Waarom eet ik eigenlijk? Veel mensen, voornamelijk degenen met eet- en gewichtsproblemen, hebben de volgende antwoorden op deze vraag: uit gewoonte, om mezelf te belonen of vanwege mijn emoties. Het gaat hierbij niet alleen om onaangename gevoelens zoals eenzaamheid of verdriet, maar juist ook om aangename emoties als blijdschap. Hoe komt het eigenlijk dat we eten om emotionele redenen en wat is de relatie tussen gevoelens en eten?
Eten om emotionele redenen
Dat we eten om emotionele redenen is eigenlijk helemaal niet zo gek. Een groot gedeelte van al ons eetgedrag is namelijk gerelateerd aan emoties. Zo zien we eten niet alleen als voeding, maar ook als warmte, geborgenheid, troost en voldoening. Koestering en voeding gaan vaak hand in hand.
Gevoelens accepteren
Eten om emotionele redenen kan echter wel vervelende eet- en gewichtsproblemen met zich mee brengen. Wil je dit achter je laten? Dan is het belangrijk om je gevoelens te accepteren. Wanneer je leert om te gaan met kleine ergernissen en frustraties, zal je minder snel de neiging hebben om ze weg te eten of jezelf te straffen door niet te mogen eten.
Als je niet bereid bent om je onplezierige gevoelens te ervaren en te accepteren, is het heel moeilijk (misschien wel onmogelijk) om een gezonde relatie met eten te hebben. Leer naar deze gevoelens te luisteren en realiseer je dat ze dienen als een innerlijk kompas. Ze maken je niet zwakker, maar alleen maar sterker! Ze horen bij het leven en bij jou. Het geeft geen zin om je emoties te onderdrukken. Dit kan zelfs leiden tot lichamelijke en psychische klachten.
Lichamelijke sensaties en gevoelens herkennen
Om je gevoelens te kunnen accepteren, zul je ze eerst moeten leren herkennen. Misschien vind je dit moeilijk, bijvoorbeeld doordat hier in je jeugd weinig aandacht voor was. Je bent echter zeker niet de enige die hier last van heeft!
Het is ten eerste belangrijk om te weten dat gevoelens zowel betrekking kunnen hebben op lichamelijke sensaties als honger, kou en pijn, als op emoties als angst, schrik en boosheid. In dat tweede geval is de achtergrond niet van lichamelijke, maar van psychische aard. Emoties kunnen ervoor zorgen dat je eetlust verdwijnt of dat je juist trek krijgt. Zo kan emotionele leegte aanvoelen als emotionele honger.
Dit wordt een probleem wanneer je emoties vertaald worden in gevoelens van honger en als emotionele leegte wordt opgevuld met eten om zo jezelf te troosten. Probeer je te realiseren dat eten misschien op korte termijn een gevoel van troost kan bieden, maar dat dit de emotionele leegte niet oplost. Het probleem zal zo niet weggaan, ook al eet je nog zo veel.
Oefening: lichamelijke sensaties ervaren
Door stil te staan bij lichamelijke sensaties en te luisteren naar wat zich in je lichaam en innerlijke wereld afspeelt, krijg je meer duidelijkheid over je gevoelens. Onderstaande oefening kan je hierbij helpen.
- Ga zitten en sluit je ogen.
- Ga met je aandacht naar binnen en observeer de sensaties in je lichaam. Wat voel je? Zit je ontspannen of zijn je spieren juist erg gespannen? Hoe is je ademhaling? Heb je een rustige hartslag of voel je je hart bonken? Heb je een knoop in je maag of voelt je buik rustig?
- Houd je aandacht de komende vijf minuten bij je lichaam en houd bij wat je allemaal voelt.
- Probeer tot slot een aantal lichamelijke sensaties te benoemen.
Onevenwichtig eetgedrag door innerlijke leegte en onrust
Onevenwichtig eetgedrag kan verschillende aanleidingen hebben. Eén hiervan is innerlijke leegte. Veel vrouwen met eet- en gewichtsproblemen hebben te maken met dit chronisch knagende gevoel. Je hongert naar iets, maar deze honger kan niet gestild worden met eten. Misschien heb je jezelf aangeleerd om eten te zien als een manier om jezelf emotioneel te troosten. Hiermee wordt het gevoel van emotioneel gemis echter niet opgelost. De innerlijke leegte blijft zo bestaan.
Ook onrust kan zorgen voor onevenwichtig eetgedrag. Onrust kent verschillende oorzaken en achtergronden. Voorbeelden van achtergronden van lichamelijke onrustgevoelens zijn:
- Eetbuiprikkels
Je lichaam verwacht een eetbui. Dit kan aanvoelen als onrust of als drang om te gaan eten. - Erfelijke factoren
Denk hierbij bijvoorbeeld aan fysieke ziekten als stofwisselingsziekten of lever- en bijnierklachten. - Geneesmiddelen
Wanneer je begint met het gebruiken van medicijnen of door bijwerkingen. - Hormonale stoornissen
Bijvoorbeeld als gevolg van schildklier- of alvleesklierproblemen. - Neurotransmitters
Bij een te laag serotonine- en endorfinegehalte. - Persoonlijke aanleg
Dit geldt vooral voor gevoelige mensen die sterk reageren op eetbuiprikkels, verslavende stoffen en kunstmatige toevoegingen in voeding. - Stress
Lichamelijke stress als gevolg van een tekort aan voedingsstoffen, water of rust. - Voeding
Bijvoorbeeld door het eten van snelle koolhydraten of een voedingsintolerantie.
Veel gevoelens van onrust worden niet veroorzaakt door lichamelijke factoren, maar houden verband met een gejaagde leefstijl. Dit brengt weer lichamelijke gevolgen met zich mee. Voorbeelden van psychische factoren die onrust veroorzaken zijn:
- Stress: psychische stress is de meest voorkomende onruststoker. Dit komt bijvoorbeeld doordat je voortdurend onder tijdsdruk staat.
- Twijfel: ook onrustgevoelens als gevolg van twijfel komen vaak voor.
- Conflicten: conflicten met je partner, collega, vriend, vriendin of familie vormen een grote bron van psychische onrust. Zo’n conflict blijft voortdurend in je hoofd zeuren.
- Onzekerheid: onzekerheid over jezelf of over andere dingen in het leven kunnen ervoor zorgen dat je je onrustig voelt.
Achtergrond van je gevoelens
Ben jij vaak onrustig? Probeer dan te achterhalen of dit een lichamelijke of psychische achtergrond heeft. Ook kun je de oefening uit dit artikel gebruiken om meer inzicht te krijgen in je gevoelens. Dit kan je helpen om erachter te komen waar jouw emoties of onrustige gevoelens vandaan komen. Zo kun je werken aan het herkennen en accepteren van je gevoelens om een evenwichtige relatie met eten te krijgen.
Uit de ban van emotie-eten
Wil je meer weten over hoe je een evenwichtige relatie met eten kunt krijgen? Dan raden we je Uit de ban van emotie-eten van Joanna Kortink en Greta Noordenbos aan. Dit boek biedt een krachtige oplossing om de haat-liefdeverhouding met eten te doorbreken. Met veel praktijkvoorbeelden en duidelijke stap-voor-staprichtlijnen.
Inspirerend leven bestaat uit een geweldige, kleine redactie. Voor meer informatie, bekijk de 'Over ons'-pagina.
