Emotionele verwaarlozing in je jeugd: waarom jij dat hebt meegemaakt, maar je broers en zussen niet
Door Jonice Webb
Het is mogelijk dat jij wél emotioneel verwaarloosd bent in je jeugd, maar je broers en/of zussen niet. Hoe kan dat? Psycholoog Jonice Webb, auteur van Patronen van ongekende gevoelens doorbreken beantwoordt deze vraag in dit artikel. “Er zijn veel factoren die kunnen verklaren waarom het ene kind meer verwaarloosd wordt dan het andere.”
Hoe minder jij op je ouders lijkt, hoe meer ze hun best moeten doen om je te begrijpen.
Het verhaal van James
James is altijd al in de war geweest wat betreft zijn familie. Hij heeft altijd al aangevoeld dat het gezin verstoord is, maar hij kon nooit precies achterhalen waarom. Totdat hij zich realiseerde dat er emotionele verwaarlozing in zijn familie voorkomt. Nu hij inziet dat hij zich niet helemaal bewust is van zijn gevoelens en ze niet begrijpt, ziet hij dezelfde signalen ook bij zijn ouders en zijn jongste zusje. Maar vreemd genoeg lijkt zijn oudere broer nergens last van te hebben. Verbaasd vraagt James zich af hoe hij en zijn zusje zoveel last kunnen hebben van hun emotionele verwaarlozing, terwijl zijn broer dat niet heeft. Ze zijn namelijk wel alledrie opgevoed door dezelfde ouders.
Het verhaal van Michelle
De 26-jarige Michelle zit aan tafel in het huis van haar ouders tijdens een familie-etentje. Terwijl ze naar haar broers en zussen kijkt, denkt ze na over hoe anders zij is. Momenteel lachen en praten er twee met elkaar, terwijl de derde een diep gesprek met haar ouders voert. Michelle werkt al een tijdje aan de effecten van haar emotionele verwaarlozing en besteedt nu meer aandacht aan haar familie. Terwijl ze kijkt naar de interactie tussen haar familieleden, vraagt ze zich af waarom haar broers en zussen geen last hebben van de emotionele tekortkomingen van hun ouders. ‘Misschien ben ik niet echt emotioneel verwaarloosd,’ denkt ze.
Wat is emotionele verwaarlozing in je jeugd?
Emotionele verwaarlozing vindt plaats als ouders te weinig aandacht besteden aan de gevoelens van hun kinderen. Kinderen die zijn opgegroeid in zo’n gezin, leren niet hoe ze hun eigen emoties moeten zien, begrijpen of uiten. Ze leren in feite zelfs het tegenovergestelde. Ze leren dat hun emoties er niet toe doen of een last zijn. En bovendien leren ze geen handige, emotionele skills om uiteindelijk een gelukkig en emotioneel leven te leiden.
Dus wat zien Michelle en James in hun ouders? Ze zagen een emotioneel gat, het feit dat ze belangrijke gesprekken uit de weg gaan en neigen naar oppervlakkige interacties. James en Michelle weten nog dat ze zich erg eenzaam voelden in hun jeugd en zo voelen ze zich nu nog steeds. Pas nadat ze erachter zijn gekomen dat ze emotioneel zijn verwaarloosd, begrijpen ze wat er mis is en beginnen ze te genezen.
Waarom zijn mijn broers en zussen niet emotioneel verwaarloosd?
Van de duizenden emotioneel verwaarloosde mensen die ik heb ontmoet, waren er velen verward over het feit dat een of meerdere van hun broertjes en zusjes niet beïnvloed waren door hun emotionele verwaarlozing. En nu begrijp ik waarom. Hoe kunnen twee kinderen die zijn opgegroeid in hetzelfde gezin hun emotionele leven zo anders ervaren? Eerst vond ik dat niet logisch. Maar daar zijn wel redenen voor. Goede redenen. Laten we ze eens doornemen.
Zes manieren waarop je broertjes en zusjes op een totaal andere manier kunnen zijn beïnvloed door hun emotionele verwaarlozing:
- Geslacht
Emotionele aandacht is iets ingewikkelds. Sommige ouders die hun kinderen emotioneel verwaarlozen, kunnen zich misschien beter inleven in het ene geslacht dan het andere. Een dochter krijgt bijvoorbeeld misschien meer emotionele aandacht dan de zoon of andersom. Dit gebeurt natuurlijk allemaal erg onopvallend. - Veranderingen in het gezin
Sommige ouders die hun kinderen emotioneel verwaarlozen, hebben misschien moeite met een situatie waarin ze minder emotionele energie of aandacht aan hun kinderen kunnen schenken. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat ze scheiden, opnieuw trouwen, verhuizen, hun baan verliezen, financiële problemen hebben of een sterfgeval meemaken, waardoor ze ineens minder emotionele energie hebben voor hun gezin. Misschien krijgt één gezinslid wel genoeg emotionele aandacht, maar een ander lid niet. - Persoonlijkheid en temperament
Geen enkel kind kiest ervoor om emotioneel verwaarloosd te worden of doet iets om dat te verdienen. Maar alle kinderen worden geboren met een temperament en persoonlijkheidstrekken die alleen zij hebben. En daar is een harde realiteit aan verbonden: hoe meer jij op je ouders lijkt, hoe beter ze je begrijpen. En het tegenovergestelde is ook waar. Hoe minder je op je ouders lijkt, hoe meer ze hun best moeten doen om je te begrijpen. Als één gezinslid makkelijk te begrijpen is, krijgt het misschien wel meer empathie. Daardoor heeft het een emotioneel streepje voor, zelfs in een emotioneel verwaarloosd gezin. - Het favoriete kind
Het ergste wat een ouder oprecht kan doen, is een favoriet kind hebben. Dit is nadelig voor alle kinderen. Het zijn vaak narcistische ouders die meer voldoening halen uit het ene kind dan uit het andere. Misschien doet het ene kind het beter op school, heeft het een speciaal talent of heeft het gewoon een trekje waar de narcistische ouder waarde aan hecht. Dat kind krijgt extra aandacht waar misschien wel geen goede reden voor te verzinnen is. Het favoriete kind groeit zo een stuk minder emotioneel verwaarloosd op dan zijn broertjes of zusjes. Maar neem eens een kijkje onder het oppervlak en het is erg waarschijnlijk dat óók dit kind emotioneel verwaarloosd is. - Geboortevolgorde
Dit heeft te maken met de situatie van je ouders rond jouw geboorte. Hoeveel andere broers en zussen heb je? Ben jij de oudste, de jongste of het middelste kind? Uit onderzoek blijkt dat eerstgeborene en jongste kinderen meer aandacht krijgen, waardoor het middelste kind in een gezin vaak sneller emotioneel verwaarloosd wordt. Maar het jongste kind kan bijvoorbeeld ook minder aandacht krijgen, omdat de ouders op dat punt moe zijn. Er zijn veel factoren die kunnen verklaren waarom het ene kind meer verwaarloosd wordt dan het andere. - Hoogsensitieve personen (HSP)
Sommige kinderen worden geboren met een gen waarvan wetenschappelijk is bewezen dat het ze emotioneler en sensitiever maakt. Dit kan erg goed van pas komen later in je leven als je in je jeugd hebt geleerd van je ouders hoe je jouw ongelooflijke emotionele talenten kunt begrijpen en in je voordeel kunt laten werken. Maar als je emotioneel bent verwaarloosd door je ouders, dan ben je waarschijnlijk alleen maar nadeliger beïnvloed door het feit dat je te weinig emotionele aandacht hebt gekregen.
Vertrouw op je eigen emotionele waarheid
Bijna ieder kind krijgt wel wat aandacht van zijn ouders. De vragen die kunnen aantonen of je emotioneel verwaarloosd bent, zijn: was het emotionele aandacht? En was die aandacht genoeg? Sommige broers en zussen die een andere manier van aandacht krijgen, lijken misschien niet emotioneel verwaarloosd te zijn, maar de effecten van hun verwaarlozing kunnen zich pas later voordoen. Of misschien zijn ze door hun genen of andere factoren in het gezin helemaal niet beïnvloed door hun emotionele verwaarlozing.
Als je goed aandacht besteedt aan je broers en zussen en je de effecten van hun emotionele verwaarlozing niet kunt zien, ga dan niet twijfelen of je zelf wel emotioneel verwaarloosd bent. Je bent in je jeugd al genoeg over het hoofd gezien. Twijfel dus niet aan jouw eigen emotionele waarheid.
Patronen van ongekende gevoelens doorbreken
Patronen van ongekende gevoelens doorbreken van Jonice Webb is het praktische gevolg op de bestseller Ongekende gevoelens. Jonice Webb laat zien hoe je de patronen van gebrekkige beleving van emoties, emotionele afstand en onuitgesproken gevoelens kunt doorbreken. Al je relaties knappen ervan op; de relatie met je kinderen, je partner, je ouders, je familie en vooral ook die met jezelf!
Wil je meer lezen over emotionele verwaarlozing?
Emotionele bagage en familiepatronen: zo ziet emotionele verwaarlozing er uit
Vier vormen van verwaarlozing (in je kindertijd) en wat voor effect ze op jou hebben
Hoe oude gevoelens jouw leven nu beïnvloeden (en wat je ertegen kunt doen)
7 tekenen dat je emotioneel verwaarloosd bent als kind (en hoe het nu invloed op je heeft)
Jonice Webb is gepromoveerd in de klinische psychologie, was directeur van een aantal poliklinieken en voert inmiddels dertig jaar haar eigen psychotherapiepraktijk. Ze heeft zich gespecialiseerd in het werken met jongeren en relatietherapie.
