Burn-on: waarom je doorgaat terwijl je uitgeput bent (5 verontrustende redenen)
Door Mieke Lannoey
Je voelt je uitgeput, toch ga je maar door. Ontspannen lukt niet meer, je staat altijd aan. De grote vraag is: waarom stort je niet in, zoals bij een burn-out? Mieke Lannoey, auteur van Burn-on, weet het antwoord. Ze zet 5 redenen op een rij waarom een crash soms uitblijft. “Het lijkt misschien bewonderenswaardig dat je het puur op wilskracht volhoudt, maar het is de voedingsbodem voor een burn-on.”
Zolang je bezig blijft, voel je niet hoe uitgeput je werkelijk bent.
Een wake upcall
Veel mensen die een burn-out hebben gehad, inclusief ikzelf, hoor je achteraf vertellen dat de crash voor hen een wake upcall betekende. Sommigen ervaren het zelfs als een waar geschenk. De crash zorgt ervoor dat je niet langer in de ontkenning kan blijven (de kop-in-het-zandstrategie) en onder ogen moet zien dat het niet goed gaat, dat er iets moet veranderen.
De crash haalt je van de automatische piloot waardoor de realiteit van je leven jou kan inhalen. Na jaren van jezelf voorbij hollen komt er eindelijk tijd en ruimte vrij om jezelf opnieuw te leren kennen en je levensomstandigheden onder de loep te nemen. Niet zelden slaan mensen na een burn-out een compleet nieuwe richting in. Of ze pakken met vernieuwde energie, meer zelfbewustzijn en gezondere grensafbakening de draad weer op.
Waarom je niet instort (ondanks grote uitputting)
Al gaat het leven na een burn-out zeker niet zonder slag of stoot (de titel van mijn tweede boek luidt niet voor niets Nooit meer de oude), de meeste mensen kijken met dankbaarheid op hun burn-out terug, omdat ze beseffen dat, als deze er niet was geweest, alles bij het oude was gebleven. Maar wat nu als de crash uitblijft?
Naast een natuurlijke voorbeschikking die bepaalt hoeveel (en wat voor soort) stress je voor hoelang kunt dragen, zoals een snaar van een gitaar slechts is ontworpen voor een bepaalde spanning, speelt er nog iets mee. Want zelfs als de snaar al geruime tijd op springen staat, blijven sommigen nog steeds functioneren. Crashen kan, om verschillende redenen, geen optie zijn of als geen optie voelen. Sommige mensen zien het als een luxe die ze zichzelf niet kunnen permitteren, ook al zouden ze het misschien wel willen of voelen ze dat een periode van rust de enige echte oplossing is.
Dit zijn 5 overlappende redenen waarom crashen géén optie is:
1. Financiën
Er zijn veel mensen voor wie langdurig ziek zijn financieel gewoonweg geen optie is. In tegenstelling tot in Nederland, waar de werkgever verplicht is om het loon twee jaar door te betalen, val je in België na slechts één maand ziekteverlof al terug op 60 procent van je brutoloon. Dit betekent dat je heel snel in de problemen komt wanneer de hypotheek strak werd berekend op twee fulltime inkomens. Of wanneer je als alleenstaande (ouder) met hoge financiële lasten te maken hebt. Zeker nu het leven steeds duurder wordt, is er voor heel wat gezinnen financieel amper bewegingsruimte.
Voor zelfstandigen is het al helemaal een ramp. Want voor velen van hen staat niet werken gelijk aan geen inkomsten. Als zelfstandige zijn je inkomsten rechtstreeks afhankelijk van je doen en laten. Daarnaast loop je het risico om klanten te verliezen wanneer je er een tijdje uit ligt, waardoor ook je financiële toekomstperspectief als sneeuw voor de zon verdwijnt.
Aangezien geld nodig is om in onze basisbehoeften en dus in onze overleving en veiligheid te voorzien, zorgen mensen er bijna instinctief voor dat ze staande blijven.
2. Verantwoordelijkheid en zorg voor anderen
De verantwoordelijkheid die het hebben van kinderen met zich meebrengt, zowel materieel als immaterieel, is voor veel ouders een drijfveer om staande te blijven. Maar de stress die je ervaart, kan juist ook veroorzaakt worden door de zorg voor anderen. Bijvoorbeeld door de zorg voor je kinderen, wat kan leiden tot een parentale burn-out. Of voor je ouders, wat kan leiden tot een mantelzorger burn-out.
Vaak komen er boven op het verantwoordelijkheidsgevoel ook nog eens schuld- en schaamtegevoelens. Gedachten als ‘Dit kan ik toch niet maken’ of ‘Zo veel mensen combineren het hebben van kinderen met een fulltime baan, ik moet dat toch ook kunnen’ zorgen voor de wilskracht om het vol te houden.
Als het bovendien je thuissituatie is die de stress veroorzaakt, is het niet erg aanlokkelijk om volledig thuis te komen zitten. Aangezien ‘thuis’ juist de plaats is die je doet leeglopen. Misschien zou er dan juist nog meer zorg op je schouders terechtkomen, waardoor je al helemaal niet meer aan jezelf toekomt. Dan maar liever werken…
3. Presenteïsme
Presenteïsme betekent dat je blijft opdagen op je werk, terwijl je gezondheid erom vraagt om thuis te blijven. Zeker in sectoren waarin er veel personeelstekorten zijn of waarin uitval en personeelsverloop schering en inslag zijn, komt presenteïsme voor. Maar ook in sectoren waarin je 24/7 instaat voor de zorg voor anderen, zoals in een ziekenhuis, of waarin jouw afwezigheid betekent dat een collega extra belast wordt, zoals in het onderwijs.
Hoe meer jij je bij je werk betrokken voelt (bijvoorbeeld omdat je het doet vanuit een ‘roeping’ of omdat je een leidinggevende en/of goedbetaalde functie hebt), des te meer je het als je verantwoordelijkheid kunt zien om zelf niet uit te vallen. Je draait mogelijk zelfs extra diensten, ondanks de uitputting die je voelt.
4. Reputatie
Op burn-out rust helaas nog steeds een groot taboe. Het kan je imago als professional dan ook werkelijk schaden. Het lijkt maatschappelijk meer aanvaard dat vrouwen een burn-out krijgen dan mannen. Het ouderwetse rollenpatroon veronderstelt dat mannen altijd ‘stoer en sterk’ zijn. Maar ook vrouwen die in een mannenwereld werken, lijken niet onder te willen doen voor hun mannelijke collega’s uit angst om zwak over te komen. Daarnaast zijn ondernemers en zelfstandigen grotendeels afhankelijk van hun reputatie om nieuwe klanten te krijgen. Negatieve verhalen en klachten gaan sneller rond dan complimenten en reclame… Zeker in de zelfhulpindustrie wordt al snel een oordeel geveld: ‘Wat kan ik van jou als coach leren als je zelf niet eens in balans kunt blijven?’ Kortom: alweer redenen genoeg om te blijven doorzetten.
5. Angst
En last but not least de gedragsmotivator bij uitstek: angst! De angst om je baan te verliezen als je uitvalt. Een angst die terecht kan zijn wanneer je bijvoorbeeld als freelancer in een sector werkt waarin de prestatieverwachting erg hoog ligt en je gemakkelijk vervangbaar bent. Maar ook de angst om niet meer op gang te komen als je eenmaal bent stilgevallen.
Zolang je bezig blijft, voel je niet hoe uitgeput je werkelijk bent. Als je toegeeft aan de nood aan rust zou je weleens alle positieve spanning in je leven kunnen verliezen. Een angst die overigens ook terecht blijkt te zijn. Burn-out kent vaak een erg lange tot chronische ziekteduur, sommigen komen nooit meer opnieuw in het arbeidscircuit terecht.
Voedingsbodem voor burn-on
Hoewel het misschien bewonderenswaardig lijkt dat je het puur op wilskracht volhoudt, heeft de medaille ook een keerzijde: het is de voedingsbodem voor het burn-onsyndroom. Want spanning die zich opbouwt, moet ook weer losgelaten worden.
Bij een burn-on zoekt de opgebouwde spanning niet langer ontlading door middel van een crash of instorting, zoals in het geval van een burn-out, maar door zich naar binnen te keren. Er vindt een implosie plaats die zich kenmerkt door een toenemende innerlijke leegte die volloopt met gevoelens van zelfvervreemding, levensmoeheid en zinloosheid.
Burn-on
Herken jij je in de beschrijving van burn-on? Dan is het belangrijk om jezelf weer op één te zetten. In Burn-on geeft Mieke Lannoey je waardevolle tips om te voorkomen dat burn-on een burn-out wordt of in een chronische toestand verandert.
Lees ook deze artikelen van Mieke Lannoey over burn-on:
Waarom je na een burn-out vatbaarder bent voor een burn-on
Geen burn-out maar wel chronisch uitgeput: dit zijn de 3 kenmerken van een burn-on
Burn-on: het onderbelichte probleem van deze tijd + waarin verschilt het van burn-out?
Leven of overleven: is jouw zenuwstelsel chronisch overprikkeld zonder dat je het door hebt?
Dopaminedetox: waarom jij en je brein er beter van worden (+ zo pak je het aan)
Fawning: verlies jij energie door jouw sociale overlevingsstrategie?
Schrijven is voor mij een manier om ervaringen te verwerken, verbanden te ontdekken, processen te duiden en inzichten te delen. Niet als coach, therapeut of academicus, wel als Mieke. Een mens die zich al (onder)zoekend een weg door het leven baant.
Na een burn out krijg je wel wat inzichten... Ik was op zoek naar beeldspraak...als beelddenker had ik hier nood aan...ook om het bespreekbaar te maken bij mijn omgeving... Ik vertel het zo... Het leven is een autostrade... iedereen en vooral jijzelf verwacht dat je net als iedereen 120 blijft rijden De anderen doen dat ook dus je doet mee En dan geeft je lijf signalen ( neem de afrit, verminder wat vaart...) Maar ja iedereen rijdt 120dus ook ik ging gewoon door....de rest rijdt ook zo snel dus ik ook.... Maar mijn lijf bleef reageren en mijn hoofd bleef ontkennen... Dus toen kwam daar die muur... Licht uit .... Ik had ook gewoon de afslag kunnen nemen maar nee ... Ik had gekozen voor "de muur".... Verplicht licht uit....verplichte rust...het moeilijkste ooit want ondertussen ging iedereen door aan 120 op die autostrade.... Ik moest leren om 100 te rijden op de gewone baan, onderbroken met ronde punten en vluchtheuvels want terug de autostrade op gaan dat gaat nooit niet meer....
Doorgaan was mijn optie,niets voelen niet nadenken geen angst dus en het ergste was dat ik ook nog leed aan hypergondry dit kwam voort uit mijn fysieke klachten gekregen doordat mijn lichaam helemaal op was. Als men zich iets beter gaat voelen(geestelijk) dan wil je ook vooruit. Maar daar ligt het struikelblok! Je kunt te veel te snel willen.Dit voelt ook helemaal niet goed ,. Het werd mij uitgelegd als of er honderde schapen door een veel te kleine poort naar buiten willen rennen,en dit is geen goed gevoel het werkt belemmerend op je lichaam een angstig gevoel bekruipt je opnieuw. Dus alles met kleine stapjes,ik ben eruit en heb werkelijk voor mezelf gekozen en voel mij stukken beter.
"...., sommigen komen nooit meer opnieuw in het arbeidscircuit terecht." Maar, pardon, is dat dan nodig? Is het niet eerder zo dat je bent geboren om zoveel mogelijk vanuit je ziel te leven? Levensmissie? Citaat: "Een salaris is een verslavend medicijn dat je werkgever je geeft om je dromen te vergeten."