Ben jij vroeger gepest of wordt je nu gepest? De gevolgen van pesten zijn groot en werken vaak jarenlang onbewust door. In dit artikel beschrijft ervaringsdeskundige en coach Wendy Raaimakers wat pesten is (het omvat meer dan je denkt), wat de gevolgen van gepest worden zijn én ze deelt aan het einde van het artikel troostende woorden om je wonden van het pesten te helen.
Je bent een masker op gaan zetten en achter dat masker zit wie jij bent en hoe jij je voelt.
Wat is het verschil tussen plagen en pesten?
Pesten, we hebben er allemaal mee te maken gehad. Misschien was jij degene die gepest werd, stond je erbij als omstander of was jij degene die iemand pestte.
Herken jij de opmerking: “ach het is toch maar een grapje, ik mag je toch wel een beetje plagen”? En toch voelt het helemaal niet grappig en heb jij last van dat zogenoemde grapje. Ben jij nou zo gevoelig dat je niet tegen een grapje kan? Waarom worden er steeds dezelfde grapjes tegen jou gemaakt? Om je meer uit te kunnen leggen over pesten en de gevolgen van pesten, beginnen we eerst met te kijken wat pesten nu eigenlijk is. Wanneer is het plagen en wanneer pesten?
Wat is plagen?
Plagen is speels gedrag wat vaak over en weer gaat tussen twee of meerdere personen. De één plaagt de ander en de ander plaagt weer terug. Beide vinden het grappig en zien de lol er wel van in.
Wat is pesten?
Het wordt pesten wanneer het helemaal niet speels is, maar opzettelijk kwetsend gedrag. Bij pesten mist de wederkerigheid. Het is gedrag dat steeds herhaalt wordt, waarbij er één of meerdere zenders zijn en steeds dezelfde ontvanger. Het is niet eenmalig, maar het gebeurt steeds weer opnieuw. Je merkt dat je er steeds minder om kan lachen. En dat al die zogenoemde grapjes jou een steeds onveiliger en onzekerder gevoel geven. Tot jij je op een bepaald moment realiseert: ik word gepest.
Vormen van pesten
Regelmatig hoor ik mensen zeggen: nou ik hoorde er niet bij, maar werd ook niet gepest. Maar klopt dat eigenlijk?
Bij het volgende gedrag spreken we van pesten:
• Grapjes maken ten koste van een ander
• Vervelende opmerkingen maken
• Beledigen of schelden
• Openlijk terechtwijzen
• Negeren of sociaal isoleren/buitensluiten
• Gebaren maken
• Roddelen
• Kritiek uiten op iemands persoonlijke leven
• Iemand lichamelijk pijn doen
• Beschadigen van eigendommen
Vaak wordt er gebruik gemaakt van een combinatie van bovenstaande gedragingen. Als je naar deze lijst kijkt en terugkijkt naar je schooltijd, of kijkt in jouw dagelijkse leven, heb je dan te maken gehad met pestgedrag richting jou? Vraag jezelf dan ook eens af wat de impact hiervan is op jouw leven.
Wat is de impact van pesten?
Wanneer je gepest wordt, op welke manier dan ook, heb je met regelmaat te maken met een onveilige situatie. Je zit in een omgeving waarin je niet de mogelijkheid hebt om in alle vrijheid jezelf te zijn en jezelf te ontwikkelen. Doordat het op dagelijkse basis gebeurt en vaak door meerdere personen, ben je gaan geloven dat het aan jou ligt. Je bent de woorden die je te horen krijgt gaan geloven. Zelfs als het in het begin goed lukt om de nare opmerkingen en gebeurtenissen van je af te laten glijden, vroeg of laat krijgen ze toch grip op jou. Daarbij krijgen ze grip op hoe jij naar jezelf kijkt en tegen jezelf praat. Het tast jouw zelfbeeld aan en je wordt steeds onzekerder en vaak steeds strenger voor jezelf. Want waarom kan jij nou niet ‘gewoon’ leuk genoeg zijn.
De alertheid die je hebt neemt toe. Je bent je heel erg bewust van jezelf. Je bent altijd alert op wat je zegt, hoe je eruitziet en wat er in je omgeving gebeurt. Want als je deze alertheid hebt, kan je situaties voorkomen of zien aankomen. Situaties waarbij jij weer het middelpunt wordt van grapjes of ander pestgedrag.
Wat je verder gaat doen is het gedrag proberen te vertonen waarvan jij denkt dat dit helpend gaat zijn. Het gedrag dat jij denkt dat mensen van jou willen zien. Het gedrag waarvan jij bent gaan geloven dat als je dat laat zien, mensen je wél leuk gaan vinden.
Grenzen aangeven, daar ben je al lang mee gestopt. Je hebt weleens gezegd dat ze moesten stoppen of je moest huilen door iets dat er gebeurde of gezegd werd. Maar die grenzen worden niet geaccepteerd. Vaak moedigen ze de pester(s) alleen maar aan om verder te gaan. Dus je bent gaan leren om dingen weg te lachen, niet te laten merken hoe zij jou raken. Je bent een masker op gaan zetten en achter dat masker zit wie jij bent en hoe jij je voelt.
Het is niet alleen dat je tijdens het pesten leert dat er geen respect is voor jouw grenzen. Doordat je zo gericht bent op de buitenwereld en jouw omgeving, zo vaak jouw ware gevoel verschuilt achter jouw masker en zo goed bent geworden in bepaalde eigenschappen van jezelf weg te stoppen, dat je zover van jezelf bent weggeraakt, dat je de grenzen niet meer voelt. Je bent in een overlevingsstand gekomen, waarbij jij jezelf bepaald gedrag hebt aangeleerd dat jou ‘veilig’ houdt. Dat heb je nodig wanneer je dagelijks of wekelijks naar deze onveilige omgeving terug zal moeten gaan. Je bent niet bezig met wie jij in de kern bent en wat jouw gevoelens en behoeften zijn. Je bent aan het overleven.
Gevolgen van pesten
Op een gegeven moment stopt het pesten en kan jij doorgaan met jouw leven. Vaak je nog helemaal niet bewust van wat het pesten nu daadwerkelijk voor invloed op jou heeft gehad. Jij hebt een modus voor jezelf gevonden die werkt en vanuit die modus ga jij verder het leven in. Toch zal je regelmatig tegen dingen bij jezelf aanlopen die jou in de weg zitten, zoals:
• Onzekerheid
• Erg gericht op (de mening van) anderen
• Bang voor afwijzing
• Geen of moeilijk grenzen aan kunnen geven
• Je vaak verontschuldigen voor dingen
• Ongemak in sociale situaties
• Niet snel bij iemand helemaal veilig of op je gemak voelen
• Minderwaardigheidscomplex
• Snel buitengesloten voelen
• Dingen die gebeuren of gezegd worden erg persoonlijk opnemen
• Belangen van anderen boven die van jezelf plaatsen
Erkennen en herkennen
Het is van groot belang dat je gaat onderzoeken en erkennen dat pesten een grote impact op je heeft en dat de gevolgen daarvan nog steeds een grote rol spelen in jouw dagelijkse leven. Wanneer jij kan erkennen dat het pesten heeft plaatsgevonden en dat het wel degelijk impact op je heeft gehad, kan je het gaan verwerken. Je gaat dan steeds vaker herkennen wanneer in situaties jouw gepeste kind wordt aangeraakt en je automatisch in jouw overlevingsstand schiet en op welke momenten in je leven de wonden van het pesten nog van invloed zijn op dingen die je doet, zegt of keuzes die je maakt. Erkennen en herkennen is een hele belangrijke stap in het verwerken van het pestverleden.
Wat lieve woorden voor jou!
Herken jij jezelf in dit artikel? Hopelijk kan ik je het volgende dan meegeven:
• Jij bent super sterk. Want dagelijks naar een onprettige en onveilige omgeving terug gaan, dat is ontzettend knap en krachtig. Daar is moed voor nodig. En dat heb jij!
• Kwetsbaarheid mag er zijn. Ook jij mag zeggen dat iets voor jou moeilijk of spannend is. Wat een ander daarvan zegt of vindt dat ligt bij deze persoon en zegt niks over jou. Kijk eens of je één of twee personen in jouw omgeving in vertrouwen kan nemen over jouw onzekerheden en over wat pesten met je gedaan heeft. Praat erover! Ook al is het even spannend, ik beloof je dat het op gaat luchten om het niet meer weg te stoppen.
• Het ligt niet aan jou. Pesten is een groepsproces wat wordt veroorzaakt door een gevoel van onveiligheid in de groep. Dat is niet jouw schuld of verantwoordelijkheid. Mensen die pijn ervaren, zijn eerder geneigd om anderen pijn te doen. Dus laat de verantwoordelijkheid voor de acties liggen waar ze horen. Jij bent niet schuldig aan het grensoverschrijdende gedrag van anderen!
• Zoek hulp. Weet dat er hulp is om jou te ondersteunen je pestverleden te verwerken en weer regie over je leven te pakken. Je hoeft dit niet alleen te doen!
Geschreven door Wendy Raaimakers
Het gepeste brein
Pesten doet niet alleen iets met je leven, maar óók met je brein, laat Jennifer Fraser zien in 'Het gepeste brein'. Heel de littekens in je hersenen en bescherm jezelf.
Lees verder:
- Trauma & oude pijn: traumaboodschappen veranderen en loslaten
- Wat is gaslighting? Zó herken je deze emotionele manipulatietechniek (20 signalen)
- Je grenzen en energie managen: krijg meer inzicht in ongezonde energiestromen
- Wat is trauma en hoe ontstaat het?
Inspirerend leven werkt samen met experts om je te inspireren. Gastauteurs bieden ons hun verhalen aan om met jou te delen.
Ben nu 60. Erg gepest op scholen/werk. Zag mijzelf laatst op een klassenfoto uit 1972. Angstig weggedoken. Overal gepest, school en later ook op werk. Heb daardoor een angststoornis ontwikkeld en slik al jaren lang ad om in leven te blijven.