Hoe hecht jij je aan anderen? Zo herken je de verschillende hechtingsstijlen
Door Kelly McDaniel
Ben jij je er bewust van hoe jij je hecht aan andere mensen? “Hoewel hechtingsgedrag bij mensen heel divers is, hebben we allemaal dominante patronen van verbinding maken en omgaan met anderen die al heel vroeg worden ingeprent,” zegt Kelly McDaniel, auteur van Moederhonger. In dit artikel schrijft ze over veilige hechting, onveilige hechting, vermijdende hechting en angstige hechting.
Onze individuele hechtingsstijl is een belichaamde plattegrond voor hoe we verbinding maken met anderen.
Hechtingspatronen
De hechtingstheorie wordt steeds vaker gezien als de overkoepelende psychologische verklaring waarom mensen op een bepaalde manier leven en liefhebben. Onze individuele hechtingsstijl is een belichaamde plattegrond voor hoe we verbinding maken met anderen. Hoewel hechtingsgedrag bij mensen heel divers is, hebben we allemaal dominante patronen van verbinding maken en omgaan met anderen die al heel vroeg worden ingeprent.
Als er geen stabiele, koesterende, beschermende volwassene is, kunnen de vroege lessen omtrent hechting die we leren tot onzekerheid leiden. Het woord ‘moederhonger’ beschrijft hoe onveilige hechting tijdens de volwassenheid voelt en wat er gebeurt als er essentiële onderdelen van moederzorg ontbreken. Als we de onderliggende oorzaak van onveilige hechting begrijpen, geeft dat richting aan het helingsproces en is de kans groter dat we als volwassene alsnog veilige hechting verwerven.
Veilige hechting
Om veilige hechting tot stand te brengen, hoeven koestering en afstemming niet helemaal perfect te zijn voor de baby. Moeders maken nu eenmaal heel veel foutjes bij de zorg voor hun kleintjes. Deze natuurlijke foutjes maken goed afgestemde moeders goed door een baby vast te houden, te wiegen en zich te verontschuldigen. Door dit soort sensitieve pogingen tot herstel repareren moeders de verbinding met hun kinderen als ze te lang zijn weg geweest of emotioneel uit hun slof zijn geschoten. De natuur vereist geen perfectie. Kinderen ook niet.
Veilige hechting komt tot stand door betrouwbaar tweerichtingsverkeer tussen moeder en kind. Dit vormt de overtuiging dat relaties pijn kunnen verlichten. Deze vroege lessen over relaties versterken de zich ontwikkelende hersenstructuren voor blijvende gezondheid en geluk, en vormen veilige gehechtheid.
Onveilige hechting
Net als iedereen hebben ook veilig gehechte kleintjes het moeilijk als er vervelende dingen gebeuren, maar ze veren snel terug en vertrouwen op de hulp van anderen als het even lastig wordt. Kinderen zonder adequate vroege koestering zijn echter vanbinnen angstig en onrustig. Kinderen die niet veilig zijn gehecht, groeien op tot volwassenen bij wie het hele zenuwstelsel anders is dan bij mensen die veilig gehecht zijn.
Onveilig gehechte kinderen hebben terwijl ze lichamelijk opgroeien moeite met emotionele rijpheid. Onveilige hechting kan zorgen voor symptomen van angst. Anderen vertrouwen is moeilijk, net als zich concentreren. Als kinderen zo’n jaar of twaalf, dertien zijn, kan onveilige hechting zich uiten in de vorm van depressie, besluiteloosheid, uitstelgedrag, sociaal isolement, eetstoornissen of verslavingen.
Het woord ‘moederhonger’ beschrijft hoe onveilige hechting voelt: een honger naar erbij horen, naar genegenheid en veiligheid. Die honger gaat niet weg, ondanks allerlei psychologische trucjes.
Onveilige gehechtheid kun je globaal verdelen in twee categorieën: angstig of vermijdend. We zullen hier beide varianten bespreken. De verschillende categorieën van hechtingsstijlen zijn handig om een naam te geven aan menselijk gedrag, maar houd in gedachten dat ze zijn bedacht voor onderzoeksdoeleinden en niet om ons etiketjes
op te plakken.
Als we gaan kijken naar vermijdende en angstige gehechtheid, is het goed om te weten dat niemand helemaal in de ene of de andere categorie past. Sterker nog, je hechtingsstijl kan variëren afhankelijk van degene met wie je een verbinding bent aangegaan.
Vermijdende hechting
De twee voornaamste manieren waardoor vermijdende hechting zich voordoet zijn:
Te weinig moederen: de primaire verzorger was vaak niet in staat om te reageren. Ze liet een kind te vroeg en te vaak alleen en herstelde de onrust niet als de verbinding even verbroken was, waardoor de vroege hechting beschadigd raakte. De afwezigheid van koestering leidde er uiteindelijk toe dat een kind het opgaf om te proberen contact te maken met de moeder. Als er ook niemand anders kwam om de angst van een kind te sussen, was de vermijdende persoonlijkheidsstructuur in eerste instantie een manier om de behoefte aan menselijke troost de kop in te drukken en het onverdraaglijke te kunnen verdragen.
Te veel moederen: de primaire verzorger was verstikkend. Voor zuigelingen is te veel moederen niet echt een probleem. Heel veel koesteren is beter dan te weinig. Na verloop van tijd hebben deze kinderen echter moeite om de ruimte te krijgen als hun moeder totaal overweldigend is. Dit fenomeen noemen we ook wel ‘verstrengeling’. Daar is sprake van wanneer de behoefte aan gezelschap en bevestiging van hun moeder veel te veel is voor een kind in termen van autonomie en zorg. Deze omgekeerde rolverdeling vraagt van een kind dat het zijn moeder koestert in plaats van andersom.
Signalen van vermijdende hechting:
1. Gevoelens afsluiten
Kinderen die vermijdend gehecht zijn, leren al op zeer jonge leeftijd om zich voor hun gevoelens af te sluiten. De meesten houden emotioneel afstand van andere mensen als verdedigingsmechanisme; een manier om afwijzing of verstikking te voorkomen. Volwassen vrouwen die vermijdend gehecht zijn, zijn vaak heel rechtlijnig in hun denken.
2. Moeilijk kunnen praten over gevoelens en emoties
Praten over emoties en gevoelens maakt deze mensen heel nerveus. Deze hechtingsstijl wordt ook vaak afwijzend-vermijdend genoemd, want wie zich afsluit voor de eigen gevoelens, heeft vaak ook moeite om zich op een oprechte manier in te leven in hoe anderen zich voelen.
3. Charmant maar geen emotionele beschikbaarheid
Vermijdend gehechte vrouwen kunnen aanvankelijk heel charmant zijn en de indruk wekken dat ze emotioneel aanwezig zijn. Dit is vaak aangeleerd gedrag en geen indicatie van daadwerkelijke emotionele beschikbaarheid. Deze vrouwen voelen zich als volwassene vaak verstikt of gevangen door de mensen die het dichtst bij hen staan.
4. Veroordelend
Vrouwen met een vermijdende hechtingsstijl missen gemakkelijk signalen van nabijheid van anderen en raken gefrustreerd wanneer mensen om hen heen behoefte hebben aan geruststelling. Dat vinden ze maar behoeftig en minderwaardig. Veroordelen is een psychische aanpassing die het onderliggende gevoelige hechtingstrauma moet beschermen. Deze strategie voor zelfbehoud zorgt voor een vals gevoel van macht, waardoor het evenwicht in welke relatie dan ook verstoord raakt. Omdat deze vermijdende strategieën primitieve, impliciete aanpassingen zijn die te maken hebben met ondraaglijke emotionele pijn, zijn ze grotendeels onbewust, waardoor bij deze vrouwen veel verwarring ontstaat als vriendinnen of partners hen op hun gedrag wijzen.
5. Aangetrokken door angstig gehechte mensen
Vrouwen die vermijdend gehecht zijn, worden doorgaans aangetrokken door mensen die angstig gehecht zijn (en meer toegewijd in de relatie) in een onbewuste poging om de touwtjes in handen te houden en de illusie in stand te houden dat alles in orde is. Zo wordt er in hun behoefte aan nabijheid voldaan zonder dat ze erom hoeven te vragen. Vragen om verbinding vereist namelijk kwetsbaarheid, en emotionele kwetsbaarheid is voor vrouwen met een vermijdende hechtingsstijl niet te verdragen.
Angstige hechting
Angstige hechting doet zich voor wanneer een moeder niet op een voorspelbare manier afgestemd is op haar dochter. Moeders die het lastig vinden om genegenheid te tonen of veelvuldige en onverklaarbare stemmingswisselingen hebben, creëren angstige dochters.
Te strenge en perfectionistische moeders kunnen ook angstige dochters creëren. Moeders die zich overdonderd voelen door de natuurlijke behoeften van een kind vertonen gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal waardoor de dochter zich mogelijk gekwetst en beschaamd voelt, en zich afvraagt: ‘Wordt er wel van mij gehouden?’
Signalen van angstige hechting:
1. Sneller besef van hechtingsproblemen
In tegenstelling tot vermijdend gehechte vrouwen, beseffen vrouwen met een angstige hechtingsstijl wel dat er iets niet klopt met hun relatiepatronen.
2. Schaamte over emotionele behoeften
Ze voelen zich doorgaans beschaamd over hun emotionele behoeften. Als de cultuur weinig waarde aan relaties en verbinding toekent, wordt de angstig gehechte vrouw behoeftig, claimerig of afhankelijk genoemd als ze probeert een band aan te gaan met anderen.
3. Groot verlangen naar nabijheid
In werkelijkheid hebben vrouwen die angstig gehecht zijn een verlangen naar nabijheid dat moeilijk te bevredigen is. Dit is echter geen stoornis, het is gewoon een vorm van moederhonger.
4. Moeilijk op je gemak voelen
Als volwassenen ontbreekt het angstig gehechte vrouwen aan de innerlijke structuur om zich op hun gemak te voelen met zichzelf en met anderen. Ze verlangen naar nabijheid met vrienden en partners, maar zijn ook snel jaloers en worden gauw boos. Omdat ze zich hebben aangepast aan tekorten, hebben ze geleerd dat er maar een beperkte hoeveelheid liefde is.
5. Intense emoties
De intensiteit van hun emoties doet soms denken aan een baby of peuter die protesteert (oftewel een driftbui krijgt): huilen, schreeuwen of pruilen om ervoor te zorgen dat er iemand komt. Vrouwen met deze hechtingsstijl kunnen woest worden, pruilen, wegkwijnen of op wraak uit zijn als ze bespeuren dat ze verlaten worden, zelfs door hun dochters.
6. Moeite met alleen zijn
Angstig gehechte vrouwen hebben dezelfde behoefte aan autonomie die we allemaal hebben, maar ze voelen het niet op die manier. Voor hen is alleen zijn een kwelling en het idee van tijd in je eentje doorbrengen om te rusten en herstellen is voor hen niet voor te stellen.
Verandering is mogelijk
Ongeacht welke hechtingsstijl je hebt, is het heel goed mogelijk om een verworven veilige hechting te vormen, zoals onderzoekers dat noemen. Met andere woorden, je kunt je hechtingsstijl veranderen. Terwijl je de onderdelen van moederzorg die je niet hebt gehad herstelt en terugwint, kun je een nieuw gevoel van veiligheid opbouwen. Deze herstelpogingen verbeteren de toestand van het zenuwstelsel en vullen de gaten op waar vroege verbinding had moeten zijn.
Fragment uit: Moederhonger
Moederhonger
Leer alles over onveilige hechting en hoe je het kunt helen dankzij Moederhonger van Kelly McDaniel. Moederhonger gaat over de kinderlijke behoeften en verlangens die niet door de moeder konden worden vervuld. Kelly McDaniel loodst je door dit trauma heen en helpt je je verleden te helen.
Lees verder over moederhonger:
- Hoe herken je bij jezelf of je last hebt van een moederwond?
- Moederwond: welk type moeder heb jij? (En wat betekent dit voor de relatie met haar?)
- Dit doet de moederwond met je liefdesrelaties (en hechte vriendschappen)
