Hoe vaak merk je dat je jezelf met anderen vergelijkt? De realiteit is dat we altijd wel iemand kunnen vinden die rijker, knapper of succesvoller of anderszins beter af is dan we denken dat we zijn. Jonice Webb, auteur van Ongekende gevoelens, laat je in dit artikel zien waarom je je met anderen vergelijkt, waarom dit eigenlijk nutteloos is én hoe je ervan af komt.
Als je een frequente vergelijker bent, doe je jezelf waarschijnlijk meer kwaad dan goed.
Vergelijk jij jezelf veel met anderen?
Het is me opgevallen dat sommige mensen extra geneigd zijn zichzelf met anderen te vergelijken. Dat zijn mensen die onzeker zijn over hun eigenwaarde. Mensen die hard op zoek zijn naar een bepaald soort bewijs dat ze net zoveel waarde hebben en even belangrijk zijn als andere mensen.
Hoewel meer narcistische types geneigd zijn zichzelf bovenaan de lijst met vergelijkingen te plaatsen, ervaren degenen die op zoek zijn naar bewijs voor hun eigenwaarde juist het tegenovergestelde.
Als jij jezelf in die laatste omschrijving herkent, dan heb je vast vaak het gevoel dat je tekortschiet.
Als je een frequente vergelijker bent
Als je een frequente vergelijker bent, doe je jezelf waarschijnlijk meer kwaad dan goed. Onderzoek toont namelijk aan dat een aantal dingen waar we tegenwoordig veel waarde aan hechten, vaak niet de dingen zijn die ons daadwerkelijk gelukkig, gezond of tevreden maken. Dus vergelijken we onszelf op basis van dingen die betekenisvol en belangrijk lijken, maar die dat eigenlijk niet zijn.
Hier zijn drie recente psychologische studies die een aantal verrassende dingen naar voren brengen om dankbaar voor te zijn. Misschien helpen ze je een aantal van de vergelijkingen die je vaak maakt te heroverwegen en laten ze je het tegenovergestelde zien.
3 manieren waarop jij jezelf vergelijkt die door onderzoek zijn ontkracht:
1. Materieel bezit
Van Boven & Gilovich (2003) hebben een fascinerend onderzoek uitgevoerd waarbij ze keken naar wat mensen gelukkiger maakte: spullen of belonende ervaringen? De onderzoekers gaven twee groepen studenten verschillende instructies. De eerste groep werd gevraagd een korte omschrijving te geven van iets wat ze in het afgelopen jaar hadden gekocht en hun een gelukkig gevoel gaf. Ze schreven dingen op als elektronica, auto’s, kleding, etc.
De tweede groep werd gevraagd een korte omschrijving te geven van iets wat ze het afgelopen jaar hadden meegemaakt en hun een gelukkig gevoel gaf. Zij schreven dingen op als uitstapjes, uit eten gaan, concerten, etc. Elke groep werd toen gevraagd te reflecteren op wat ze zojuist hadden opgeschreven en een cijfer te geven aan het geluksgevoel dat ze ervaarden terwijl ze aan het gekochte artikel of de belonende ervaring dachten. De onderzoekers ontdekten dat de groep die aan een belonende ervaring dacht, significant gelukkiger was dan de groep die aan de aankoop dacht.
Ze concludeerden dat bezittingen je wel een gelukkig gevoel geven op het moment van aankoop, maar dat ze weinig toevoegen aan je algemene geluksniveau, zoals een positieve, leuke en memorabele ervaring dat wel doet.
Wat kunnen we hiervan leren? In plaats van al je bezittingen te vergelijken met die van anderen, probeer eens actief bij te dragen aan je algemene geluksniveau door leuke activiteiten in te plannen en die vervolgens ook te doen.
2. Uiterlijk
Hoewel bewezen is dat een aantrekkelijk uiterlijk duidelijke voordelen biedt in de omgang met het andere geslacht, tonen veel studies aan dat mooi zijn enorm nadelig is in de omgang met een persoon van hetzelfde geslacht.
Zo ontdekten Agthe et al. (2011) dat mooie mensen sneller gezien worden als een bedreiging bij een sollicitatiegesprek met iemand van hetzelfde geslacht. Dit kan nadelig uitpakken voor de baankansen van de aantrekkelijke persoon in kwestie.
Anderson en Nida (1978) ontdekten dat mensen van hetzelfde geslacht meer geneigd zijn mooie mensen te beoordelen als minder getalenteerd dan iemand die gemiddeld aantrekkelijk is. Krebs en Adinolfi (1978) toonden aan dat hoewel we vaak denken dat aantrekkelijke mensen ook op sociaal gebied populair zijn, ze juist eerder afgewezen worden door mensen van hetzelfde geslacht.
Wat kunnen we hiervan leren? Het maakt niet uit hoe aantrekkelijk je bent, omdat er aan elk uiterlijk voordelen en nadelen kleven. Steek je energie daarom in het liefhebben van jezelf om wie je bent, want jezelf zijn levert altijd meer op dan zinloze vergelijkingen.
3. Positie in de familie
Suiter et al. (2015) ondervroegen 725 volwassen kinderen uit 309 families. Ze ontdekten dat het kind dat zich identificeerde als moeders favoriet, vaker depressief was dan de andere volwassen kinderen. Deze favorieten deden vaker melding van symptomen van depressiviteit en ervoeren meer wrijving met hun volwassen broers en zussen. Ze gingen ook meer gebukt onder de emotionele behoeften van hun ouder wordende moeder.
Wat kunnen we hiervan leren? Het favoriete kind zijn is niet per se iets om jaloers op te zijn of om naar te streven. Jouw rol in je familie is wat jij eruit haalt en ermee doet.
Wat betekent het als je een frequente vergelijker bent
Als je geneigd bent je eigenwaarde in twijfel te trekken, in een relatie genoegen neemt met minder omdat je de ander als belangrijker beschouwt, en in je vergelijkingen vaak het gevoel hebt dat jij aan het kortste eind trekt, dan zou het kunnen dat je opgegroeid bent met emotionele verwaarlozing in je kindertijd.
Lees ook: 8 tekenen van emotionele verwaarlozing in een gezin
Emotionele verwaarlozing in je kindertijd ondermijnt je vermogen om jezelf te kennen, accepteren en lief te hebben zoals je bent. Als volwassene zorgt het voor het gevoel dat je minder belangrijk bent en minder waarde hebt dan anderen.
Jezelf niet meer vergelijken met anderen. Hoe doe je dat?
Jezelf niet meer vergelijken met anderen houdt natuurlijk deels in dat je er echt mee moet proberen te stoppen. Maar belangrijker is nog dat je probeert meer in jezelf te groeien. Daar bedoel ik mee dat je je ware kracht ziet voor wat het is, je je ware zelf waardeert, en jezelf meer liefhebt dan bezittingen, favoritisme of uiterlijke voordelen.
Dit is precies wat er gebeurt als je begint met de heling van jouw emotionele verwaarlozing in je kindertijd. Op het moment dat je meer in contact komt met je gevoelens zul je opmerkelijk genoeg ook meer in contact komen met je ware zelf. Dan ben je wie je echt bent en stel je je emoties op waarde, omdat ze de diepste uiting van je Zelf zijn.
Als je merkt dat je aan het kortste eind trekt in je vergelijkingen, probeer jezelf dan eens buiten de situatie te plaatsen en het grotere plaatje te zien. Er zijn immers altijd mensen die meer hebben of beter lijken te zijn dan jij. En je hoeft niet rijk, oogverblindend mooi of de beste te zijn om gelukkig te zijn. Echt en blijvend geluk ontstaat door je eigen waarden en gevoelens lief te hebben. En je eigen herinneringen, ervaringen en relaties op waarde te schatten.
Niemand, maar dan ook echt niemand, kan die van je afnemen.
Geschreven door Jonice Webb
Ongekende gevoelens
In Ongekende gevoelens, Over emotionele bagage en de invloed daarvan op (volwassen) kinderen van Jonice Webb leer je de emotionele bagage vanuit je relatie met je ouders (en hun relatie met hun ouders) te herkennen en het patroon van ongekende emoties te doorbreken.
Lees verder:
Emotionele verwaarlozing in je jeugd: 10 signalen dat je emotioneel verdoofd bent
Een teken van emotionele verwaarlozing in je jeugd: je nergens thuisvoelen
Tips van een therapeut: zo ontwikkel je meer zelfliefde
Jonice Webb is gepromoveerd in de klinische psychologie, was directeur van een aantal poliklinieken en voert inmiddels dertig jaar haar eigen psychotherapiepraktijk. Ze heeft zich gespecialiseerd in het werken met jongeren en relatietherapie.
