Emotionele verwaarlozing in je jeugd: dit zijn de 5 soorten (herken jij ze?)
Door Jonice Webb
Je ouders waren fysiek afwezig. Of je vader en moeder negeerden je gevoelens of boden geen structuur… Emotionele verwaarlozing in de kindertijd heeft verschillende gezichten. Psychotherapeut Jonice Webb, auteur van Patronen van ongekende gevoelens doorbreken, zet 5 soorten op een rij én de pijnlijke effecten ervan. “Begrijpen welk soort emotionele verwaarlozing jij hebt ervaren, is een grote stap richting herstel.”
Emotionele verwaarlozing in de kindertijd vindt plaats op het moment dat je ouders niet genoeg reageren op jouw emotionele behoeften.
Welke vorm herken jij?
Stille emotionele verwaarlozing kan op verschillende manieren plaatsvinden en uiteenlopende effecten hebben. Niet alle emotionele verwaarlozing is hetzelfde. Het kan op 5 verschillende gebieden in je leven plaatsvinden. Het soort verwaarlozing kan van invloed zijn op de effecten die je gedurende je leven ervaart. Begrijpen welk soort emotionele verwaarlozing jij hebt ervaren, is een grote stap richting herstel.
Lees ook: Emotionele verwaarlozing: wat is het en hoe herken je het?
Je mag niet voelen
Wat zou je doen als ik jou vroeg te stoppen met denken? Voor veel mensen lijkt dat een onmogelijke taak. Denken is een natuurlijk onderdeel van het menszijn, iets wat moeilijk te stoppen of ontkennen is. Hetzelfde geldt voor je gevoelens. Denken en voelen zijn op een neurologische en biologische manier in jou geprogrammeerd. En met name gevoelens vormen een essentiële expressie van je ware zelf. Ze zijn een noodzakelijke bron voor richting, verbinding, activatie en motivatie in heel je leven.
Toch wordt kinderen uit emotioneel verwaarlozende gezinnen regelmatig verteld dat ze niet mogen voelen. Dat gebeurt op het moment dat kinderen zich uiten en hun ouders ze niet écht horen. Of als kinderen emotionele ondersteuning zoeken bij hun ouders, maar het niet krijgen. En als kinderen proberen hun blijdschap te delen, maar afgewezen worden. Zo leren ze dat hun emoties niet welkom zijn.
5 Soorten emotionele verwaarlozing in de kindertijd
Emotionele verwaarlozing in de kindertijd vindt plaats op het moment dat je ouders niet genoeg reageren op jouw emotionele behoeften. Helaas is dat alles wat ze hoeven te doen (of niet hoeven te doen) om jou aan te leren te stoppen met voelen. Emotionele verwaarlozing kan per gezin verschillen. Maar elke keer dat het een kind overkomt, in welke vorm dan ook, laat het een onuitwisbare indruk achter.
Dit zijn de 5 soorten emotionele verwaarlozing die je als kind kunt ervaren.
1. Fysieke afwezigheid
Een of beide ouders waren niet (genoeg) fysiek aanwezig tijdens je opvoeding en je kwam de aandacht, supervisie en respons tekort die je zo verschrikkelijk nodig had. Dit is waar mensen vaak aan denken als ze de term ‘emotionele verwaarlozing’ horen. Ze zien dan een kind voor zich dat dikwijls alleen thuis is, magnetron-voedsel eet of regelmatig alleen door de buurt slentert. Dit type emotionele verwaarlozing is het makkelijkst te ontdekken, omdat het tastbaar is. En het is ook iets wat je je makkelijk kunt herinneren: waren je ouders vaak thuis?
Effecten
Je leert overmatig zelfvoorzienend en zelfstandig te zijn. Je gelooft dat je niemand nodig hebt en vindt het moeilijk om hulp te vragen of hulp te accepteren.
2. Gebrek aan structuur en consequenties
Je ouders hanteerden weinig regels of verantwoordelijkheden in je ouderlijk huis. Moest je huishoudelijke klusjes doen? At je op bepaalde tijden? Had je een bedtijd? Kreeg je beloningen en waren er consequenties voor je acties en keuzes? Het kan erg verwarrend zijn voor een kind om deze dingen zelf uit te moeten vinden in een ongestructureerde, onvoorspelbare of achteloze omgeving. Het is zelfs zo dat het kinderlijk brein dit niet op een effectieve manier kan verwerken.
Effecten
Je hebt nu vaak moeite met zelfdiscipline, omdat je ouders jou er te weinig van hebben meegegeven. Je vindt het lastig om je leven te organiseren, deadlines te halen of dingen te doen waarvan je weet dat je die moet doen. Of je vindt het juist moeilijk jezelf te weerhouden van dingen die je niet moet doen. Misschien geef je jezelf de schuld van je gebrek aan zelfdiscipline en vind je dat je zwak bent of dat er iets mis met je is.
3. Weinig of geen observatie en feedback
Je ouders zagen je niet, merkten je niet op en deelden hun observaties niet met jou. Zo ontwikkel je geen zelfbewustzijn. Het is de taak van ouders om hun kinderen te leren wie ze zijn door bedachtzame, afgestemde observaties. Je hebt je ouders hulp nodig om je talenten, behoeften, vaardigheden, voorkeuren, zwaktes en uitdagingen te identificeren. Opgroeien zonder deze essentiële informatie over jezelf kan overweldigend zijn.
Effecten
Omdat je jezelf niet zo goed kent, kun je het lastig vinden om goede keuzes te maken voor jezelf. Misschien zie je jezelf als flexibel en neem je weinig beslissingen die jou daadwerkelijk wat opleveren. Je gaat met de verkeerde mensen uit, kiest de verkeerde baan of je zit vaak vast in onbevredigende situaties. Je vindt het moeilijk om je behoeften te identificeren en uit te zoeken wat jij nou eigenlijk wilt. Door een gebrek aan zelfbewustzijn ben je niet in staat je eigen onbekende dromen na te jagen.
4. Niet volledig gezien worden
De ware diepte en kwaliteit van de liefde van jouw ouders is onduidelijk. Ik weet dat dit punt heel pijnlijk kan zijn. Ik moedig je dan ook aan dit stukje verder te lezen met de nodige zelfcompassie. Hoewel emotioneel verwaarlozende liefde oprecht kan zijn, ontbreekt het toch aan de volledigheid van de ouderlijke liefde die ieder kind zo hard nodig heeft. Zonder volledig en diep gezien en gekend te worden door je ouders, kun je je ook niet volledig en diep geliefd voelen door hen.
Effecten
Je voelt je vaak thuis bij mensen die jou niet volledig zien of kennen, omdat het bekend en onrechtmatig als liefde voelt. Het kinderbrein internaliseert de liefde die het als kind ontving als de gouden standaard, zelfs als het emotioneel verwaarlozende liefde is. Je richt je vaak meer op andere mensen dan op jezelf. Diep van binnen vraag je jezelf misschien af of je de ware liefde die je krijgt, wel verdient.
5. Gevoelens genegeerd
Je ouders reageerden niet genoeg op je gevoelens of gedroegen zich alsof jouw emoties er niet toe deden. Dit soort emotionele verwaarlozing overstijgt alle andere soorten, omdat emoties de basis vormen van alles wat er plaatsvindt in jouw ouderlijk huis. Het is de verantwoordelijkheid van ouders om hun kind op emotioneel gebied te onderwijzen en valideren. Je hebt begeleiding nodig om te begrijpen wat je voelt, waarom je dit voelt en dat het oké is dat jij je zo voelt. Ouders spelen een integrale rol in het navigeren van jouw emotionele landschap (en dat van anderen), zodat je jezelf en je relaties beter begrijpt.
Effecten
Je bent waarschijnlijk het contact met je gevoelens verloren. De emotionele wereld kan voor jou vreemd aanvoelen en in plaats daarvan focus je op feiten, plannen en concrete dingen. Als er toch ineens gevoelens bij je opkomen, voel je je daar erg ongemakkelijk bij en probeer je ze weg te duwen. Misschien schaam je je wel voor het hebben van gevoelens. Door een gebrek aan educatie en bewustzijn van de emotionele wereld kun je interpersoonlijke relaties verwarrend vinden.
Het goede nieuws
Als je één, meerdere of al deze vormen van emotionele verwaarlozing in je kindertijd hebt ervaren, kan de impact hiervan groot zijn. Maar als je wat je opmerkt over jezelf verbindt met wat er vroeger wel of niet heeft plaatsgevonden, kun je de macht die emotionele verwaarlozing over jou heeft, verminderen.
Het goede nieuws is dat emotionele verwaarlozing in de kindertijd geen ernstige ziekte is. De impact ervan is geworteld in de manier waarop je als kind hier onvermijdelijk mee moest omgaan. Stel je voor dat je ouders zich hadden gedragen alsof je rechterbeen overbodig, nutteloos en een last was voor het gezin. Dan zou je waarschijnlijk leren hoe je je been moest verstoppen en je gedragen alsof hij inderdaad nutteloos was. Maar je been is er gewoon. En je emoties ook! Je kunt weer leren lopen, rennen of zelfs huppelen. Bijzonder genoeg zullen je gevoelens heel enthousiast reageren op je poging jullie relatie te hernieuwen. En leren over de emotionele verwaarlozing in je kindertijd is een goede manier om hiermee te beginnen.
Ongekende gevoelens
Herken jij je in één of meer beschrijvingen van emotionele verwaarlozing en wil je ermee aan de slag gaan? Ongekende gevoelens van Jonice Webb is hét boek om de gevolgen van emotionele verwaarlozing te helen.
Lees meer over emotionele verwaarlozing:
Emotionele verwaarlozing in je jeugd: waarom jij dat hebt meegemaakt, maar je broers en zussen niet
Emotionele verwaarlozing in je jeugd: zo schaadt het je liefdesleven (herken je de 5 signalen?)
Emotionele verwaarlozing als kind: de 5 topkwaliteiten die jij noodgedwongen ontwikkelde
Jonice Webb is gepromoveerd in de klinische psychologie, was directeur van een aantal poliklinieken en voert inmiddels dertig jaar haar eigen psychotherapiepraktijk. Ze heeft zich gespecialiseerd in het werken met jongeren en relatietherapie.
