Is jouw zenuwstelsel zo vaak ontregeld dat het je leven beïnvloedt? Dit zijn de kenmerken
Door Anna Runkle
Ontregeling is extreme overprikkeling en kan je behoorlijk uit balans brengen. “Tijdens ontregeling verandert de normale, gereguleerde toestand van je zenuwstelsel in een ontregelde toestand,” zegt therapeut Anna Runkle, auteur van Onder hoogspanning. In dit artikel legt ze uit wat ontregeling precies is en hoe je het kunt herkennen.
Als je net zo bent als ik, weet je al heel lang dat je ‘anders’ bent.
Anders dan anderen
Als je net zo bent als ik, weet je al heel lang dat je ‘anders’ bent. Dat je iets hebt waardoor je je niet gedraagt als andere mensen. Dingen die voor anderen heel gemakkelijk zijn, ervaar jij als onmogelijk. Voordat ik mijzelf leerde helen, was ik vaak geïrriteerd, duf, gestrest of dodelijk vermoeid. Af en toe had ik een goede periode en voelde ik me energiek en optimistisch. Maar dan gebeurde er iets onbenulligs, ik moest me haasten of ik werd ergens door verrast en dan raakte ik gestrest of kreeg opeens de zenuwen.
Als ik me ergens door gekwetst voelde, gingen mijn emoties veel meer met me op de loop dan je in die situatie zou verwachten. Toen ik ouder werd, verergerden deze symptomen, ondanks jarenlange therapie. Het werd er nooit beter op. De ups en downs (vooral de woedeaanvallen) hadden een destructieve uitwerking op mijn relaties.
Je bent niet gek
Het lukte me maar niet om me mentaal ergens op te concentreren, wat een handicap was voor mijn werk en mijn carrièrekansen er niet beter op maakte. Ik dacht dat ik gewoon een onprettig iemand was of dat ik ‘vervloekt’ was en dat al die dingen daarom altijd mislukten. Ik kon er ook geen patroon in ontdekken. Niemand maakte me duidelijk dat ik de tekenen van ontregeling vertoonde, die kenmerkend zijn voor mensen die in hun jeugd mishandeld of verwaarloosd zijn. Er was ook niemand die me vertelde dat je kunt leren om jezelf weer te reguleren. Niemand vertelde mij dit omdat niemand het wist.
Inmiddels weten we dit wel en eindelijk krijgen mensen zoals jij en ik de mogelijkheid om te helen van vroeg trauma. Het begint met leren hoe we onszelf kunnen reguleren. Om dat te leren, moeten we weten wanneer we ontregeld zijn.
Wat is ontregeling?
Ontregeling verwijst naar een ontwrichtend reactiepatroon in de werking van je zenuwstelsel. Tijdens ontregeling verandert de normale, gereguleerde toestand van je zenuwstelsel in een ontregelde toestand. Met andere woorden, het systeem werkt niet goed meer.
Je kunt je een goed gereguleerde toestand voorstellen als bijvoorbeeld iemand die prachtig piano speelt. Tijdens de ontregeling springt er, terwijl de pianist doorspeelt, een kat op de toetsen, waardoor op willekeurige momenten verkeerde tonen klinken. De pianist kan zich niet meer concentreren en stopt met spelen.
Zenuwstelsel uit balans
Op dezelfde manier is ontregeling de ontwrichtende uitwerking van een inbreuk op de werking van je zenuwstelsel, waardoor jij niet meer normaal kunt functioneren. Iedereen maakt deze ontregeling af en toe mee en de meeste mensen reguleren zichzelf weer zonder dat ze zich daar bewust van zijn. Maar mensen die als kind mishandeld of verwaarloosd zijn kunnen langer in de ontregelde toestand blijven hangen en kunnen er meer moeite mee hebben om zichzelf weer te reguleren.
Sommige aanwijzingen voor ontregeling zijn duidelijk zichtbaar, zoals emotionele uitbarstingen of hartkloppingen. Terwijl andere moeilijker te herkennen zijn, zoals het niet meer gelijk opgaan van ademhaling en hartslag. In de gereguleerde toestand gaan je hartslag en je ademhaling mooi gelijk op; je hartslag versnelt iets als je inademt en vertraagt iets als je uitademt.
De variatie in tijd tussen twee hartslagen wordt hartslagvariabiliteit genoemd en is een aanwijzing voor de gezondheid van hart en bloedsomloop, en voor hoe het zenuwstelsel functioneert.
Ontregeling herkennen
Je zult verschillende aanwijzingen voor ontregeling herkennen van de lijst met CPTSS-symptomen in dit artikel waarin ook een paar andere uitingsvormen van trauma worden genoemd.
Kenmerken van ontregeling
Onderstaande vragenlijst bouwt hierop voort. Als je deze lijst doorleest, kijk dan welke symptomen je al eens ervaren hebt en van welke je het meest last hebt:
• Heb je op vreemde momenten de neiging om mentaal afwezig te zijn, bijvoorbeeld midden in een gesprek of als er iets spannends gebeurt?
• Heb je vaak het gevoel dat je aandacht en energie versnipperd zijn en dat je een heleboel dingen tegelijk doet, terwijl er eigenlijk niets uit je handen komt?
• Kun je opeens onbeholpen doen, over dingen struikelen of iets laten vallen?
• Merk je weleens dat je delen van je lichaam niet echt voelt, bijvoorbeeld je handen, je mond of je gezicht?
• Gebeurt het weleens dat je na heftige emoties helemaal niets voelt? Als je heel emotioneel bent, wordt je gezicht dan uitdrukkingsloos of je stem vlak?
• Heb je er moeite mee om je aandacht bij dingen te houden, ook als het om belangrijk dingen gaat?
• Werkt je kortetermijngeheugen af en te niet goed?
• Heb je als je praat weleens moeite om woorden te vinden of een zin af te maken?
• Vergeet je weleens waar je bent? Verdwaal je met de auto weleens in een bekende omgeving omdat je de weg bent kwijtgeraakt?
• Als je iets wilt doen wat je vertrouwd is en je bent gehaast of je staat onder druk, raak je dan weleens zo in de war dat het je niet meer lukt?
• Als iemand je irriteert of boos maakt, voel je dan weleenseen hevig verlangen om je gevoelens te uiten, ook al weet je dat je heftige emoties de situatie geen goed zullen doen?
• Heeft je boosheid weleens voor problemen gezorgd, bijvoorbeeld een relatie stukgemaakt, gevaarlijke situaties veroorzaakt of je in aanraking gebracht met de politie?
• Als je grenzen stelt of voor jezelf opkomt, voel je je dan weleens zo overweldigd dat je het maar opgeeft of meegaat met wat de ander van je verlangt?
Fragment uit: Onder hoogspanning
Onder hoogspanning
Herken je je in de kenmerken van ontregeling? Dan is ‘Onder hoogspanning’ van Anna Runkle voor jou. Ze geeft hierin diepgaande inzichten in de gevolgen van trauma en de rol van neurologische disregulatie, waardoor je een ontregeld zenuwstelsel kunt herkennen en helen.
Lees verder:
- 15 symptomen van kindertijd-ptss: de gevolgen van een traumatische jeugd
- Wanneer jeugdtrauma heel heftig is: wat is CPTSS (Complexe Posttraumatische Stressstoornis)?
- De invloed van jeugdtrauma’s op je zenuwstelsel: vanuit welke van de vier stressreacties reageer jij?
- Over jeugdtrauma: triggers nodigen jou uit om te helen
Anna Runkle (ook bekend als The Crappy Childhood Fairy) helpt mannen en vrouwen wereldwijd hun traumasymptomen te herkennen en te helen en hun leven te veranderen -- of ze nu wel of geen toegang hebben tot professionele hulp. Met bijna een miljoen abonnees op haar YouTube-kanaal, blog, podcast, cursussen en coachingprogramma's, leert ze praktische strategieën en technieken die ze heeft gebruikt om te herstellen van haar eigen PTSS uit haar kindertijd.
