenzaamheid geboren. Kinderen die eigenlijk gezien moeten worden in plaats van gehoord, voelen zich enorm vervreemd en afgewezen. Veel overlevers die als kind hun mond moesten houden, lijden als volwassenen nog steeds onder diezelfde zwijgende eenzaamheid. Ze moeten nog leren dat echte verbondenheid en saamhorigheid voortkomen uit mensen die ongehinderd met elkaar praten.
Perfectionisme vult de leegte
Perfectionisme versterkt het zwijgende, isolerende effect van je mond moeten houden. Veel mensen vinden het onmogelijk om iets over zichzelf te vertellen als het niet van alle kanten glanst en blinkt. We zijn zo bang dat anderen zien dat we niet perfect zijn dat er maar heel weinig dingen zijn waarvan we het veilig genoeg vinden om ze te vertellen.
Tot ik bijna dertig was, bestonden mijn gesprekken bijna altijd alleen maar uit grappen en grollen en praten over sport. Door deze oppervlakkigheid voelde ik me altijd eenzaam. Ik was nogal laconiek omdat het leven in mijn ouderlijk gezin me ervan had overtuigd dat het onverstandig was om over de kwetsbare onderwerpen te praten die ervoor zorgen dat de intimiteit tussen mensen groter wordt. Bij mij thuis werd praten over gevoelens, behoeften, zwakheden of teleurstellingen altijd belachelijk gemaakt. Net als praten over hoop, dromen en dingen bereiken.
Perfectionisme blokkeert intieme gesprekken
Pas als we onszelf volledig laten zien en horen, weten we of we echt door anderen worden gewaardeerd. Alleen als we onszelf volledig blootgeven kunnen we ontdekken of er van alle aspecten van onszelf wordt gehouden.
Eenzaamheid wordt vaak door open en ongecensureerde communicatie geheeld. De mate waarin ik met jou kan delen wat er in mij omgaat bepaalt de mate waarin ik me door jou verwelkomd en geliefd voel. Zelfexpressie en eigenwaarde zijn van elkaar afhankelijk. De intimiteit die voortkomt uit eerlijke communicatie geeft ons een goed gevoel over onszelf en moedigt ons aan om steeds openhartiger te worden.
Zolang perfectionisme de overhand heeft, kun je je eigenwaarde niet terugwinnen. In veel opzichten is eigenwaarde het tegenovergestelde van perfectionisme. Echte eigenwaarde vervliegt niet meteen als we ons verdrietig, boos, slecht of eenzaam voelen.
Totdat we leren om ook van onszelf te houden als alles niet perfect is, is onze liefde voor anderen oppervlakkig en te voorwaardelijk.
Perfectionisme blokkeert liefde
Perfectionisme zorgt er ook voor dat we de liefde van anderen niet binnen kunnen laten, hoe overvloedig en oprecht die ook is. Als we te veel met onze tekortkomingen bezig zijn, raakt de koestering van anderen ons meestal niet
Perfectionisme leidt vaak tot een eindeloze, vruchteloze zoektocht naar de perfecte partner. In de eerste stadia van romantische liefde komt het vaak heel sterk naar voren. Overlevers die hun perfectionisme nog niet hebben losgelaten, zetten meestal een flinke rem op hoe ze zich uiten als ze verliefd op iemand worden. Ze proberen zo perfect mogelijk op elkaar over te komen omdat ze bang zijn dat als ze maar enigszins tekortschieten, ze opnieuw in de steek zullen worden gelaten.
Het probleem van ‘de goede indruk’
‘Een goede indruk maken’ betekent vaak dat je veel belangrijke aspecten van jezelf verborgen houdt. Zelfcensuur kost heel veel energie. Vroeg of laat komen er gebreken uit het romantische waas tevoorschijn. Als dit bij twee mensen gebeurt die lange tijd alleen maar elkaars smetteloze masker hebben gezien, kan de desillusie verwoestend zijn.
Valse liefde, die is gebaseerd op luchtspiegelingen van perfectie, verdwijnt vaak plotseling en met een flinke dosis drama. Als dit maar vaak genoeg gebeurt, bestaat de kans dat we het vinden van liefde helemaal opgeven.
‘Niet perfect genoeg voor de liefde’
Sommige overlevers zijn zo verlamd door hun perfectionisme dat ze nooit naar liefde op zoek gaan. Omdat ze niet het ‘ideale’ uiterlijk van een acteur of model zien als ze in de spiegel kijken, zijn ze ervan overtuigd dat ze afgewezen zullen worden als ze iemand aanspreken tot wie ze zich aangetrokken voelen.
Het grootste deel van mijn pubertijd vond ik het doodeng om met de meisjes op mijn school om te gaan. Als ik een meisje uit mijn klas naar me toe zag lopen, draaide ik me snel om en liep ik de andere kant op in plaats van dat ik haar tegemoet liep voor een ontmoeting waarvan ik zeker wist dat die vernederend zou zijn.
Mijn eigenwaarde en zelfexpressie waren in mijn ouderlijk gezin zo sterk aangetast en de kop ingedrukt dat ik gewoon ‘wist’ dat ik mezelf alleen maar voor gek zou zetten. Onbewust was ik bang dat alles wat ik zou zeggen om haar interesse te wekken of indruk op haar te maken met hetzelfde sarcasme zou worden begroet als ik thuis meemaakte.
De weg naar authentiek leven
Het was een zeer genadevolle dag toen ik achter in de twintig was en ik me eindelijk openstelde voor mijn verdriet en ontdekte dat mijn eenzaamheid in wezen nog net zo groot was als toen ik mijn ouderlijke huis was ontvlucht. Ik voelde me nog steeds even eenzaam als in mijn pubertijd. Hoewel ik eindelijk een vriendin had, evenals de ogenschijnlijke goedkeuring van alle mensen in mijn directe omgeving, voelde ik me bij niemand op mijn gemak. Ik trok me nog steeds vaak terug in het klooster van mijn kamer als ik iets voelde wat te overweldigend was om achter mijn zelfverzekerde façade te kunnen verbergen.
Door een inzicht dat mijn leven volledig veranderde besloot ik dat als dit alles was wat mijn perfecte valse imago zou opleveren, ik net zo goed kon stoppen met me anders voordoen dan ik was. Zo snel als ik kon gooide ik mijn totaal niet lonende act overboord en nam ik me voor om authentieker te worden. Zoals ik al vreesde, verdwenen veel van mijn oude vrienden, maar gelukkig bleven er meer vrienden dan ik had gehoopt over die mijn nieuwe authenticiteit enthousiast verwelkomden. Al snel voelde ik me voor het eerst in mijn leven gekoesterd.
Naarmate ik me meer op mijn gemak voel als ik echt mezelf ben, wordt het gevoel dat ik erbij hoor en dat de groep mensen waarvan ik deel uitmaak en de wereld in het algemeen mijn thuis zijn, steeds sterker. Na twintig jaar oefenen ben ik ervan overtuigd dat er niets is dat liefde en waardering voor elkaar zo sterk bevordert als volledige openheid naar elkaar toe. Ik zou een hele kamer vol vrienden inruilen voor een van de dierbare mensen met wie ik nu zo’n waardevolle band heb.
Lees verder: Tips van een therapeut: zo ontwikkel je meer zelfliefde
Fragment uit: Complexe emoties
Complexe emoties
Hoe kun je omgaan met de gevolgen van emotionele verwaarlozing en gebrek aan emotionele steun tijdens je jeugd? 'Complexe emoties' van Pete Walker is dé gids voor emotie- en stressregulatie.
Leer van jezelf houden:
- Ervaar jij voldoende zelfliefde? (+ tips om meer van jezelf te houden)
- Tips van een therapeut: zo ontwikkel je meer zelfliefde
- Overlevingsstrategieën uit je jeugd: wanneer stopte jouw zelfliefde?
