Emotionele verwaarlozing als kind: opgroeien zonder emotionele behoeften
Door Jonice Webb
Veel zorgzame ouders doen het zónder het te willen of te weten: ze leren je als kind om geen emotionele behoeften te hebben. Jonice Webb, psycholoog en auteur van Patronen van ongekende gevoelens doorbreken, laat zien hoe deze emotionele verwaarlozing je leven als volwassene schaadt. “Het hebben van emotionele behoeften is gezond en het uiten ervan is een teken van kracht.”
Het hebben van emotionele behoeften betekent dat je openstaat voor boodschappen van je innerlijke zelf.
Eng makkelijk
Hoe voed je een kind op zodat het géén emotionele behoeften heeft? Dat blijkt opmerkelijk eenvoudig te zijn. Zo makkelijk zelfs dat veel ouders dit per ongeluk doen, hoewel ze hun kinderen alle goeds toewensen en ze daar ook zo hun best voor doen. Het is zelfs zo makkelijk om je kind te leren geen emotionele behoeften te hebben, dat het gewoon eng is.
Je hoeft er maar een paar dingen voor te doen. Of eigenlijk een paar dingen niet te doen. Daar ga ik zo verder op in, maar eerst wil ik jou een vraag stellen: denk jij dat geen emotionele behoeften hebben een gewenste uitkomst is? Bijvoorbeeld een teken van een sterk karakter? Zo ja, dan ben je niet de enige die denkt dat volwassenen ‘sterk’ moeten zijn. Dit zou betekenen dat je weinig tot niets nodig hebt van anderen, vooral niet op emotioneel vlak.
Wat emoties allemaal over ons vertellen
Maar wij mensen zijn emotionele wezens. Onze emoties zijn in ons centraal zenuwstelsel ingebouwd. Ze zijn de diepste, meest biologische uiting van ervaringen, wensen, reacties en behoeften uit ons verleden en heden. Onze emoties zijn uitingen van ons diepste zelf.
Wat verbindt twee mensen in een liefdesrelatie? Emoties. Wat spoorde mensen aan tot het doen van de belangrijkste wetenschappelijke ontdekkingen aller tijden? Emoties. Wat stelt ieder mens in staat om beslissingen te nemen die authentiek voor jezelf zijn? Emoties. Wat geeft het leven betekenis? Juist, emoties.
Boodschappen van je innerlijke zelf
Wat betekent het eigenlijk als je emotionele behoeften hebt? Het betekent dat je mens bent. En het betekent nog twee dingen: dat je openstaat voor boodschappen van je innerlijke zelf en voor verbindingen met anderen die gebaseerd zijn op kwetsbaarheid en emotionele eerlijkheid. Dit zijn ingrediënten die je relaties oprecht, veerkrachtig en rijk maken. En dat is essentieel om op emotioneel gebied te gedijen.
Heb jij ook emotionele behoeften? Ja natuurlijk, want je bent mens. Maar de echte vraag is eigenlijk of jij jezelf toestaat om ze te kennen, te uiten en te vervullen.
Gevoelens negeren of kleineren
Terugkerend naar de eerste vraag: hoe voed je een kind op zodat het geen emotionele behoeften heeft? In essentie voed je je kind dan op om zich te schamen voor zijn emotionele behoeften, ze te negeren of weg te stoppen. Dit zorgt ervoor dat je kind als volwassene gelooft dat het geen emotionele behoeften heeft.
Veel goedbedoelende, zorgzame ouders doen dit zónder het te willen of te weten. Maar als je de gevoelens van je kind negeert, wegstopt of kleineert (zelfs al is het op een subtiele manier), leer je je kind onbedoeld hoe het zijn eigen emoties en emotionele behoeften moet onderdrukken. Dit is een les die het kind zijn hele leven bij zich draagt.
Emotionele verwaarlozing in je jeugd
Ik noem dit emotionele verwaarlozing in de kindertijd. En als dit klinkt als een bewuste handeling van wrede ouders, dan verzeker ik jou dat dit absoluut niet waar is. Veel ouders hebben simpelweg een gebrek aan emotioneel bewustzijn, begrip en kennis, omdat ze dit van hun eigen ouders niet hebben meegekregen. De conclusie is dus dat we onze kinderen alleen kunnen meegeven wat we te geven hebben.
Het is trouwens wel belangrijk om te weten dat het hebben van emotionele behoeften niet hetzelfde is als ‘behoeftig’ zijn. En ze zorgen er ook niet voor dat je behoeftig lijkt. Juist het tegenovergestelde: het hebben van emotionele behoeften en de uiting ervan zorgen ervoor dat je sterker overkomt en bent.
Het verhaal van Lisa
Een voorbeeld uit mijn praktijk: Lisa is 24 en heeft nog nooit een relatie gehad. Dat wil ze diep vanbinnen wel heel graag, maar ze heeft er hard aan gewerkt om dat gevoel aan de buitenkant niet te laten zien. Ze heeft aan al haar vrienden en familieleden verteld dat ze wel belangrijkere dingen te doen heeft dan daten. En als het onderwerp ter sprake komt, wordt ze rood en verandert ze snel van onderwerp.
Het verhaal van Robert
Robert gaat elke belangrijke feestdag met zijn partner en kinderen op bezoek bij zijn ouders. En elke keer ervaart hij het gemis van emotionele binding met zijn ouders. Zijn familie kan heel goed over sport, het nieuws en het weer praten, maar niemand praat over echt belangrijke dingen. Robert is zich er vaag van bewust dat hij zich gekwetst voelt door het gebrek aan interesse van zijn ouders in zijn persoonlijke leven, zijn worstelingen en gevoelens.
Maar hij weet door zijn opvoeding ook dat toegeven dat hij zich gekwetst voelt door de emotionele leegte van zijn ouders, zelfs aan zichzelf, hem zwak en behoeftig maakt. Dus hij zorgt ervoor dat hij die gevoelens niet voelt en er nooit iets over deelt met zijn partner of een ander.
Laat je muren zakken
Wat het inhoudt om jezelf toe te staan om emotionele behoeften te hebben. Ten eerste betekent het dat je accepteert dat je eigen gevoelens echt zijn en het waard zijn om aandacht aan te schenken. Ten tweede betekent het dat jij je realiseert dat het hebben van emotionele behoeften normaal en gezond is en dat het uiten ervan een teken van kracht is. Het betekent ook dat je bereid bent om een risico te nemen, je muren te laten zakken en jezelf te laten zien als kwetsbaar en menselijk.
Lees ook: Heb je muren om je heen gebouwd? Waarom muren anders zijn dan grenzen
Je ware gevoelens tonen
Het is oké om te verlangen naar begrip, troost en ondersteuning. Het is oké om graag liefde, aandacht, warmte en verbinding te willen. Het is sterk als je jezelf toestaat om je ware gevoelens te laten zien, horen en voelen door anderen. Zo leren ze jou kennen en voel jij empathie voor hen. En bovenal, het erkennen en uiten van je emotionele behoeften is de beste en enige manier om ze uiteindelijk ook te vervullen.
Patronen van ongekende gevoelens doorbreken
Herken je een gemis in de emotionele opvoeding die je hebt gekregen? In Patronen van ongekende gevoelens doorbreken leer je jouw patronen te herkennen en te doorbreken. Je krijgt van Jonice Webb praktische tips en adviezen om dat wat zo zwaar op je drukt voor eens en voor altijd achter je te laten.
Lees verder over emotionele verwaarlozing:
- Emotionele verwaarlozing in de kindertijd: hoe een te groot verantwoordelijkheidsgevoel je leven overschaduwt (+Tips van een psycholoog)
- Emotionele verwaarlozing in je jeugd: dit zijn de 5 soorten (herken jij ze?)
- Emotionele verwaarlozing: wat is het en hoe herken je het?
Jonice Webb is gepromoveerd in de klinische psychologie, was directeur van een aantal poliklinieken en voert inmiddels dertig jaar haar eigen psychotherapiepraktijk. Ze heeft zich gespecialiseerd in het werken met jongeren en relatietherapie.
