Emotionele verwaarlozing in je jeugd: hoe dit een schaduw werpt over jouw geluk (+ stappenplan hoe je weer levensvreugde ervaart)
Door Jonice Webb
Ben je als kind emotioneel verwaarloosd en ervaar je nu als volwassene weinig levensvreugde? Jouw geluksgevoel is tijdens je jeugd diep begraven, zegt Jonice Webb, psycholoog en auteur van Patronen van ongekende gevoelens doorbreken. Maar je kunt het weer ontdekken met de 3 stappen uit dit artikel! “Je gevoelens en geluk behoren jou toe. Het wordt tijd dat je ze opeist.”
De schade die wordt veroorzaakt door emotionele verwaarlozing in de kindertijd is problematisch voor je innerlijke zelf, omdat het zich diep vanbinnen nestelt.
Jezelf de schuld geven
Onderzoek toont aan dat emotionele verwaarlozing invloed kan hebben op jouw geluksgevoel. Het afschermen van je emoties kan ervoor zorgen dat je leven grijs aanvoelt, terwijl het leven van anderen overvloedig en kleurrijk lijkt. De neiging om jezelf de schuld te geven, constant boos te zijn op jezelf en de schaamte die daarmee gepaard gaat, kost veel energie en weerhoudt je van het volledig ervaren van een geluksgevoel.
Geloven in je eigen emoties
Als kind is het heel normaal om te geloven dat volwassenen wel weten wat het beste voor je is. Maar als de ouder tegen wie je opkijkt en op wie je vertrouwt, zich steeds gedraagt alsof jouw gevoelens er niet toe doen, dan verandert dat uiteindelijk jouw vermogen om te geloven in je eigen emoties. En dit ondermijnt natuurlijk ook je vermogen om in jezelf te geloven. Het is goed mogelijk dat je dat toen niet doorhad. Je was nog maar een kind. Je bent je er niet van bewust dat je niet de mogelijkheid krijgt een band op te bouwen met je eigen emoties. Inclusief het vermogen geluk te ervaren.
3 Belangrijke signalen dat jouw geluksgevoel wordt gedempt
De schade die in de loop der tijd wordt veroorzaakt door emotionele verwaarlozing in de kindertijd is problematisch voor je innerlijke zelf, omdat het zich diep vanbinnen nestelt. Emotionele verwaarlozing is stiekem, stil en heel kwaadaardig. Tientallen jaren later kan het zelfs bijna onmogelijk zijn het te identificeren om jezelf beter te begrijpen en te herstellen.
1. Je leven voelt kleurloos of zelfs grijs. Om je aan te passen aan de boodschappen uit je kindertijd hebben je hersenen je emoties afgeschermd. Als volwassene leef je met het idee dat jouw gevoelens er niet toe doen. Het afschermen van je emoties hielp jou door je kindertijd, maar nu ben je geen kind meer en heb je je emoties nodig. Deze oude boodschappen moeten herkend, erkend en verwijderd worden, zodat jij je emoties weer kunt voelen.
Jouw emoties zijn de lijm die je verbindt met anderen, het vuur dat je motiveert en de vibraties en kleuren die je in de wereld terug moet zien. Je hebt het aangeboren recht om je gelukkig te voelen en toch, als je die momenten wel hebt, ervaar je misschien dat ze snel vervliegen. Alsof het binnen handbereik is, maar jij er net niet bij kunt.
2. Omdat je moeite hebt met het begrijpen, uitzoeken en gebruiken van je emoties, word je blootgesteld aan zelfbeschuldiging, schaamte, en vooral boosheid – veelal gericht op jezelf. Je gelooft wellicht dat je niet slim, gelukkig of interessant genoeg bent voor anderen. ‘Andere mensen kunnen … Waarom kan ik dat niet?’ ‘Waarom deed ik nou … Ik had beter moeten weten.’ ‘Het is allemaal mijn schuld. Wat is er mis met mij?’ Deze en vergelijkbare vragen kunnen ervoor zorgen dat je vastloopt. Je geeft jezelf waarschijnlijk de schuld van het gebrek aan eigenwaarde en zelfvertrouwen. Deze eindeloze cirkel kost een heleboel energie die je had kunnen besteden aan het creëren van een geluksgevoel.
3. Na verloop van tijd veranderen je hersenen, waardoor het lastiger is om geluk te ervaren. Maar voordat we verder ingaan op hoe emotionele verwaarlozing in de kindertijd het brein beïnvloedt, wil ik het volgende benadrukken: je hersenen zijn ongelofelijk flexibel. Veranderingen in je brein kunnen teruggedraaid worden door andere keuzes te maken en nieuwe gewoontes te creëren.
Volgens een studie van Duke University, uitgevoerd in 2015, vertonen jonge kinderen die opgroeiden in emotioneel verwaarlozende gezinnen als jongvolwassene vaak een gedempte ‘ventrale striatum’ (het beloningssysteem van het brein). Als tieners ervaarden ze de positieve elementen in het leven niet als intens of belonend zoals had gemoeten. In essentie betekent dit dat het beloningssysteem in hun brein dat voor een geluksgevoel moet zorgen, gedempt was.
De 3 stappen naar levensvreugde
Ja, er is een pad naar herstel van emotionele verwaarlozing in je kindertijd en dat pad leidt direct naar je geluksgevoel. Duizenden mensen die met emotionele verwaarlozing te maken hebben gehad, gingen jou al voor. Het is duidelijk aangegeven en helder: je kunt de effecten van emotionele verwaarlozing terugdraaien door de volgende stappen te zetten.
· Accepteer je emoties – ze doen ertoe. Wees je bewust van je emoties als ze opkomen. Ze zijn allemaal waardevol. Negeer je ze? Doe je alsof ze er niet zijn? Denk je dat je ze niet nodig hebt? Dat zijn de oude onbehulpzame boodschappen van je emotionele verwaarlozing. Aandacht schenken aan je emoties en hun boodschappen kunnen het volledig ervaren van een geluksgevoel herstellen.
· Het is niet jouw schuld. Je kunt nu stoppen met jezelf de schuld geven. Schaamte, schuldgevoelens en op jezelf gerichte woede hebben geen plaats in je leven. In plaats van een persoon te zijn die vraagt: ‘Waarom kan ik niet…?’, kun je een persoon worden die zegt: ‘Ik zal het proberen.’ In plaats van je af te vragen wat er mis met je is, kun je het omzetten naar: ‘Dit is er goed met mij.’ Schenk aandacht aan je innerlijke stem en de manier waarop ze tegen je spreekt. Een beetje zelfcompassie kan je ver brengen. Op het moment dat jij je inherente waarde erkent en accepteert, kan je leven zich openen en veranderen. En bovenal: wees geduldig met jezelf. Het kost tijd om dat lang begraven geluksgevoel te ontdekken en te accepteren – om je gevoelens te voelen en te weten dat het oké is om ze te voelen. Je verdient het.
· Neem de tijd om kleine geluksmomentjes in je leven te zoeken. Als je aandacht besteedt aan waar je gevoelens op zijn afgestemd terwijl je met een frisse blik kijkt, zie je en voel je wat je al die tijd hebt gemist. Ervaar het schijnsel van het zonlicht tegen een strakblauwe lucht; de uitgelaten lach van een kind als het voorbijrent met een vlieger; de onverwachte vriendelijkheid van een vreemde. Fluitende vogels in het vroege ochtendlicht. Misschien krijg je een vers geplukt bosje bloemen van je buurman, gewoon omdat het kan. Door bewust te investeren in het zoeken naar geluk, begin je je te realiseren dat de wereld je elke dag van bergen geluk bedient. En als je dat accepteert, dan zie je er meer van, en voel je dat ook.
Bronnen van positiviteit ontdekken
Alles is mogelijk op het moment dat je je openstelt voor de geluksmomenten die al aanwezig zijn in je leven. Je kunt de emoties waarvan je jezelf niet toestond ze te ervaren terugkrijgen, eigenwaarde vinden in het beter leren kennen van jezelf en waardevolle bronnen van positiviteit ontdekken die altijd al aanwezig waren en op je hebben gewacht.
Ik zou willen dat ik de hersenen van emotioneel verwaarloosde mensen kon scannen die deze drie stappen gedurende lange tijd hebben toegepast. Ik geloof namelijk dat we dan ontdekken dat hun ventrale striata is ontwaakt en tot leven is gekomen. Maar wat er nu echt toe doet, is dat ook jij tot leven kunt komen als je deze stappen toepast. Hiermee heel je ook je emotionele verwaarlozing. Je gevoelens en geluk behoren jou toe. Het wordt tijd dat je ze opeist.
Ongekende gevoelens
In Ongekende gevoelens van Jonice Webb leer je de emotionele bagage vanuit je relatie met je ouders (en hun relatie met hun ouders) te herkennen en het patroon van ongekende emoties te doorbreken.
Lees verder over emotionele verwaarlozing:
8 tekenen van emotionele verwaarlozing in een gezin
De invloed van emotionele verwaarlozing in je kindertijd op de relatie met je ouders
Wanneer er geen ruimte was om te voelen: herkenning en heling van emotionele verwaarlozing
Jonice Webb is gepromoveerd in de klinische psychologie, was directeur van een aantal poliklinieken en voert inmiddels dertig jaar haar eigen psychotherapiepraktijk. Ze heeft zich gespecialiseerd in het werken met jongeren en relatietherapie.
