Jezelf bevrijden van emotionele pijnen: maak kennis met jouw deelpersonen (of ikken)
Door Gastauteur
Ze staan bekend als de vele zelven, delen van het zelf, complexen, multiple persoonlijkheid en – meer recent – als energiepatronen: de verschillende ‘ikken’. Deze ikken kunnen je persoonlijkheid (ver)vormen en ervoor zorgen dat je je unieke ‘psychologische vingerafdruk’ of je meest kwetsbare ik vergeet of wegdrukt. In dit artikel wordt het concept rondom de ikken verder uitgelegd en kun je bewust worden van jouw ikken. Die vaak het beste met je voor hebben maar toch je leven in de war kunnen schoppen.
Het concept dat we uit meerdere ikken zouden bestaan, is soms moeilijk te vatten. Sommige mensen zijn het er niet mee eens. Zij komen met het argument dat een dergelijke theorie de persoonlijkheid in delen opsplitst. Hal en Sidra Stone denken echter dat onze persoonlijkheid al in delen is opgesplitst. Dat het daarbij tot onze taak behoort om hiervan volledig bewust te worden en om de vele ikken te leren kennen; zodat we zinvolle keuzes kunnen maken in ons leven.
De ontwikkeling van de ikken
Hoe ontwikkelen deze ikken zich? Een pasgeboren kind is een uniek menselijk wezen. Het komt op de wereld met een eigen genetische make-up, die de lichamelijke kenmerken bepaalt (en voor een deel ook het gedrag). Ook heeft hij een unieke manier van in de wereld ‘zijn’. Wij noemen deze unieke manier van ‘zijn’ de ‘psychische vingerafdruk’. Een vrouw die meerdere kinderen heeft gekregen, zal meteen bevestigen dat elk kind heel anders is – zelfs toen het nog in haar buik was. Na de geboorte worden deze verschillen nog duidelijker.
Het pasgeboren kind kan zich niet verdedigen, het is heel kwetsbaar en afhankelijk van de wereld der volwassenen voor zijn overleving. Maar naast zijn unieke, psychische vingerafdruk, kan het kind een oneindige hoeveelheid energiepatronen of ikken tot ontwikkeling brengen. De individuele persoonlijkheid is de som van deze ikken. Op dat moment in ons leven beginnen we met het optrekken van een verdedigingsmuur rond onze kwetsbaarheid en is de ontwikkeling van onze persoonlijkheid begonnen.
Macht en controle
Het kind leert dat het een zekere mate van controle moet uitoefenen over zijn omgeving om onplezierige ervaringen te vermijden. De ontwikkeling van het uitoefenen van controle is in feite de ontwikkeling van de persoonlijkheid. De persoonlijkheid komt tot ontwikkeling als gevolg van het omgaan met onze kwetsbaarheid. Hoe sterker onze persoonlijkheid, hoe meer we afdwalen van onze kwetsbaarheid, van onze psychische vingerafdruk. We verliezen het contact met onze unieke aard naarmate we leren om meer macht te gebruiken
Hoe gaat dit proces in zijn werk? Hoe krijgt het kind meer macht? Het kind leert bijvoorbeeld dat mamma blij is als haar kind glimlacht. Het kan best zijn dat de baby het fijn vindt om te glimlachen, maar al snel is de wetenschap dat glimlachen bepaalde consequenties heeft nóg belangrijker.
Ook naar het toilet gaan wordt al snel belangrijk omdat ouders de neiging hebben om een kind te straffen of te belonen als ze hun behoefte al dan niet op het toilet doen. Ook agressie wordt beloond of bestraft. Agressie kan worden gezien als een manier om sterk te staan in het leven, maar kan ook worden gezien als negatief of asociaal gedrag.
Strategieën om controle te krijgen
Soms probeert het kind controle te krijgen over zijn omgeving door een strategie, bijvoorbeeld door zich terug te trekken in een fantasiewereld. Dan kan dagdromen een bijzonder belangrijk ingrediënt worden bij de vorming van de persoonlijkheid. Een kind bedacht dat schoolprestaties de manier waren om controle over zijn omgeving uit te oefenen en zijn kwetsbare ikken te beschermen, en dus ontwikkelde hij een ambitieuze kant die anderen wilde plezieren.
Tijdens dit ontwikkelingsproces worden bepaalde gedragingen beloond, terwijl andere gedragingen worden bestraft, met als gevolg dat sommige ikken worden versterkt en anderen verzwakt. We leren onze lessen goed en ontwikkelen daardoor een ‘persoonlijkheid’. Het kan vreemd overkomen, maar een persoonlijkheid is een systeem van subpersoonlijkheden (ikken) die onze psychische vingerafdruk vernietigt naarmate we meer controle krijgen – en dus macht – over de wereld.
De beschermer en het ego
In feite is de ik die ons beschermt een van de eerste kanten van onze persoonlijkheid die tot ontwikkeling komt. Hij is als een bodyguard; hij is voortdurend op de uitkijk naar gevaren die ons kunnen bedreigen en is steeds bezig met bedenken hoe hij ons het best kan beschermen. Hij heeft regels van onze ouders en de maatschappij in zich opgenomen en oefent voor een groot deel controle uit over ons gedrag door een aantal regels in te stellen waarvan hij denkt dat ze onze veiligheid garanderen en die er volgens hem voor zorgen dat andere mensen ons accepteren.
Hij besluit hoe emotioneel we mogen zijn. Hij zorgt ervoor dat we geen dwaze dingen doen en dat we ons niet belachelijk maken. We noemen hem de beschermer/beheerser.
De beschermer/beheerser is het belangrijkste energiepatroon achter veel van onze ikken. Hij maakt bijvoorbeeld gebruik van de energieën van onze rationele ik en de verantwoordelijke ouder om de omgeving te kunnen blijven controleren. Als mensen het woord ‘ik’ gebruiken, hebben ze het over de beschermer/beheerser. Bij de meesten van ons bepaalt de energie van de beschermer/beheerser onze persoonlijkheid. Veel mensen noemen deze energie het ego.
De ondergesneeuwde kwetsbare ik
We zien dus dat bij de ontwikkeling van onze persoonlijkheid verschillende energiepatronen ontstaan om ons verblijf op aarde succesvoller te maken. Het probleem is natuurlijk dat we geleidelijk onze psychische vingerafdruk uit het oog verliezen. Dit is jammer, want ons hele systeem van relaties gaat gebukt onder dit verlies.
Als we niet langer in contact staan met de kwaliteiten die onze psychische vingerafdruk bepalen, is onze diepste en meest kwetsbare ik niet langer betrokken bij onze relaties. Het is eerder een groep subpersoonlijkheden over wie onze beschermer/beheerser waakt, die onze gevoelens en ons gedrag bepaalt. Daarom blijven we altijd de vage angst houden dat als de ander echt zou weten hoe we waren, hij of zij ons zou verlaten (ook al weten we zelf ook niet wie die geheimzinnige ‘echte’ persoon is).
Oefenen: Het ontwikkelen van het bewustzijn en ontdekken van de ikken
Hieruit kunnen we afleiden hoe belangrijk het is om de subpersoonlijkheden te leren kennen die in ons actief zijn. Zonder dit begrip kijken we machteloos toe hoe de verschillende subpersoonlijkheden onze psychologische auto besturen terwijl wij achterin zitten, of erger nog, ons in de kofferbak verstoppen. Het is dus heel belangrijk om te ontdekken wie deze ikken zijn en hoe ze in ons werken. Deze ontdekkingsreis is het ontwikkelen van ons bewustzijn.
In het boek Thuiskomen in jezelf worden de ikken, het ontdekken van de ikken, het ontwaken en het helen en omarmen van de ikken uitgebreid besproken. Voor het bewustwordingsproces is een van de belangrijkste zaken de ontdekking van deze subpersoonlijkheden en de manier waarop zij in ons actief zijn. Je kunt alvast een beginnetje maken met het ontdekken van jouw ikken door op ontdekkingsreis te gaan. Ga er even goed voor zitten en doe een introspectie. Je kunt bijvoorbeeld de volgende vragen stellen:
- Wat doet jouw beschermer/beheerser, je criticus of drammer?
- Wie zijn je kwetsbare ikken, bijvoorbeeld je innerlijke kind?
- Kun je je ouderlijke ikken ontdekken?
- Wie zijn jouw verstoten ikken?
- Zijn er nog andere soorten ikken aanwezig?
Thuiskomen in jezelf
De psychologen Hal & Sidra Stone hebben het Voice Dialogue proces ontwikkeld. Dit boek laat je kennismaken met je subpersoonlijkheden - je vele innerlijke ikken - en helpt je om te ontdekken waar elke ik behoefte aan heeft en wat elke ik je te bieden heeft. Zo leveren de auteurs een bijdrage aan meer begrip, meer zelfacceptatie en een meer vervullend leven voor de lezer. Het werkt namelijk bevrijdend wanneer meer kanten in jezelf zich kunnen uitspreken.
Inspirerend leven werkt samen met experts om je te inspireren. Gastauteurs bieden ons hun verhalen aan om met jou te delen.
