Burn-on: het onderbelichte probleem van deze tijd + waarin verschilt het van burn-out?
Door Mieke Lannoey
Veel mensen hebben last van een burn-on zonder dat ze dit weten. Een burn-on wordt gezien als voorstadium van een burn-out: je werkt hard en blijft maar doorgaan terwijl je ongemerkt ontzettend moe bent. Je vindt het moeilijk om te ontspannen en hebt veel last van perfectionisme. Herken jij je hierin? In dit artikel legt burn-out-expert Mieke Lannoey je uit wat burn-on is en wat de verschillen zijn tussen burn-out en burn-on.
Een burn-on wordt omschreven als ‘altijd op het randje van een burn-out zitten’.
Wat is burn-on?
De term burn-on komt bij deskundigen Bert Te Wildt en Timo Schiele vandaan. Zij beschrijven in hun boek ‘Burn-on: immer kurz vorm burn out’ het nieuwe klinisch beeld burn-on.
Net als burn-out is burn-on een werkgerelateerde aandoening die wordt gekenmerkt door chronische uitputting door aanhoudende stress. In het geval van burn-on ligt innerlijke spanning, door het ervaren van tegenstrijdige emoties en impulsen, aan de basis van de symptomen.
Heb ik een burn-on?
Denk jij dat je last hebt van een burn-on? Om van een burn-on te kunnen spreken, moet je je herkennen in deze drie criteria en moet je al minstens twaalf maanden last hebben van deze klachten:
- Op gedragsniveau: je zet je actief in voor je werk en er is een drukke bedrijvigheid op je werk, terwijl het je amper nog lukt om alledaagse taken die uitstelbaar zijn uit te voeren.
- Op emotioneel niveau: je geeft de indruk dat je je leven als positief ervaart, terwijl er onder de oppervlakte sprake is van neerslachtigheid en vreugdeloosheid.
- Op cognitief vlak: je probeert door perfectionisme een diepgeworteld gevoel van ontoereikendheid en tekortschieten te compenseren.
Bij al deze kenmerken is er sprake van een groot contrast tussen de manier waarop je in de buitenwereld verschijnt versus hoe je je leven innerlijk beleeft. Hierdoor ontstaat een ambivalente (een staat van conflict) relatie met zowel jezelf als de buitenwereld.
De omgang met jezelf wordt gekenmerkt door een overdreven neiging tot oordelen, die grenst aan zelfverachting (jezelf als minderwaardig zien). Het contact met de buitenwereld verloopt gespannen, wat leidt tot een steeds grotere onverschilligheid. Persoonlijke relaties worden verwaarloosd.
Burn-on: de voorloper van burn-out én een syndroom op zich
Wie door burn-on wordt getroffen ervaart een hoge lijdensdruk: de klachten voelen zwaar aan en zorgen ervoor dat je niet optimaal kunt functioneren. In tegenstelling tot burn-out leidt een burn-on vaak niet tot een acute mentale inzinking of crash. Het is wel mogelijk dat een burn-on na een tijdje overgaat in een burn-out.
Burn-on wordt daarom ook wel als het voorstadium van burn-out gezien. Een burn-on wordt omschreven als ‘altijd op het randje van een burn-out zitten’. Burn-on enkel als voorstadium van burn-out beschouwen zou echter een misvatting zijn. Burn-on is wel degelijk een syndroom op zich. Een syndroom waar in deze tijd heel veel mensen (onbewust) aan lijden of mee te maken hebben.
Een burn-on kan effectief ontaarden in een burn-out, maar je kunt ook jarenlang (oftewel chronisch) in een burn-on-modus vertoeven zonder dat het ooit uitmondt in een burn-out. Je blijft dan ‘gewoon’ functioneren, met alle lichamelijke en psychische gevolgen van dien. Daarnaast kun je ook na een burn-out nog burn-on raken, iets waar ik zelf het levende bewijs van ben.
De verschillen tussen burn-on en burn-out
Laten we eens kijken waarin het burn-on verschilt van burn-out:
Verschil 1: Geen van de hoofdkenmerken van burn-out
De drie hoofdkenmerken van burn-out zijn:
- Emotionele, mentale en/of fysieke uitputting, compleet opgebrand zijn
- Afstandelijkheid en afkeer ten opzichte van het werk, zich uitend in cynisme en negativiteit
- De eigen deskundigheid in twijfel trekken, verminderd professioneel functioneren
Bij mensen met burn-on is er sprake van een enorme professionele drive. Werk wordt als een positieve factor ervaren en in het centrum van het leven geplaatst. Het is het enige waar ze nog energie voor kunnen opbrengen. Het houdt hen op de been, ondanks de vermoeidheid. Er is een drang (al is het eerder een dwang) om te presteren en zichzelf te verbeteren. Ze blijven er – naar tevredenheid van hun meerderen en/of klanten – wonderbaarlijk in slagen om kwalitatief werk af te leveren.
Verschil 2: Explosie versus implosie
Bij een burn-out is er sprake van een explosie. Plots crasht iemand of stort volledig in. Er is een druppel die de emmer doet overlopen. Iedereen die ooit in een burn-out heeft gezeten kan zich dat moment nog levendig herinneren.
Zelf ben ik in tranen uitgebarsten en kon ik dagenlang niet meer stoppen met huilen, anderen waren zo moe dat ze letterlijk de trap niet meer op konden, nog anderen werden overrompeld door een paniekaanval in de auto of te midden van de supermarkt. En zo zijn er tal van verhalen.
In het geval van een burn-on treedt er geen explosie op. In plaats daarvan keert de energie zich geleidelijk aan naar binnen, het proces implodeert. Dit uit zich in groeiende innerlijke leegte, zelfvervreemding, neerslachtigheid en/of gevoelens van zinloosheid. Langzaam maar zeker worden alle innerlijke grenzen overschreden. De persoon raakt afgesneden van zichzelf en zijn diepere waarden, behoeften en drijfveren.
Verschil 3: Uitval versus (koste wat het kost) staande blijven
Bij een burn-out lukt het met de beste wil van de wereld niet meer om te gaan werken. Er is geen kracht voor. De energievoorraad is op. Mensen komen ziek thuis te zitten en hebben tijd nodig om te herstellen. De hersteltermijn varieert van enkele weken tot enkele jaren, ikzelf was iets meer dan een jaar met ziekteverlof.
In het geval van een burn-on blijven mensen functioneren, vaak puur op wilskracht. Staande blijven is voor hen existentieel. Dat ze het – ondanks alle drukte, spanning en vermoeidheid – kunnen blijven volhouden vervult hen met een gevoel van trots. Daarnaast is er ook een onvermogen om te stoppen. Ze zitten vast in de doe-modus. Ontspannen lukt gewoonweg niet meer. Pijnstillers, antidepressiva, slaapmedicatie en/of alcohol zijn nodig geworden om de dag door te komen.
Ernst wordt onderschat
Doordat burn-on niet gepaard gaat met een instorting, bestaat het gevaar dat de ernst van het syndroom onderschat of geminimaliseerd wordt onder het mom ‘we zijn allemaal moe en gestresseerd’. Het is echter niet omdat je het blijft volhouden en niet in een burn-out belandt dat het goed met je gaat. Functioneren is iets heel anders dan leven.
Net zoals bij een burn-out wordt je levenskracht bij een burn-on ernstig in gevaar gebracht. Dat er geen duidelijke crash volgt maakt het risico juist extra groot omdat het gemakkelijker is om in de ontkenning te blijven. Om te blijven beweren dat het goed met je gaat. Waardoor levensnoodzakelijke veranderingen achterwege blijven. Helaas soms tot het te laat is.
Burn-on
Herken jij je in de beschrijving van burn-on? Dan is het belangrijk om jezelf weer op één te zetten. In Burn-on geeft Mieke Lannoey je waardevolle tips om te voorkomen dat burn-on een burn-out wordt of in een chronische toestand verandert.
Zet jezelf op één met deze ontspannende artikelen:
Ben je introvert, extravert of ambivert? Deze self-care past bij jou!
3 gratis self-care tips voor jouw sterrenbeeld!
Hoogsensitiviteit: 5 fijne self-care rituelen om op te laden en jezelf te ontprikkelen
HSP & Self-care: is zorgen voor jezelf egoïstisch?
Chinese geneeskunde en de vijf elementen: breng je elementen weer in balans met deze tips
Schrijven is voor mij een manier om ervaringen te verwerken, verbanden te ontdekken, processen te duiden en inzichten te delen. Niet als coach, therapeut of academicus, wel als Mieke. Een mens die zich al (onder)zoekend een weg door het leven baant.
Heel herkenbaar, alles wat er staat allemaal meegemaakt maar vanuit een andere oorzaak. Niet door perfectionisme of mezelf willen bewijzen maar door niet geleerd te hebben om grenzen te kunnen stellen en daardoor altijd min of meer een speelbal te zijn van sterkere energieën die steevast op de loer liggen. Zelfontkenning die met de paplepel is ingegeven. Je moet wel door, tegen wil en dank.