Hooggevoeligheid: wordt jouw leven onbewust beheerst door vermijdingsgedrag?
Door Rianda Nannes
Heb je weleens de neiging om situaties, mensen of beslissingen te vermijden? Dit is een herkenbaar probleem voor veel hooggevoelige mensen. “Je ziet situaties op afstand al aankomen, voelt de ongemakkelijke spanning in je lichaam opbouwen en besluit om ervoor weg te lopen,” zegt coach Rianda Nannes. In dit artikel legt ze uit waarom juist HSP’s last hebben van vermijdingsgedrag, hoe je het kunt herkennen en hoe je voorzichtig situaties wél kunt aanpakken.
Vermijdingsgedrag is een beschermingsmechanisme.
Als hooggevoelige persoon (HSP) voel je waarschijnlijk diep, intens en bewust. Dat maakt je uniek maar soms ook kwetsbaar. Eén van de meest voorkomende uitdagingen waar veel HSP’s tegenaan lopen, is vermijdingsgedrag. Misschien herken je het wel: je ziet situaties op afstand al aankomen, voelt de ongemakkelijke spanning in je lichaam opbouwen en besluit om ervoor weg te lopen. Je ontwijkt lastige gesprekken, stelt belangrijke beslissingen uit of je trekt je terug uit sociale situaties.
Waar komt dit vandaan? En nog belangrijker: hoe kun je dit doorbreken? Daarom gaan we dieper in op vermijdingsgedrag, de onderliggende angsten die het in stand houden en waarom juist HSP’s hier vaak mee te maken hebben.
Wat is vermijdingsgedrag?
Vermijdingsgedrag is een beschermingsmechanisme. Het ontstaat wanneer je bewust of onbewust situaties of gevoelens vermijdt die ongemak, angst of stress veroorzaken. Denk aan het uitstellen van een lastig gesprek met een collega, het niet durven spreken in een groep of het vermijden van drukke sociale evenementen. Op korte termijn is dit meestal een opluchting maar op lange termijn versterkt het juist de angsten en onzekerheden.
Waarom hooggevoelige personen vaker in de val van vermijding lopen
Als HSP heb je een aantal bijzondere eigenschappen maar die kunnen er ook voor zorgen dat je eerder vermijdingsgedrag zult vertonen. Het komt door je intense manier van voelen en denken, je gevoeligheid voor details en je behoefte aan harmonie. Hoewel deze eigenschappen prachtige gaven zijn, kunnen ze ook obstakels worden als je niet weet hoe je er gezond mee om moet gaan:
Intense emotionele reactie: HSP’s voelen emoties diep en krachtig. Een afwijzing kan bijvoorbeeld een diepe wond achterlaten en kritiek kan je dagen van slag brengen. Door de heftigheid van deze gevoelens, ontstaat eerder de neiging om mogelijke trigger te ontlopen.
Overanalyseren: Een veelvoorkomend kenmerk van HSP’s is hun neiging tot overdenken. Je speelt gebeurtenissen steeds opnieuw af in je hoofd, probeert elk detail te ontleden en bent continu bezig met wat je anders had kunnen doen. Het constante malen vergroot de drempel om bepaalde situaties aan te gaan uit angst om verstrikt te raken in de vicieuze cirkel van pieker gedachten.
Behoefte aan harmonie: Als HSP streef je naar een evenwichtige, vredige omgeving. Conflicten en confrontaties vind je enorm heftig en daarom vermijd je ze liever. Je cijfert jezelf weg, vermijdt moeilijke gesprekken en doet er alles aan om situaties zo soepel mogelijk te laten verlopen zelfs als dat ten koste gaat van je eigen behoeften.
De rol van angst in vermijdingsgedrag
Vaak is het dus een angst die schuilt achter het vermijdingsgedrag. Angst om afgewezen te worden, om te falen of om niet goed genoeg te zijn. Deze angsten voelen voor een HSP vaak heel reëel omdat ze zo sterk afgestemd zijn op de subtiele signalen van anderen. Eén blik, een klein gebaar of een kritische opmerking kan je diep raken en je zelfvertrouwen wankelen.
Laten we daarom eens inzoomen op de meest voorkomende angsten die vermijdingsgedrag bij HSP’s in stand houden:
- Angst voor afwijzing
Hooggevoelige mensen zijn vaak bezig met hoe anderen over hen denken. De angst om afgewezen te worden kan verlammend werken. Je wilt erbij horen maar durft niet voluit jezelf te zijn. Sociale situaties kunnen daardoor zo beladen voelen dat je liever thuisblijft, uit angst om iets verkeerd te zeggen of te doen. - Angst voor falen
Veel HSP’s streven naar perfectie. Elke taak moet tot in de puntjes kloppen, want fouten maken voelt als falen. Hierdoor stel je liever iets uit of vermijd je het helemaal. Wat als je het niet goed genoeg doet? Wat als je kritiek krijgt? Deze angst houd je gevangen in een cyclus van uitstel en onzekerheid. - Angst voor overprikkeling
Als HSP ben je gevoeliger voor externe prikkels. Te veel geluid, te veel mensen of drukke omgevingen kunnen je snel overweldigen. Hierdoor ontwikkel je een natuurlijke neiging om dergelijke situaties te vermijden. Op de lange termijn kan deze drang om te vermijden je leven beperken omdat je sociale leven stil komt te staan.
Als je leven onbewust wordt beheerst door vermijding
Vermijden lijkt misschien een makkelijke oplossing: als je de situatie niet aangaat, hoef je ook niet met de angst om te gaan. Maar de andere kant van de medaille is dat vermijding ervoor zorgt dat je wereld steeds kleiner wordt. Zo ontzeg je jezelf de groei en uitdagingen die je juist helpen om sterker en veerkrachtiger te worden.
Hoe vaker je situaties vermijdt, hoe groter ook de angst wordt die eronder ligt. Uiteindelijk bouw je een muur om jezelf heen. Een muur die je niet alleen beschermt tegen pijn maar die er ook voor zorgt dat je niet meer geniet, in een sociaal isolement terecht komt en je niet meer blij bent met de invulling van je leven. Het is alsof je jouw leven steeds meer op pauze zet, uit angst om iets te voelen dat je liever niet ervaart.
Zo herken en doorbreek je vermijdingsdrang
Het goede nieuws is: je kunt vermijdingsgedrag doorbreken. Het begint met bewustwording en een flinke dosis zelfcompassie. Ja, het is spannend om je angsten onder ogen te zien maar door dit stap voor stap te doen, ga je merken dat je sterker bent dan je denkt. Hier zijn enkele strategieën die je kunnen helpen:
- Breng je gedachten en emoties in kaart om jezelf beter te begrijpen
De eerste stap naar verandering is altijd bewustwording. Sta stil bij welke situaties je vermijdt en waarom. Vraag jezelf af: “Wat houdt me tegen?” Door helder te krijgen welke angsten onder jouw vermijdingsgedrag schuilen, zet je de eerste stap. - Leer je angst kennen
In plaats van je angst weg te duwen, is het helpend om deze onder ogen te zien. Angst is een menselijke emotie die ons iets probeert te vertellen. Probeer nieuwsgierig te zijn naar je eigen angsten. Waar ben je bang voor? Wat zou er gebeuren als je het wél zou aangaan? - Kleine stappen, groot resultaat
Onthoud: je hoeft niet meteen al je angsten te overwinnen. Begin klein. Stel jezelf bloot aan situaties die je normaal zou vermijden maar wel in kleine, beheersbare stappen. Ga bijvoorbeeld wel naar dat feestje maar besluit van tevoren hoelang je blijft. Elke kleine overwinning helpt om je zelfvertrouwen te vergroten. - Gun jezelf rust en zeg gerust nee wanneer dat nodig is
Als HSP is het essentieel om goed voor jezelf te zorgen. Dit betekent dat je je eigen grenzen leert kennen en respecteren. Durf ‘nee’ te zeggen tegen situaties die je overprikkelen maar vermijd niet alles wat ongemakkelijk voelt. Door gezonde grenzen te stellen, geef je jezelf de ruimte om te groeien zonder overweldigd te raken. - Durf om hulp te vragen
Misschien heb je zelf al meerdere pogingen gedaan maar is het niet gelukt het om je vermijdingsgedrag te doorbreken. Een coach of therapeut die gespecialiseerd is in HSP kan je hierbij helpen. Samen kun je onderzoeken wat je tegenhoudt en hoe je stap voor stap meer in je kracht kunt gaan staan.
Stap voor stap naar innerlijke vrijheid
Vermijdingsgedrag voelt misschien veilig maar het houdt je dus juist gevangen in een leven waarin je niet alles kunt doen wat je zou willen. Door je angsten onder ogen te zien en stap voor stap de confrontatie aan te gaan, kun je jezelf bevrijden van deze vicieuze cirkel. Het is een proces, maar elke stap die je zet, brengt je dichter bij een leven waarin je jezelf durft te laten zien zoals je bent—zonder angst, zonder vermijding.
Onthoud dat jouw hooggevoeligheid geen zwakte is maar een kracht. Door jouw grenzen te verkennen, te leren omgaan met angst en jezelf stap voor stap uit te dagen, kun je een leven creëren waarin je je vrij en happy voelt. Jij bent het waard om volledig te leven, in plaats van je te laten leiden door angst en vermijding.
Wil je meer weten over hoe je vermijdingsgedrag kunt doorbreken en als HSP voluit kunt leven? Neem gerust contact met me op via: www.studiorenew.nl.
(Te)veel voelen
Voel je niet langer teveel met Imi Lo's '(Te)veel voelen' waarin ze emotioneel hooggevoelige en intense mensen helpt hun unieke eigenheid te ontdekken.
Lees verder:
- Ben jij emotioneel gevoelig? De onderbelichte vorm van hooggevoeligheid
- Overprikkeld? Zo maak je van je huis een energetische oplaadplek
- Vaak overprikkeld? Deze 10 gewone momenten triggeren veel hooggevoelige mensen
Rianda Nannes is een gepassioneerde holistisch leefstijlcoach die zich met hart en ziel inzet voor het begeleiden van hoogsensitieve personen. Met een liefdevolle benadering biedt ze 1-op-1 coaching en online trajecten, waarin ze diepgaande inzichten en praktische tools deelt om hooggevoeligheid te omarmen. Rianda helpt haar cliënten hun innerlijke licht te ontdekken en te stralen, zodat ze met balans en zelfvertrouwen hun pad kunnen bewandelen. Ze heeft diverse opleidingen gevolgd op het gebied van holistische gezondheid, hooggevoeligheid en coaching.
