Chinese geneeskunde & depressie: welk element is bij jou uit balans?
Door Jacqueline Rietveld
Depressie gezien vanuit de Chinese geneeskunde is een teken van disbalans in één van de vijf elementen. Hout, Water, Vuur, Aarde of Metaal hebben allemaal eigen symptomen van disbalans wat verschillende soorten depressies kan opleveren. Chinese geneeskunde-expert Jacqueline Rietveld legt uit hoe depressie per element eruitziet en wat je kunt doen om elk element weer in balans te brengen.
Juist de manier waarop de depressie zich uit (de symptomen) maakt duidelijk in welk Chinees element de grootste disbalans zit.
Verschillende soorten depressie
Verschillende symptomen per depressie betekent verschillende elementen uit balans en dús verschillende remedies!
De ene depressie is de andere niet. Westers gezien zijn er wel bepaalde overeenkomsten die maken dat een arts de diagnose ‘depressieve stemmingsstoornis’ geeft. Toch voelt de ene persoon met een depressie zich soms totaal anders dan een ander met dezelfde diagnose.
Behandeling van depressie volgens Chinese Geneeskunde betekent rekening houden met deze verschillen. Juist de manier waarop de depressie zich uit (de symptomen) maakt duidelijk in welk Chinees element de grootste disbalans zit. Dat maakt het mogelijk om heel gericht te werken aan het balanceren van dat element. Voor elke soort depressie is er zo een andere insteek voor de behandeling.
5-Elementenleer (Wu Xing)
Wu Xing is de Chinese elementenleer waarbij alles in het leven zich afspeelt volgens een cyclus van opeenvolgende elementen: Hout, Vuur, Aarde, Metaal en Water. Bij elk element horen een bepaalde energie, bepaalde organen, een zekere gemoedstoestand en een mentale kwaliteit. Elk van de vijf elementen heeft dus een lichamelijke, mentale, emotionele en energetische laag.
Wanneer al die lagen binnen de vijf elementen in balans zijn, voel je je vitaal en vol levensvreugde. Maar het leven kent nou eenmaal ook hobbels op de weg die de staat van onze Chinese elementen beïnvloeden.
Vastlopen van de cyclus
Dat is ook het geval bij depressie volgens Chinese Geneeskunde. De emoties, gedachten en ook de lichamelijke klachten die zich voordoen tijdens een depressie zijn aanwijzingen voor het element waarin de natuurlijke doorstroom van de Wu Xing cyclus vastloopt.
Chinese Geneeskunde houdt daarbij bovendien rekening met de onderlinge relatie tussen de vijf elementen: het ene element voedt het andere element. Dus wanneer de symptomen zich bijvoorbeeld voordoen in het element Aarde, kan dat ook betekenen dat er te weinig Vuur is om Aarde te voeden. Of dat Metaal op zijn beurt teveel energie van Aarde opeist.
Depressie volgens Chinese Geneeskunde
De Westerse geneeskunde ziet een voortdurend sombere stemming en/of het verlies van interesse of plezier in bijna alle activiteiten als de belangrijkste symptomen van een depressie. Daarnaast kunnen gewichtsverlies en verminderde eetlust, slapeloosheid of juist overmatig veel slapen, lichamelijk zichtbare rusteloosheid of vertraging, vermoeidheid, gevoelens van minderwaardigheid, gebrek aan concentratie of terugkerende zelfmoordgedachten bijverschijnselen zijn van de depressie. De Westerse geneeskunde erkent daarmee ook dat iedere depressie er anders uitziet.
Behandelen van depressie volgens Chinese Geneeskunde betekent juist het verschil in die bijverschijnselen gebruiken om te bepalen in welk element de oorzaak en de mogelijke oplossing van de depressieve klachten zitten.
Disbalans per element
1. Hout-depressie (disbalans in Hout)
Hout is het element van beweging, besliskracht en creativiteit. Rusteloosheid, nervositeit en gebrek aan daadkracht zijn de keerzijden hiervan die duiden op een disbalans in het Hout-element. Een depressie waarbij iemand voortdurend aan zichzelf twijfelt en onzeker is, is een typische Hout-aandoening. Ook als het lichaam voortdurend gespannen is of – omgekeerd – niet meer in beweging te krijgen is, duidt dat op een verstoring in Hout. Hout is ook het element van de jeugd. Het is bij een Hout-depressie daarom ook zaak om naar eventuele verbanden met ervaringen in de kindertijd te kijken.
Lees verder: Chinese Geneeskunde: laat boosheid los en bevrijd de energie in je lever
Zo breng je Hout in balans
Praktisch gezien kan het op de juiste manier bewegen helpen om de depressieve klachten te verminderen. Een ontspannende wandeling of yoga als het lijf overmatig gespannen is, of juist intensief sporten wanneer het lichaam in de vertraging is geraakt. Verder kan de Hout-energie vaak weer beter gaan stromen door de creativiteit aan te spreken. Denk aan schilderen, schrijven, beeldhouwen of dansen.
2. Vuur-depressie (disbalans in Vuur)
Vuur is het element waar het hart, liefde, plezier, passie en bezieling onder vallen. Je kan je voorstellen dat er een zekere balans nodig is om het Vuur niet te hevig te laten branden of het niet uit te laten doven. Depressieve perioden die volgen op manische episodes (wat voorkomt bij een bi-polaire of manisch depressieve stoornis) duiden erop dat er van een gelijkmatig brandend Vuur geen sprake is.
Ook andere depressies kunnen te maken hebben met een disbalans in Vuur. Teveel of te weinig kunnen slapen zijn bijvoorbeeld symptomen die worden bepaald door de Vuur-energie. Er is dan respectievelijk te weinig of teveel actieve energie (yang) in Vuur. Ook gebrek aan interesse of plezier wijst duidelijk op een disbalans in Vuur. De bezieling is dan weg.
Lees verder: Drie gangbare symptomen van disbalans bij vuur
Vuur balanceren
Liefde is een remedie voor alles, maar zeker ook voor Vuur-aandoeningen. Waar het Vuur te hoog is opgelaaid – bijvoorbeeld bij slapeloosheid of haatgevoelens – kan zachte, kalmerende liefde helpen. Moederliefde bijvoorbeeld of de liefde van begripvolle vriendschap. Ook luisteren naar zachte, harmonieuze muziek kan helpen om het hart in balans te brengen.
Wanneer er sprake is van desinteresse en geïsoleerdheid kan liefde het Vuur juist weer aanwakkeren. Verliefd worden is dan de beste remedie, maar bij een depressie meestal niet iets wat zomaar gebeurt. Een meer maakbare oplossing is het aanschaffen van een (aaibaar) huisdier om liefde aan te geven en van te ontvangen. Ook met anderen over je gevoelens praten – ook al moet je jezelf daartoe forceren – is een eerste belangrijke stap om je hart weer open te stellen voor liefde. Onderschat ook niet wat een stevige knuffel doet. Aanraking en verbinding zijn belangrijke remedies om Vuur weer in balans te brengen.
Lees ook: Knuffelen als energiegever: zo geef jij iemand energie met je omhelzing
3. Aarde-depressie (disbalans in Aarde)
Het element Aarde brengt in gezonde toestand het vermogen voort om medeleven met anderen te voelen. Ook denkprocessen worden aangestuurd door Aarde, zoals logisch en praktisch kunnen denken en het concentratievermogen om een gedachte helemaal af te maken.
Depressies met symptomen van concentratieverlies, piekeren of eindeloze somberheid en zwaarmoedigheid hebben een belangrijke oorzaak in een verstoring van het element Aarde. Ook de maag en de milt behoren tot het element Aarde. Gewichtstoename of -afname en veranderingen in de eetlust bij depressie wijzen dan ook naar Aarde.
Lees verder: Drie gangbare symptomen van disbalans bij Aarde
Vocht afvoeren
Bij een Aarde-depressie is er meestal sprake van ‘te vochtige kleigrond’; alsof je figuurlijk vastzit in de modder. Om Aarde weer gezond te krijgen moet het overmatige ‘vocht’ (yin-energie) worden afgevoerd. Vocht kent de energie van stilstaand water, van niets doen. In actie komen en bewegen is daarom een goede manier om de Aarde meer in balans te krijgen. Elke dag een stevige wandeling of een fietstocht maken bijvoorbeeld.
Suiker en vet stagneren Aarde-energie. De maag en de milt/alvleesklier zijn tenslotte de lichamelijke component van dit element. Gezonder eten, bijvoorbeeld gedroogd fruit en noten in plaats van snoep en chips, helpt ook echt om sneller van een Aarde-depressie te genezen.
Lees verder: Chinese geneeskunde & voeding: dit kun je doen om je aarde-element in balans te brengen
4. Metaal-depressie (disbalans in Metaal)
Een depressie met de hoofdverstoring in Metaal is misschien wel een depressie in het kwadraat. Het kunnen voelen van verdriet is een op zich gezonde eigenschap die door het element Metaal wordt gecreëerd. Het blijven steken in dat verdriet en het niet meer kunnen loslaten is echter Metaal uit balans. Het verhaal dat je in je hoofd maakt wordt alsmaar groter en dramatischer, waardoor je uiteindelijk geen licht meer kan zien aan het einde van de tunnel.
Mensen met een Metaal-depressie kunnen als het ware de moed verliezen om te leven. Het hebben van zelfmoordgedachten is dan ook een symptoom van depressie dat wijst op een verstoring in het Metaal-element. Ook aanblijvende gevoelens van eenzaamheid zijn typisch voor een Metaal depressie.
Huilen om los te laten
Ouderdomsdepressie is een duidelijk voorbeeld van depressie vanuit Metaal. Heel vaak gaat dit gepaard met een rouwproces om het verlies van een levenspartner. Wanneer dat rouwproces niet volledig wordt afgemaakt en men niet aan het loslaten en verdergaan toekomt, ontstaat chronische depressiviteit. Vaak gebeurt dit bij mensen die niet hebben geleerd om hun tranen de ruimte te geven. Als kind werd ze bijvoorbeeld verteld dat ze zich niet zo moesten aanstellen en de tranen in moesten slikken. Jong geleerd is oud gedaan; helaas ook in dit geval.
Huilen en je verdriet volledig toelaten is dus belangrijk om te voorkomen dat je blijft steken in je verdriet. Wanneer je het moeilijk vindt om te huilen of bang bent om in je eigen tranen te ‘verdrinken’, kan een coach, psychotherapeut of psycholoog je daarbij helpen.
5. Water-depressie (disbalans in Water)
“Ik kan maar beter dood zijn, ik ben toch niets waard en mensen alleen maar tot last,” zijn gedachten die iemand met een depressie die zich manifesteert in het element Water bijna voortdurend heeft. Mensen met een Water-depressie komen bijna om in hun schuldgevoel en hebben de neiging om zichzelf zowel in gedachten als in hun leefstijl te vernietigen. Ze voelen zich waardeloos en dingen als regelmatig eten en slapen of levensgevaarlijke situaties vermijden doen er niet meer toe. “Ik had beter helemaal niet geboren kunnen worden,” is de overtuiging.
Het element Water gaat over het verschil tussen leven en dood, ook in energetische betekenis. Het is de fase van de conceptie, van de voorgeboortelijke energie, van de overgang van dood naar (weder)geboorte. Gezond Water heeft de innerlijke wil om te leven en te groeien in zich, en kan geduldig wachten op het moment dat het zover is. Maar als het Water ‘bevriest’ wordt het ijs en kan een nieuw begin niet geboren worden.
Lees verder: Chinese geneeskunde en het Water-element: de rol van angst bij zenuwaandoeningen (zoals MS en epilepsie)
Remedies om het Water weer te laten stromen
Een winterdepressie is ook een voorbeeld van de moeizaamheid waarmee het Water element in een persoon blijft stromen. Wat helpt om uit een winterdip te komen zijn … de lente en de zon! Bij het Hout van de lente horen onder andere spelen en ravotten. De Vuur-energie van de zon is die van passie en vrijuit lachen. Activiteiten, gedachten en gevoelens opzoeken die Hout en Vuur in zich hebben, helpen om het ijs te smelten en het Water vloeiend te houden.
Mensen met een depressie vanuit Water hebben er bijvoorbeeld baat bij om met kinderen te spelen of liefdevol te vrijen met hun geliefde. Samen met anderen een hobby beoefenen of vrijwilligerswerk doen kan ook alle verschil maken. Humor uitnodigen in je leven – of het nou is door naar een cabaretvoorstelling te gaan of mee te doen met lachtherapie – maakt ook dat de blokkade in het element Water stap voor stap op kan lossen.
Lees verder: Chinese geneeskunde & voeding: dit kun je doen om je waterelement in balans te brengen
Niet alleen
Ook al is je (nu) duidelijk vanuit welk element de depressie volgens Chinese Geneeskunde komt en heb je een aantal praktische tips gekregen om meer balans in dat element te brengen, weet dat een depressie oplossen niet alleen kan. Je hebt altijd hulp nodig, in de vorm van familie, vrienden en kennissen, maar ook professionele hulp van een therapeut. Hulp vragen en aannemen is vaak een van de moeilijkste dingen voor depressieve mensen, maar cruciaal voor genezing. Ieder mens kan alleen maar uit een depressie komen door in verbinding te gaan met anderen. Zo vind je uiteindelijk ook weer de verbinding met en liefde voor jezelf.
Jacqueline Rietveld is lichaamsgericht therapeut en Reiki Master. Meer informatie vind je op haar website www.avaloncoaching.nl.
De Tao van gezondheid
Wil je nog meer tips uit de Chinese geneeskunde om jezelf holistisch te helen? 'De Tao van gezondheid' is jouw gids. Heel jezelf en breng je elementen weer in balans!
Lees ook deze artikelen van Jacqueline Rietveld:
- Slaapproblemen & je organen: oorzaken en oplossingen uit de Chinese geneeskunde
- Deze 3 (simpele!) levenshoudingen uit het Taoïsme maken je leven makkelijker
- 5 soorten energie: dit zegt de Chinese Geneeskunde over jouw psyche
Jacqueline heeft sinds 2010 een praktijk voor lichaamsgerichte coaching en therapie. Ze behandelt klachten door middel van een totaalaanpak op lichamelijk, mentaal, emotioneel en energetisch niveau. Haar missie is om jou te helpen zo vitaal en vreugdevol mogelijk te leven. Daartoe geeft ze Reiki cursussen en begeleidt mensen in individuele coachtrajecten. Haar coaching bestaat uit een combinatie van gesprekken en energetisch lichaamswerk, waarin ze haar kennis op het gebied van o.a. Chinese geneeskunde, holistische voedingsleer en zielsontwikkeling toepast en deelt.
