Emotionele verwaarlozing van generatie op generatie: zo doorbreek je de keten! (3 Tips van een psycholoog)
Door Jonice Webb
Een must read voor alle goedbedoelende-maar-zelf-verwaarloosde ouders. “Je creëert opnieuw wat jij zelf in je jeugd hebt meegemaakt. De geschiedenis herhaalt zich dus,” zegt psycholoog en auteur Jonice Webb. Maar weet dat jij de keten van emotionele verwaarlozing kunt doorbreken! Deze 3 waardevolle adviezen helpen jou erbij.
Als je opgevoed bent door emotioneel verwaarlozende ouders, is het onontkoombaar dat je zelf als ouder te weinig reageert op de gevoelens van je eigen kind.
Zorgzame ouders als emotionele verwaarlozers
Kunnen goedbedoelende, liefhebbende ouders hun kind emotioneel in de steek laten? Verrassend genoeg, en helaas, is het antwoord Ja.
Het is mogelijk dat zelfs de meest zorgzame ouders zich schuldig maken aan emotionele verwaarlozing. Sterker nog: juist de ouders die echt van hun kinderen houden en het beste voor hen willen, vormen de grootste groep van ‘emotionele verwaarlozers’. In de loop der jaren ben ik zo veel van zulke ouders tegengekomen dat ik ze een naam heb gegeven: goedbedoelende-maar-zelf-verwaarloosde ouders.
Waarom alleen liefde niet genoeg is
Als je opgevoed bent door emotioneel verwaarlozende ouders is het eigenlijk onontkoombaar dat je, eenmaal zelf ouder, te weinig reageert op de gevoelens van je eigen kind(eren). Hoe goed je het ook bedoelt, het is behalve essentieel ook noodzakelijk om bijzondere, bewuste inspanningen te leveren om met je kinderen aan de gevoelskant van het leven te zitten. De waarheid is dat van je kind houden heel iets anders is dan afgestemd zijn op je kind. Houden van is voor een gezonde ontwikkeling niet genoeg: je moet ook op je kind afgestemd zijn.
Afgestemd zijn betekent dat jij je bewust bent van en begrip hebt voor emoties in het algemeen. Als ouder moet je oplettend zijn, zodat je kunt zien wat je kind wel en niet kan, terwijl het zich ontwikkelt. Je moet bereid en in staat zijn om moeite en energie te steken in je kind diepgaand leren kennen. Een betrokken en liefdevolle ouder die op een van deze gebieden tekortschiet, loopt het risico zijn of haar kind emotioneel tekort te doen. Om een beter idee te krijgen van hoe ouderschap door goedbedoelende-maar-zelf-verwaarloosde ouders werkt, deel ik een verhaal uit mijn boek Ongekende gevoelens.
Het verhaal van Jack
Jack loopt van school naar huis met een hoofd vol zorgen. Hij weet dat zijn docent, mevrouw Simpson, een e-mail naar zijn moeder heeft gestuurd over zijn respectloze gedrag in de klas vandaag. Als Jack thuiskomt, zit zijn moeder in de woonkamer naar haar favoriete tv-programma te kijken. ‘Hoi Jack, hoe was het op school?’ zegt ze afwezig. Jack staat naast zijn moeder en stamelt nerveus: ‘Nou… mevrouw Simpson…’
‘Wacht even, Jack. Dit is het einde van de show,’ onderbreekt Jacks moeder hem. Jack staat even ongemakkelijk naast de bank, maar na ongeveer een minuut raakt hij verveeld en afgeleid. Hij trekt zich terug in zijn slaapkamer om videospelletjes te spelen en vergeet de e-mail.
De volgende dag ziet zijn moeder de e-mail van mevrouw Simpson. Ze leest: ‘Jack was vandaag respectloos tegen mij in de klas. Hij bleef lachen en praten met zijn vriend nadat ik hem diverse malen had gevraagd te stoppen.’ Als Jacks moeder het bericht leest, is ze even verontrust. Maar ze denkt bij zichzelf: ‘Jeh, mevrouw Simpson reageert wel erg overdreven’ en laat het briefje, en het probleem, achter zich.
Geen contact met de wereld van emoties
In dit voorbeeld heeft Jacks moeder, hoewel ze liefhebbend is, geen oog voor het gevoelsniveau van het leven. Ze voelde Jacks bezorgdheid over het probleem op school niet. Ze ziet geen reden om zich zorgen te maken over zijn gebrek aan respect voor zijn docent. Ze is namelijk blind voor het verband tussen gedrag, gevoelens en relaties – in dit geval de relatie tussen Jack en mevrouw Simpson. Ze hecht geen waarde aan de gevoelens van mevrouw Simpson en doet ze af als een ‘overreactie’.
Dit zijn allemaal tekenen van iemand die zich niet bewust is van of in contact staat met de wereld van emoties. Ze leeft vooral aan de oppervlakte van het leven.
De geschiedenis herhaalt zich..
De wereld is vol met dit soort ouders. En waarschijnlijk heeft bijna niemand van deze goedbedoelende mensen enig idee dat ze hun kinderen niet de voeding geven die ze nodig hebben voor een gelukkig, verbonden leven. Ze creëren gewoon opnieuw wat ze zelf in hun jeugd hebben meegemaakt.
Een van de meest ongelukkige aspecten van emotionele verwaarlozing is dat het zichzelf voortplant. Emotioneel verwaarloosde kinderen groeien op met een blinde vlek voor emoties, zowel die van zichzelf als die van anderen. Als ze zelf ouder worden, zijn ze zich niet bewust van de emoties van hun eigen kinderen. Net als Jacks moeder voeden ze hun kinderen op met dezelfde blinde vlek. En zo herhaalt de geschiedenis zich keer op keer.
De keten van emotionele verwaarlozing stoppen: 3 dingen die je nu als ouder kunt doen
Als goedbedoelende-maar-zelf-verwaarloosde ouder is het nooit te laat. Of je kind nu een kleuter, tiener of volwassene is, er zijn specifieke dingen die je kunt doen om emotionele verwaarlozing te helen en te voorkomen.
1. Pak je eigen emotionele verwaarlozing aan
Je bent opgevoed zonder aandacht voor je eigen gevoelens. En nog steeds negeer je die. Maar je kunt het tij keren en jezelf op een nieuwe manier serieus nemen. Door je eigen gevoelens en emotionele behoeften op te merken begin je als vanzelf ook die van je kind op te merken. Hoe meer jij jezelf heelt, hoe emotioneel gezonder en sterker je kind wordt.
2. Word nieuwsgieriger
Stel je kind meer vragen. Emotioneel verwaarlozende ouders hebben de neiging om alleen te praten als het echt nodig is. Jij kunt dat veranderen! Meer praten, vooral vragen stellen en dan aandachtig luisteren, geeft je kind de luide en duidelijke boodschap mee die het tij keert. Die boodschap is: ‘Jij bent belangrijk. Ik geef om wat je voelt en denkt. Ik geef om wie je bent.’
3. Maak ruimte om met je kind over betekenisvolle dingen te praten
Het leven zit vol activiteiten, plannen en gebeurtenissen. Probeer je meer te richten op de wereld van emoties die als een rivier door dit alles heenstroomt. Let op de gevoelens van een jong kind. Bij oudere kinderen kun je vragen wat ze voelen. Help je kind bij het benoemen wat het voelt en praat op een emotioneel niveau.
Wanneer jij je kind de indruk geeft dat je geïnteresseerd bent in zijn ware zelf, doorploeg je generaties van verwaarlozing en doorbreek je de keten.
Patronen van ongekende gevoelens doorbreken
Herken je een gemis in de emotionele opvoeding die je hebt gekregen? In Patronen van ongekende gevoelens doorbreken leer je jouw patronen te herkennen en te doorbreken. Je krijgt van Jonice Webb praktische tips en adviezen om dat wat zo zwaar op je drukt voor eens en voor altijd achter je te laten.
Lees verder:
Emotionele verwaarlozing in je jeugd: 10 signalen dat je emotioneel verdoofd bent
HSP & emotionele verwaarlozing: opgroeien in een emotioneel verwaarlozend gezin als hoogsensitief persoon
Emotionele verwaarlozing in je jeugd: zo kun je als volwassene veilig omgaan met je ouders (bescherm jezelf!)
Emotionele verwaarlozing in je jeugd: hoe dit een schaduw werpt over jouw geluk (+ stappenplan hoe je weer levensvreugde ervaart)
Jonice Webb is gepromoveerd in de klinische psychologie, was directeur van een aantal poliklinieken en voert inmiddels dertig jaar haar eigen psychotherapiepraktijk. Ze heeft zich gespecialiseerd in het werken met jongeren en relatietherapie.
