De pijnlijke gevolgen: wat een afwezige vader met jou doet (als kind én volwassene)
Door Miranda Mendes
Een (emotioneel) afwezige vader kleurt je kindertijd, maar óók je leven als volwassene. Vaak heb je een overlevingsmechanisme ontwikkeld om toch door hem gezien en geliefd te worden. Welke strategie herken je bij jezelf? En hoe verlos jij je ervan? Ontdek het in dit stappenplan van mental health coach Miranda Mendes Da Costa. “Zodra je in staat bent om de afwezigheid van je vader te aanvaarden, ga jij je innerlijk vrij voelen.”
Het ligt niet aan jou, maar aan je vader die zich niet kan verbinden met jou. Dit heeft grote invloed op je zelfbeeld.
Weinig betrokken bij de opvoeding
Vaders en moeders zijn er in alle soorten en maten. De meeste ouders zijn betrokken bij hun kinderen, maar dit is niet vanzelfsprekend. Misschien ben jij opgegroeid met een fysiek en/of emotioneel afwezige vader. Iemand die niet of weinig betrokken bij je opvoeding is geweest. Toonde en toont jouw vader weinig belangstelling voor jou? Dan is het goed mogelijk dat je daar als volwassene nog last van hebt. Ieder kind, jong of oud, wenst de interesse en aandacht van z’n vader. Door zijn belangstelling geeft hij jou een sterke basis mee voor de rest van je leven. Je krijgt het vertrouwen dat je ertoe doet in de wereld.
De waardevolle rol van vaders
Symbolisch gezien staat je vader voor steun in de rug. Vaders moedigen kinderen aan om de wereld te ontdekken binnen veilige grenzen. Als je deze basis meekrijgt, sta je als volwassene stevig in het leven. Zijn support zorgt ervoor dat je met beide benen op de grond staat. Ook ben je minder vatbaar voor angsten, depressies en onzekerheden. Jammer genoeg zijn er veel vaders die deze steun niet aan hun kind kunnen geven. De redenen hiervoor zijn uiteenlopend.
Drie overlevingsmechanismen
Waarschijnlijk heb je lange tijd de wens gehad om gezien te worden door je vader. Dit is een natuurlijke reactie wanneer hij jou niet kan geven wat je nodig hebt. Je hebt als kind te weinig aandacht, liefde en erkenning gekregen. Door de afwezigheid van je vader ben je naar manieren gaan zoeken om tóch door hem gezien te worden en liefde te ontvangen. Onbewust ontwikkel je een bepaald overlevingsmechanisme. Zo word je bijvoorbeeld een rebels kind. De emoties die bij dit mechanisme horen, zijn verdriet en kwetsbaarheid.
Het tweede overlevingsmechanisme is het kind dat vlucht en zich onzichtbaar maakt. De onderliggende emoties zijn verdriet en angst. Dan is er ook nog het aangepaste kind, de pleaser. Het conformeert zich voortdurend en zet z’n eigen behoeften aan de kant. De overlevingsstrategie is van levensbelang geweest tijdens je jeugd. Het heeft jou geholpen om om te gaan met langdurige onplezierige gebeurtenissen.
Stap 1: Ontdek of je een rebel, pleaser of onzichtbaar kind bent
Misschien worstel je als volwassene nog steeds met de pijnlijke gevoelens die het gebrek aan interesse van je vader en zijn afwezigheid bij jou losmaken. Het is belangrijk om erachter te komen welk overlevingsmechanisme jij hebt ontwikkeld. Dit geeft je zelfinzicht en brengt bewustwording met zich mee. Ik heb het overlevingsmechanisme van het aangepaste kind aangenomen. Als ik altijd maar aardig bleef en goed genoeg was, dan zouden de waardering en erkenning wel een keer komen. Het trieste is: dit gebeurt niet… Het ligt namelijk niet aan het kind, maar aan de vader die zich niet kan verbinden met zijn kind. Dit heeft grote invloed op het zelfbeeld van zijn zoon of dochter. Neem eens de tijd om jezelf en je gedrag onder de loep te nemen. Hoe gedraag jij je nu, als volwassene? En hoe gedroeg jij je als kind?
Stap 2: Geef jezelf liefdevolle aandacht
Zodra duidelijk is welk overlevingsmechanisme je hebt aangenomen, kun je hiermee aan de slag. Als eerste schenk je liefdevolle aandacht aan de kleine jij. Je hebt op jonge leeftijd zoveel moeilijke gevoelens ervaren. Kun je zacht voor jezelf worden? Probeer te visualiseren dat jij nu je eigen liefdevolle ouder bent. Je mag helemaal zijn wie je ten diepste bent. Je geeft jezelf alle aandacht die je hebt gemist van je vader. Zodra je zelfliefde groeit, ben je makkelijker in staat om uit je vertrouwde rol (overlevingsmechanisme) te stappen.
Voor de rebel is het tijd om de zachtere kant toe te laten, om de pijn en de kwetsbaarheid te laten zien. Was je het vermijdende kind? Dan is het jouw taak om jezelf te laten zien. Stap op het podium en spreek je waarheid. Of was je het aangepaste kind? Dan is nu het moment om je grenzen te trekken en op te komen voor jouw behoeften en verlangens. Dit is geen makkelijk proces.
Stap 3: Laat verwachtingen los
Kun je het gesprek met je vader aangaan, terwijl jij je overlevingsmechanisme thuislaat? Als je in staat bent om dit te doen, dan ontmoet je jouw vader op gelijkwaardig niveau. Je stapt uit de ouder-kindrelatie en hebt een gesprek van volwassene tot volwassene.
Misschien heb je lang van je vader verwacht dat hij dingen voor je doet die vaders normaal gesproken doen. Zoals bijvoorbeeld een helpende hand bieden bij een verhuizing, belangstelling tonen voor je studie, geïnteresseerd zijn in je welzijn of kleine dingen zoals een kaartje sturen voor je verjaardag. Maar wat als elke verwachting, groot of klein, uitloopt op een teleurstelling?
Misschien verwacht je wel van je vader dat hij zijn gedrag verandert nadat je met hem een open en eerlijk gesprek hebt gevoerd. Elke verwachting die je (bewust of onbewust) koestert, is de voedingsbodem voor een nieuwe teleurstelling. Je kunt verwachtingen loslaten door de kracht van aanvaarding en acceptatie.
Stap 4: Ervaar de kracht van acceptatie
Zodra je in staat bent om de afwezigheid van je vader te aanvaarden, ga jij je innerlijk vrij voelen. Aanvaarding gaat over het opgeven van je verzet tegen de situatie. Je had het graag anders gezien, maar het is simpelweg zoals het is… We zijn niet in staat om een ander te veranderen. Maar waar we wél invloed op hebben, is onze eigen innerlijke beleving.
Onderzoek wat de afwezigheid van een betrokken vader jou heeft opgeleverd. Dat klinkt misschien onlogisch of raar, maar besef dat er altijd een verborgen schat te vinden is in de moeilijkheden die we in het leven meemaken. Als je in staat bent dit te doen, ga je zingeving ervaren. De ervaring heeft dan zin en een doel gehad.
Ongekende gevoelens
Wanneer er in je kindertijd weinig aandacht was voor jouw gevoelens, kun je daar in je latere leven behoorlijk mee worstelen. Als je emoties er niet mochten zijn, heb je diep van binnen geleerd dat jijzelf er ook niet mag zijn. In Ongekende gevoelens van Jonice Webb leer je de emotionele bagage vanuit je relatie met je ouders (en hun relatie met hun ouders) te herkennen en het patroon van ongekende emoties te doorbreken.
Lees ook:
De vaderwond (11 kenmerken): zo kun je het trauma van een emotioneel of fysiek afwezige vader helen
Emotioneel afwezige ouders? Zo laat je je innerlijke ouder groeien
Wanneer er geen ruimte was om te voelen: herkenning en heling van emotionele verwaarlozing
Pijn ervaren in de liefde is geen gemakkelijk levensthema. Daarom heb ik mij als coach gespecialiseerd in bindings- en verlatingsangst. Vanuit mijn professionele achtergrond werk ik tijdens de coaching sessies met krachtige helende oefeningen. Daarnaast ben ik ervaringsdeskundige op het gebied van bindings- en verlatingsangst. Door mijn ervaringsdeskundigheid ben ik gemakkelijk in staat om me in te leven in jouw situatie. In mijn coaching sessies komen mijn professionaliteit en ervaringsdeskundigheid feilloos samen.
