Chronische stress en ontstekingen: als je immuunsysteem je ergste vijand is
Door Jeffrey Rediger
Dat stress slecht voor je is, weten we eigenlijk al lang. Maar hoe werkt dat precies? In Spontaan genezen kijkt Dr. Jeffrey Rediger naar wat de wetenschap afdoet als ‘wonder’. Wat zou er achter het wonder kunnen liggen? Welke rol speelt stress in ziekte en hoe kunnen we hiervan leren? In dit artikel legt Jeffrey Rediger het verband tussen chronische stress en ontstekingen uit en sluit hij af met advies om extra goed voor je immuunsysteem te zorgen.
Het verband tussen chronische stress en ontsteking kan niet genegeerd worden, vooral als het gaat om gevallen van spontane genezing. Dit soort verhalen komen in de geneeskunde steeds weer voor, elke dag. Tot wel 80 procent van de bezoeken aan huisartsen hebben te maken met stress, maar toch zijn de meesten artsen getraind om zich alleen te richten op ziektesymptomen en het bestrijden ervan met medicatie. Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat er bij de helft van alle polikliniekbezoeken eigenlijk geen identificeerbare lichamelijke oorzaak is.
Chronische stress verhoogt de kans op het ontwikkelen van een coronaire hartziekte (chz), net als een breed scala aan andere ziekten, en er zijn duidelijke bewijzen dat één emotionele gebeurtenis al kan leiden tot een chz. Hoewel de exacte biologische mechanismen nog onderzocht worden, is de weg die van stress naar ontsteking naar ziekte leidt erg druk. Mensen die herstellen van een ‘ongeneeslijke’ ziekte lijken een afrit te hebben gevonden om van deze snelweg af te komen, om te keren en in de tegengestelde richting te rijden.
De uitputtingsslag van ongecontroleerde chronische stress
We beginnen in te zien dat ongecontroleerde chronische stress je immuunsysteem in de loop van de tijd uitput, op dezelfde manier waarop meedogenloze golven een steile rotswand uitslijten. Angstige gedachten en gevoelens, het onophoudelijke gedruppel van stresshormonen in je bloed: deze inwendige ontstekingshaarden zijn net zo krachtig, misschien wel krachtiger, dan een voedingsmiddel waar je allergisch voor bent of een gevaarlijke gifstof in je omgeving.
In talrijke onderzoeken rapporteerde de meerderheid van de mensen (80 procent) die auto-immuunziekten kregen ‘ongebruikelijke emotionele stress’ net voor het begin van hun symptomen.
Stresshormonen en ontstekingsreacties
Net als ontstekingen zijn stresshormonen op zichzelf niet slecht. In feite zijn ze noodzakelijk voor je gezondheid en om te overleven. Terwijl je lichaam een verzameling hormonen, neurotransmitters en neuropeptiden produceert als reactie op stress, die door een complexe chemische reactie samenwerken, is het belangrijkste stresshormoon cortisol. Het is een hoofdbestanddeel van de menselijke vecht-of-vluchtreactie, die snel de functies van je lichaam; bloedsomloop, zuurstof, spijsvertering, enzovoort, aanpast om ervoor te zorgen dat je bij een bedreiging kunt vechten of vluchten.
Net als een acute ontstekingsreactie is een shot cortisol in je bloed bedoeld als een korte, zeldzame gebeurtenis; ons lichaam is er niet op gebouwd om de hele tijd te vechten of te vluchten. Dus wanneer we gevangen raken in een toestand van chronisch vechten of vluchten, wat voor veel mensen de realiteit van het leven in de moderne wereld is, stellen we ons lichaam bloot aan een chemische omgeving waarvoor het niet gebouwd is.
Cortisol: goed of slecht?
In gezonde hoeveelheden is cortisol echt geweldig voor ons. Het helpt om de bloedsuikerspiegel te reguleren en het zorgt juist voor een afname van ontstekingen in het lichaam. Het probleem ontstaat wanneer cortisol de meeste uren van de dag stug door ons lichaam blijft stromen, dus niet meer flexibel en alleen als het nodig is. Onze weefsels raken gewend aan dit nieuwe, voortdurend hoge cortisolniveau, en het vermogen om de ontstekingsreactie te reguleren neemt af.
De cellen van het immuunsysteem raken ongevoelig voor het regulerende effect van cortisol en het is alsof de mute-knop wordt ingedrukt: ze kunnen de instructies niet meer horen. Ze raken verward, ongeorganiseerd, overactief en ze vallen de gezonde weefsels van het eigen lichaam aan.
Het effect van chronische stress
Een zeer alarmerend onderzoek vond zelfs dat chronische stress de genen van je immuuncellen kan veranderen, dus de originele codering die het functioneren en gedrag van een cel bepaalt. Chronische stress verstoort en herschrijft die code zoals een computervirus dat een harde schijf leeghaalt en het vervangt met destructieve programma’s.
Onderzoekers evalueerden het effect van stress op het immuunsysteem en na een lange blootstelling aan stressvolle omstandigheden circuleerden er in het bloed van de gestreste groep vier keer zo veel immuuncellen als in de controlegroep. In die grotere zwerm immuuncellen zat een dramatisch hogere portie ‘pre-ontstekingscellen’; hun genexpressie was veranderd door de lange blootstelling aan stress en had ontsteking veroorzaakt.
Wat dit in essentie betekent, is dat deze cellen opnieuw geprogrammeerd waren om ontsteking te veroorzaken. Zonder methode om deze malware te verwijderen en het systeem te herstarten, zouden ze doorgaan en met deze missie door het lichaam blijven racen.
Je immuunsysteem: een krachtig instrument
Je immuunsysteem is het krachtigste instrument in het gevecht tegen ziekte, maar net als elk krachtig instrument moet het correct functioneren zodat het repareert en niet nog meer schade aanricht. Het maakt niet uit met welke ziekte je te maken hebt, het is essentieel om ontstekingen aan te pakken zodat je immuunsysteem zijn werk kan doen om op meerdere manieren te genezen. Maar uitzoeken wat het vuur van de chronische ontsteking dooft in jouw specifieke situatie, of die van je geliefde, kan in het begin een uitdaging zijn.
Het kan erop lijken dat alles brandstof is voor dit vuur, weer een vonk erbij; wat je eet, aan welke gifstoffen of verontreiniging je blootgesteld wordt, waar je aan denkt, wat je voelt. Dus hoe stoppen we het voeden van dit vuur en waar vinden we de voorraad koud water om het voorgoed te blussen?
De communicatielijn met je lichaam
Om te beginnen moeten we communicatielijnen met ons lichaam openen. De mensen die herstellen van ongeneeslijke ziekten proberen vaak verschillende dingen voordat ze zich thuis voelen bij de specifieke veranderingen in leefstijl die hen helpen zich beter te voelen. We zien dit in de voorbeelden in mijn boek Spontaan genezen met eetpatronen: terwijl het voor sommige mensen werkt om snel een nieuw dieet te beginnen en zich hieraan te houden, hadden de meeste mensen een periode van uitproberen nodig om uit te zoeken welke manier van eten echt werkte om zich beter, energieker en vrolijker te voelen.
Er is geen ‘anti-ontstekingsrecept’ dat je kunt volgen, hoewel je kunt beginnen met sommige veelgebruikte tactieken die de meeste mensen helpen om ontsteking tegen te gaan en de immuunfunctie te herstellen.
Wat kun je zelf doen?
Het is een goed idee om met de basis te beginnen: begin een dieet dat een hogere voedingsdichtheid heeft (diëten met een hoge voedingsdichtheid zijn over het algemeen van zichzelf ontstekingsremmend) en laat bewerkt voedsel en suiker staan, want deze kunnen de ontstekingsreactie in werking zetten.
Begin naar de oorzaken te zoeken die bij jou tot stress leiden. Dat is niet altijd wat je denkt. Wanneer begin je je gestrest of angstig te voelen? Wat zijn de belangrijkste momenten van spanning tijdens je dag, wanneer voel je je overbelast, uitgeput of overweldigd? Soms zijn er duidelijke oplossingen als je ze vindt: je routine aanpassen, je partner om meer steun op een bepaald gebied vragen, of zelfs verantwoordelijkheden loslaten die gewoon te veel voor je zijn tijdens deze periode van je leven. Andere keren is een grotere wending in je leven nodig om onnodige stressfactoren weg te nemen en je gezondheid prioriteit te geven.
Mensen die genazen van een ongeneeslijke ziekte maakten uiteindelijk radicale veranderingen in hun leven die mogelijk hielpen om hun immuunsysteem terug te zetten naar een ontstekingsremmende modus.
Spontaan genezen
Ben je benieuwd naar het zelfhelend vermogen van je lichaam en ben je nieuwsgierig naar wat de wetenschap soms afdoet met ‘wonder’? In Spontaan genezen doet Jeffrey Rediger het wetenschappelijke onderzoek naar de achtergrond van deze medische wonderen. Dit artikel is een fragment uit zijn boek.
Lees ook deze artikelen:
Je immuunsysteem: ontdek waar het zit in je lichaam en hoe je hier grote invloed op hebt
Vijf weerstandverhogende voedingsmiddelen om je immuunsysteem te versterken
Dr. Jeffrey Rediger is als docent psychiatrie verbonden aan de Harvard Medical School en is medisch directeur van de McLean SouthEast Adult Psychiatric Programs. Aan Princeton behaalde hij een Master of Divinity. Hij schrijft over geneeskunde, psychiatrie en spiritualiteit.
