Beschermingsmechanismen kunnen je behoorlijk tegenhouden in het leven. Je hebt ze ooit ontwikkeld en nu heb je er nog last van. Wat is de betekenis van beschermingsmechanismen, welke heb jij en hoe ontwikkel je beschermingsmechanismen? Welke rol speelt je adempatroon daarin? Ademexpert Marleen van den Hout legt het je uit in dit artikel.
Je hoofd geeft vele waarheden. Je onderbuik geeft er één
Welke beschermingsmechanismen heb je?
Hoe je ook wordt grootgebracht, je ontwikkelt altijd vaste patronen. Ze ontstaan zowel in veilige en harmonieuze situaties als in onveilige of hardvochtige omstandigheden. Als je geluk hebt ontwikkel je patronen die je altijd blijven helpen. Bij voorbeeld: ik doe altijd eerst datgene waar ik tegen opzie. Of: als ik merk dat ik of iemand onrustig word, stel ik een vraag. En als de wekker gaat spring ik meteen uit bed. Hier heb je wat aan.
Maar veel patronen zijn ontstaan uit een vecht-, vlucht- of verlammingsreactie. Dat zijn beschermende patronen die je vroeger hebben geholpen om overeind te blijven in moeilijke situaties. Je schermde je kwetsbaarheid af door hoger en sneller te ademen, zodat je kon doorpakken en overleven (vechten). Je trok je terug en ging je eigen gang (vluchten) of hield je adem in en maakte jezelf klein en onzichtbaar (verlammen).
Wat zijn beschermingsmechanismen?
Beschermende patronen hielpen je vroeger, maar werken je nu tegen. Ik noem ze beschermingsmechanismen: je handelt zo automatisch dat je niet eens in de gaten hebt wat je doet. Je hebt het al gedaan voordat je het beseft, of je beseft dat je het doet maar kunt niet stoppen.
Dit gebeurt bijvoorbeeld als je vermoeid uit een gesprek komt en iets gaat eten terwijl je geen honger hebt. Je probeert dan te gronden door iets te eten. Dat doe je onbewust, of je beseft wel dat je beter even naar buiten kunt gaan, maar doet het niet. Maar ook als alles je te veel is maar je toch doorwerkt. Of wanneer iemand een grote mond heeft en jij je stilletjes terugtrekt of juist lekker terugbekt. Ook controle houden is een van de mechanismen die jou vroeger heeft geholpen maar je op dit moment vooral in de weg zit. Dat is het geval wanneer je een belangrijk gesprek hebt en dat zo tot in de puntjes hebt voorbereid, dat je overvallen wordt als het anders loopt. Geen van deze patronen is opbouwend.
Elk beschermingsmechanisme begint met een naar gevoel.
Hoe ontwikkel je beschermingsmechanismen?
Op het moment dat je adem hoog of vastzit, of jou benauwt, zit je al in een beschermingsmechanisme. Ik nodig je uit te ontdekken welk gevoel daaraan voorafging. In de loop der jaren heb ik namelijk ontdekt dat elk belemmerend mechanisme begint met een naar gevoel, waar snel een gedachte en een praktische beslissing op volgen. Dat is eigenlijk logisch, want beschermingsmechanismen ontstaan omdat je onbewust niet wéér zo gekwetst wilt worden. Aan jou dus de vraag welke situaties je van de wijs brengen.
Wat ontneemt je vandaag de dag nog steeds de adem? Waardoor raak je uit verbinding? Een voorbeeld om het je gemakkelijker te maken. Je bent als kind blij en vrij aan het spelen (je bent verankerd in je ki-punt) en stapt levenslustig naar mama om je vreugde te delen. Maar mama is, om wat voor reden dan ook, druk en gespannen en
reageert ingehouden en afhoudend op jouw gezellige wervelstorm. Ze duwt je bijna weg. Je schrikt! Je adem schiet omhoog en je psoas trekt samen. Je denkt dat je iets fout hebt gedaan. Je snapt het niet. Je voelt je weggeduwd, afgewezen en verward. Dat is het gevoel waarmee het mechanisme begint. Wat denk je? Wat voel je? Wat doe je? Je schrik en verwarring zijn groot, je adem blijft hoog. Je zoekt een uitweg.
Dat kan op vele manieren:
- Je probeert het goed te maken, mama te helpen, op te vrolijken en kusjes te geven. Mama ontdooit een beetje en geeft weer aandacht. De pleaser in jou wordt geboren.
- Je houdt je in, spreekt je gevoel niet uit en trekt je terug. Je wordt introvert.
- Je bent alert op hoe de ander zich voelt en stemt je daar voortaan op af. Je wordt (hoog)gevoelig of overgevoelig, de behoefte van de ander wordt belangrijker en je geeft meer dan je ontvangt.
- Je wordt flink: niet miepen maar poetsen. Je gaat hard werken en je best doen om goed te presteren. Je hoopt waardering te krijgen om wat je doet. Je legt de lat hoog, wilt zo perfect mogelijk zijn en alles tot in de puntjes goed doen om jezelf en anderen te bewijzen dat je wel leuk bent en er mag zijn.
- Je wordt boos op de muur waar je tegenaan loopt en gaat schoppen en slaan. Hoor mij, zie mij! De vechter in jou wordt geboren. Je springt gauw op de bres en vecht voor eerlijkheid en rechtvaardigheid.
Welke beschermingsmechanismen spelen bij jou?
Ik nodig je uit om de komende tijd gewaar te worden naar aanleiding waarvan je uit verbinding gaat en in welk beschermingsmechanisme je dan belandt. Wat denk je, voel je, zeg je en doe je? Op dit moment kun je het mechanisme nog niet vermijden, maar als je ontevreden bent over hoe je hebt gehandeld, kun je wel tot in detail terugkijken naar wat er is gebeurd. Dat geeft je inzicht in hoe jouw beschermingsmechanismen werken en waardoor ze getriggerd worden, zodat je het anders kunt gaan doen.
Je mechanisme begint altijd met een onaangenaam gevoel, een kleine schrik, verlamming of een gevoel van ‘help!’. Je voelt je uit het veld geslagen. Je houdt je adem even vast en inhaleert vervolgens diep om een mechanisme op te pakken dat jou uit deze situatie redt.
Het onaangename gevoel is je trigger, je plotselinge borstinhalering een signaal. Aan jou om op te sporen welke mensen en situaties dat bij jou oproepen.
Herken de signalen van beschermingsmechanismen
Er zijn altijd signalen die je waarschuwen als je uit verbinding raakt of bent geraakt en in een mechanisme bent beland. Door ze te herkennen leg je de basis om die mechanismen te ontmantelen. Signalen zijn de alarmbellen die aangeven dat je bij jezelf mag stilstaan om na te gaan wat er intern gebeurt. Je alarmbel mag rinkelen als je bijvoorbeeld merkt dat:
• Je adembeweging omhooggaat, vastloopt of benauwdheid geeft.
• Je irritatie, frustratie, onmacht, onrust, machteloosheid, moedeloosheid, verwarring of chagrijn ervaart.
• Je gedachten zich herhalen, je hoofd overloopt, je je opgejaagd voelt, je veel moet van jezelf.
• Je lijf vastloopt en fysieke klachten opkomen zoals kramp, pijn, druk, vermoeidheid, hartkloppingen, slecht slapen, vlekjes voor je ogen, een piep of een ruis in je oren.
• Je conflict ervaart, tegen iemand opkijkt, fel reageert, dichtslaat, je druk bent met andermans probleem of pijn, vindt dat je het zelf beter doet dan de ander, of andersom, je vindt de ander beter dan jezelf.
• Je werk stagneert, je weerstand of tegenzin ervaart, neerslachtig bent of je lusteloos voelt.
• Je dingen omstoot of laat vallen, struikelt, vergeet wat je ging doen.
Van een negatieve naar een positieve spiraal
Het moge duidelijk zijn dat je beschermingsmechanismen je op dit moment niet meer helpen. Ze blokkeren je potentie en wie je werkelijk bent en brengen je in een negatieve spiraal.
Nu je ouder en wijzer bent geworden zou je liever anders met de situatie omgaan. Je bent eraan toe om op het moment zelf kalm uit te spreken wat je voelt en te vragen waarom iemand zus zegt of zo doet. Je komt daarna rustig voor jezelf op en blijft in harmonie met jezelf en de ander. Voor die omkering kun je een praktisch stappenplan gebruiken, maar eerst is het zinvol meer flow in je leven te blazen.
Bron: Ademen tot in je ziel
Ademen tot in je ziel
Wil je je beschermingsmechanismen loslaten? Dan is Ademen tot in je ziel de volgende stap in jouw transformatieproces. Spiritueel én praktisch ingestoken: Marleen van den Hout je handvatten om met behulp van je adem blijvende innerlijke rust te creëren en trauma's en oude pijn kunt loslaten.
Lees verder over beschermingsmechanismen:
Wanneer je zelfbescherming je in de weg zit om te groeien
Emotionele zelfbescherming: krijg inzicht in jouw overlevingsmechanisme
Heb je geleerd om je emoties te onderdrukken als kind? Zo kun je ze weer leren voelen
Inspirerend leven bestaat uit een geweldige, kleine redactie. Voor meer informatie, bekijk de 'Over ons'-pagina.
