Burn-out, burn-on en bore-out: hoe kun je een leuk leven hebben en niet overprikkeld raken?
Door Mieke Lannoey
”Het lijkt wel of mijn leven een aaneenschakeling is van burn-out en bore-out”, hoor ik de laatste tijd best veel (hooggevoelige) mensen uit mijn omgeving concluderen, inclusief mezelf,” zegt burn-on-expert Mieke Lannoey. In dit artikel onderzoekt ze waarom dit is en hoe je de balans tussen rust en sensatie kunt bewaken.
Er is niks mis met je, je hebt gewoon een andere bedrading.
‘Het lijkt wel of mijn leven een aaneenschakeling is van burn-out en bore-out’, hoor ik de laatste tijd best veel mensen uit mijn omgeving – die veelal uit sensitieve mensen bestaat, concluderen, inclusief mezelf. Al staat er onbewust vaak ook ‘burn-on’ tussen dat rijtje, het nog onbekende broertje van de twee syndromen.
Waar je bij een burn-out te lang aan negatieve stress werd blootgesteld, is er bij een bore-out te lang een gebrek aan positieve spanning. Bij een burn-on werd dan weer zoveel spanning gecreëerd (niet zelden omdat je na een bore-out nieuwe uitdaging zoekt of omdat je jezelf na een burn-out weer extra hard wilt bewijzen) dat je niet meer kunt ontspannen.
Lees ook: Burn-on: het onderbelichte probleem van deze tijd + waarin verschilt het van burn-out?
Oorzaak & gevolg
Het resultaat is bij de drie syndromen echter hetzelfde, je bent niet meer vooruit te branden, mentaal en/of fysiek. De oorzaak wijst steevast in de richting van een – vaak door ontwikkelingstrauma belast – (hyper)gevoelig zenuwstelsel dat schakelt tussen overprikkeling en onderprikkeling. Oftewel tussen de overlevingsmodussen fight/flight en freeze.
In het geval van een hoogsensitieve sensatiezoeker (HSS) is het vinden van de optimale prikkelbalans, oftewel het vertoeven in de zone van je ‘window of tolerance‘, zowaar nog een grotere uitdaging. Want wat de HSP’er in jou nodig heeft (tijd en ruimte voor reflectie & introspectie) is vaak tegenstrijdig aan wat de HSS’er in jezelf doet floreren (afwisseling, uitdaging & nieuwe stimulansen). Teveel van het één leidt immers altijd tot te weinig van het ander.
De stressparadox
Vaak is het zo dat een baan waarin veel uitdaging zit (of zelfstandig ondernemen) veel druk met zich meebrengt. Wat het risico op een burn-on of burn-out vergroot. Een baan die geen stress kost brengt weer weinig voldoening omdat je niet of te weinig wordt uitgedaagd en daardoor in je comfortzone blijft hangen. Waardoor de kans op een bore-out toeneemt. Je eigen baan samenstellen of creëren is voor HSS’ers dan ook een must.
Echt herstel?
Een cruciale sleutel lijkt te liggen in het herstelproces. Als je het herstelproces van een burn-out tracht te versnellen is de kans reëel dat je (vroeg of laat) op een burn-on afstevent. Blijf je echter te lang thuis zitten, dan bestaat het gevaar dat je je motivatie verliest en niet meer terug in actie geraakt waardoor een bore-out op de loer ligt.
Je kunt je dan ook terecht de vraag stellen of er in dit hele verhaal überhaupt wel sprake is van een duurzaam oftewel blijvend herstel, of dat het gewoon om een aaneenschakeling van overlevingspatronen gaat?
Levensbore-out
Als je, net als ik, al een paar keer in dit cirkeltje hebt rondgedanst, kan er een gevoel van zinloosheid en/of neerslachtigheid ontstaan. Waar je in het begin gelooft dat een verandering van baan of van omgeving hét soelaas biedt. Of dat het volgen van je dromen of het verwezenlijken van een nieuw project je dé voldoening gaat brengen, besef je na verloop van tijd dat je steeds weer op hetzelfde punt belandt. Je neemt jezelf (en je zenuwstelsel) immers overal mee naar toe. Wanneer dit besef tot je doordringt, lijk je wel in een soort levensbore-out te verzeilen. Naast de chronische moeheid slaat nu ook de moedeloosheid toe.
Zelftwijfel
Je twijfelt waarschijnlijk aan jezelf. Je ziet dat er heel wat mensen zijn die hun baan dertig jaar kunnen volhouden, terwijl jij je na drie maanden steevast begint te vervelen (bore-out). Of dat de meeste ouders de drukte van een gezinsleven kunnen hanteren, terwijl jij overprikkeld raakt van je eigen kinderen (burn-out). Dat het merendeel van de volwassenen berusting vindt in het leiden van een ‘gewoon’ leven, terwijl jij eeuwig onderweg blijft naar het ideale leven (burn-on). Dit soort gedachten zorgen ervoor dat je enorm gaat twijfelen aan jezelf. Dat je gaat geloven dat er iets fundamenteel mis met je is.
Unieke levenshandleiding
Er is echter niks mis met je, je hebt gewoon een andere bedrading. Als je weet dat slechts 20% van de bevolking hoogsensitief is (en van die 20% is zo’n 30% HSS), dan weet je ook dat je leeft in een wereld die voor meer dan 80% niet op jouw manier van zijn, op jouw bedrading, is afgestemd.
Naast zenuwstelselregulatie en traumaheling is het ontzettend belangrijk om je eigen behoeften te leren kennen en (respect)eren. Zodat je je eigen werk- en levenshandleiding kunt schrijven. Daarnaast is contact met gelijkgestemden een ware must. Verbinding met andere sensitieve mensen zorgt er niet alleen voor dat je je begrepen en minder ‘anders’ voelt, maar vooral ook dat je zenuwstelsel zich weer veilig voelt. Dat is dé manier om weer verbonden te raken met je mooie en unieke zelf. Verbinding is de sleutel om te stoppen met overleven en te starten met leven. Dat wens ik elk van ons toe.
Burn-on
Hoe vind je de balans tussen rust nemen, een leuk leven en verplichtingen? In 'Burn-on' geeft Mieke Lannoey tips om een functionerende burn-out te voorkomen, wanneer je niet meer uit de werkmodus kunt komen.
Lees ook deze artikelen van Mieke Lannoey over burn-on:
- Draait je leven vooral om verplichtingen? Test of je een burn-on hebt
- Burn-on: waarom je doorgaat terwijl je uitgeput bent (5 verontrustende redenen)
- Burn-on: de weigering om je zielspad te volgen (negeer jij de fluisteringen van je ziel?)
Schrijven is voor mij een manier om ervaringen te verwerken, verbanden te ontdekken, processen te duiden en inzichten te delen. Niet als coach, therapeut of academicus, wel als Mieke. Een mens die zich al (onder)zoekend een weg door het leven baant.
