Therapeut: dit zijn kenmerken van een giftige relatie (herken jij ze?)
Door Andrea Mathews
Misschien twijfel je weleens: zit ik in een giftige relatie? Dit artikel van Andrea Mathews, therapeut en auteur van Stop met pleasen, maakt heel duidelijk wanneer een relatie giftig en dus zeer schadelijk is. Herken jij de kenmerken? “De meest effectieve manier om het vergif te verwijderen is: uit de relatie stappen.”
Als we een toxische relatie moeten definiëren, moeten we op zoek naar een giftig patroon. Een patroon dat de relatie ziek maakt of zelfs doodt.
Overal waar ‘hij’ of ‘hem’ staat kun je ‘zij’ of ‘haar’ lezen en andersom.
Patronen van toxisch gedrag
Er is iets misgegaan in je relatie. Jullie hebben ruzie gehad. Zij heeft iets gedaan wat ze normaal nooit zou doen en je weet niet zeker of dit is wie ze werkelijk is, of dat ze gewoon een fout heeft gemaakt. Of misschien heeft hij de laatste tijd erg veel last van een slecht humeur. Door dit soort dingen en gebeurtenissen ga jij je afvragen of je in een toxische relatie zit.
Voordat we hier verder op ingaan, is het belangrijk om te weten dat er een patroon van toxisch gedrag aanwezig moet zijn om een relatie te kunnen definiëren als toxisch – dus niet één gebeurtenis, maar echt een patroon. Dat je een keer enorme ruzie hebt, betekent nog niet dat de relatie ineens toxisch is. En alleen omdat hij een paar dagen een slecht humeur heeft, wil nog niet zeggen dat de zaken er ineens slecht voor staan. Als zij iets heeft gedaan wat ze normaal nooit zou doen, dan zou dat het ook kunnen zijn: iets wat ze normaal nooit doet.
Een giftige relatie maakt ziek
Toxiciteit is vergif. Vergif is dodelijk, of het maakt je op zijn minst ernstig ziek. Dus als we een toxische relatie moeten definiëren, moeten we op zoek naar een giftig patroon. Een patroon dat de relatie ziek maakt of zelfs doodt. Maar het probleem is vaak dat hoewel een relatie misschien dood is, veel mensen er toch in blijven, compromissen sluiten met de realiteit en hopen dat ze de relatie nieuw leven in kunnen blazen. Maar op deze manier nemen ze alleen maar meer vergif in, waardoor ze uiteindelijk ziek worden.
Verbaal misbruik: elkaar beschadigen met woorden
Een toxische relatie is leven met bepaalde vormen van misbruik. Mensen in een toxische relatie misbruiken elkaar, of de een misbruikt de ander. Dat misbruik kan verbaal zijn, waarbij één of beide partijen elkaar uitschelden, of woorden gebruiken die de ander het gevoel geven waardeloos te zijn. Dit soort misbruik is een patroon dat regelmatig tot uitbarsting komt tijdens een ruzie, of zelfs dagelijks op momenten dat er geen ruzie is. Constante negatieve opmerkingen of kritiek op je gedrag of karakter is een vorm van verbaal misbruik.
Emotioneel misbruik: negeren, straffen en isoleren
Emotioneel misbruik is het misbruiken van andermans emoties. Iemand belachelijk maken of bekritiseren door te zeggen dat hij ‘te gevoelig’ is of ‘gek’, is een vorm van emotioneel misbruik. Dit is meestal bedoeld om je eigen ongevoelige, misleidende of misbruikende gedrag goed te praten. Iemand frequent negeren als manier om met woede om te gaan in een relatie is een vorm van emotioneel misbruik. Regelmatig weigeren dat iemand je op een liefdevolle manier aanraakt of de weigering van seks om iemand te straffen is een vorm van emotioneel misbruik. Een patroon van jou isoleren van je netwerk van familie en vrienden, zodat de misbruiker totale macht over je heeft, is emotioneel misbruik en grenst aan andere vormen van misbruik.
Fysiek misbruik: wegwezen!
Fysiek misbruik heeft betrekking op duwen, trekken, knijpen, stompen, slaan of iemand op een andere manier lichamelijk pijn doen. Dit gedrag is nooit acceptabel. De eerste klap, de eerste duw is een belangrijke waarschuwing en moet gezien worden als een teken van dreigend gevaar. Wacht hierbij niet op een patroon om toxiciteit vast te stellen – breng jezelf direct in veiligheid. Als je besluit te blijven en fysiek misbruik toestaat, kun je er zeker van zijn dat je in een toxische relatie zit.
Seksueel misbruik: je mag altijd Nee zeggen
Als een partner de macht van de ander wegneemt om in te stemmen met seks, dan is dit seksueel misbruik. Elke partij in een relatie zou de macht moeten hebben om Nee te zeggen tegen seks, op welk moment dan ook. Als dat gebeurt, dan moet de andere partij deze weigering accepteren en stoppen met aandringen. Dat betekent geen manipulatie, geen gesmeek, geen fysieke beperkingen of aandringen. Niets van dit alles is acceptabel nadat een van de twee Nee heeft gezegd.
Nogmaals, wacht niet tot zich een patroon ontwikkelt om toxiciteit vast te stellen. Als je seksueel misbruikt wordt, breng jezelf dan direct in veiligheid. Als je een partner hebt die een patroon vertoont van manipulatie en smeken of die jou probeert te dwingen tot seks terwijl jij niet wilt, dan zit je in een toxische relatie.
Aan de andere kant, seks is een natuurlijk onderdeel van een liefhebbende volwassen relatie. Als je een relatie hebt met iemand die constant weigert seks met je te hebben, dan is het misschien goed om in relatie- of sekstherapie te gaan om uit te zoeken wat het probleem is.
De beste stap die je kunt zetten
Toxische relaties zijn niet bedoeld om getolereerd te worden. De meest effectieve manier om het vergif te verwijderen is: uit de relatie stappen. Het kan enige inspanning kosten van jouw kant om dat te doen, gezien de hoeveelheid compromissen die je hoofd wil sluiten over de realiteit van een toxische relatie. Dus als je ontdekt dat je in een toxische relatie zit, maar je bent er nog niet klaar voor om te vertrekken, dan is in therapie gaan en eerlijk zijn tegen de therapeut de beste stap die je nu kunt zetten.
Geschreven door Andrea Mathews
Stop met pleasen
Als je steeds voor anderen zorgt en het altijd goed wilt doen, hoe kom je dan nog aan jezelf toe? Stop met pleasen helpt je met helende inzichten, zodat je leven weer van jou wordt.
Lees ook deze artikelen van Andrea Mathews:
Familiedynamiek: ontdek welke rol jij op je hebt genomen (die je leven bepaalt)
Voel je je eenzaam, ook al ben je niet alleen? Dan ben je niet de enige
Ja zeggen tegen jezelf: zo kun je grenzen aangeven
Hoe pleasen ontstaat (vaak in de kindertijd) én hoe je ermee kunt stoppen
Ben jij een pleaser? 3 soorten pleasers (+ tips hoe je kunt kiezen voor jezelf)
Andrea Mathews werkt als therapeut, trainer en spreker op het gebied van authentiek leiderschap en relaties. Ze heeft haar eigen radioprogramma Authentic Living en interviewde vele grote spirituele auteurs.
