Familiedynamiek: ontdek welke rol jij op je hebt genomen (die je leven bepaalt)
Door Andrea Mathews
Allemaal vervullen we rollen die we als kind aangeleerd hebben, vaak zonder het door te hebben. Jij ook. De grote vraag is: welke rol heb jij op je genomen? Die van de Clown, de Wegloper of het Gouden kind? En welke ‘levensmantra’ hoort erbij? Je ontdekt het in dit bevrijdende artikel van Andrea Mathews, psycholoog en expert op het gebied van oude pijn en familiedynamieken.
We moeten eerst de mantra’s ontdekken die ons in deze rollen gevangen houden: de gedragspatronen, gedachten en overtuigingen die ons Zelf saboteren.
Gevangen in gedragspatronen
Sommige mantra’s kunnen je vastzetten in herhalende patronen en je ervan weerhouden authentieke keuzes te maken in je eigen leven. Deze mantra’s zijn verbonden aan specifieke rollen. Maar het goede nieuws is dat je zelf je levensmantra’s kunt veranderen!
Je hebt het misschien niet door, maar het kan zijn dat je jezelf gevangen houdt in een alsmaar herhalend patroon. Met een zacht stemmetje in je hoofd praat jij jezelf allerlei dingen aan. Bijvoorbeeld om steeds maar weer dezelfde fouten te maken, dezelfde interacties aan te gaan die je in het verleden in de problemen brachten, te vallen voor dezelfde verleidingen en vast te houden aan dezelfde gedragspatronen. En waarschijnlijk valt het jou niet eens op!
De familiedynamiek in een gezin
We maken allemaal gebruik van rollen die we in onze kindertijd aangeleerd hebben om zo in ons geboortegezin te passen. Rollen die precies aansluiten bij de behoeften van dit gezin. We hebben niet door dat we dat doen, maar voelen ons wel onder druk gezet door bepaalde familiedynamieken die we moeten tolereren. Iedereen in het betreffende gezin accepteert stilzwijgend zijn of haar rol om de vrede te bewaren. Dus dragen we in deze staat van ‘trance’ de verplichtingen, gedragspatronen, gedachten en overtuigingen uit die de kern van onze rol bepalen.
Welke rol in de familie heb jij?
Pas later in het leven durven we meer risico’s te nemen en een authentieker leven te leiden dan deze rollen toestaan. Vaak lukt dat pas met de hulp van een therapeut. Maar zelfs dan moeten we eerst nog de mantra’s ontdekken die ons in deze rollen gevangen houden: de gedragspatronen, gedachten en overtuigingen die ons Zelf saboteren. Laten we naar enkele van zulke mantra’s kijken in combinatie met de rollen die ons ervan weerhouden authentieke levenskeuzes te maken:
Super(wo)man
Als je iets goed gedaan wilt krijgen, moet je het zelf doen.
Deze mantra zorgt ervoor dat je jezelf vastzet door alles op je te nemen, waardoor je een leven creëert met passieve mensen om je heen die nooit een handje helpen.
De held
Je hebt me nodig. Zonder mij red je het niet.
Deze mantra houdt je gevangen in een compulsief patroon van het redden van anderen, tot aan het verliezen van grote geldbedragen, energie en zelfs je gezondheid aan toe.
De clown (ook wel het Peter Pan-syndroom genoemd)
Verantwoordelijkheid is stom. Je moet gewoon lekker blijven spelen in het leven.
Deze mantra heeft betrekking op een patroon van plezier zoeken en lol maken, in plaats van verantwoordelijkheid nemen en jezelf ergens voor inzetten. Dat betekent meestal dat je iemand aantrekt die de verantwoordelijkheid oppakt en voor je draagt.
De wegloper
Ik heb hier geen zin in. Ik ga weg!
Deze mantra houdt de wegloper vast in een patroon van geografische of positionele oplossingen. Je houdt niet van emoties, blijft niet rondhangen op moeilijke momenten of in relationele crises en staat ronduit voor niemand klaar. Dus ook niet voor jezelf.
De pester (of de aanstichter)
Als ik niet groter, sterker of machtiger ben dan jij, dan ben ik niets.
Deze mantra houdt je vast in een patroon dat je onttrekt van intimiteit en dat anderen schade toebrengt. Misschien lijd je veel van binnen, maar uit je dit door anderen te pesten.
De priester (of de good guy)
Ik moet koste wat het kost bewijzen dat ik een goed persoon ben.
Deze mantra houdt je gevangen in een patroon van zelfopoffering. Zelfs tot het punt van totale uitputting, omdat je het ultieme gevoel van eigenwaarde nastreeft; een gevoel dat je jezelf niet toe kunt schrijven. Je probeert een good guy te zijn om te voorkomen dat je ware gevoelens van een slecht persoon te zijn boven komen drijven.
Het zwarte schaap (of de bad guy)
Ik moet de bad guy uithangen om aan mezelf te bewijzen dat ik daadwerkelijk leef.
Deze mantra accepteert alle bad boy of bad girl-gedragingen die er tijdens je kindertijd op jou geprojecteerd zijn. Je gedraagt je op de slechtst mogelijke manieren om te overleven. Het gedrag wordt erger naarmate je ouder wordt, tot het punt waarop je het moet gebruiken om aan jezelf te bewijzen dat je leeft.
Het slachtoffer
Jij moet voor mij zorgen, want ik kan het niet. Het leven is gewoon te zwaar voor mij.
Deze mantra zorgt ervoor dat je blijft vastzitten in relaties waarin je gered moet worden of waarin je tot slachtoffer wordt gemaakt, of beide. De mantra reflecteert een geloof dat jij het zwaarder hebt gehad dan anderen en dat er voor je gezorgd moet worden om te kunnen overleven.
Het gouden kind
Ik krijg alles wat ik wil, omdat ik het verdien.
Deze mantra houdt je gevangen in een herhalend patroon waarin je de beste, grootste en meest egostrelende posities in het leven zoekt, zonder aandacht te schenken aan je authentieke behoeften en keuzes.
Je mantra veranderen (en dus je leven)
Dit zijn enkele van de rollen die je misschien hebt moeten vervullen om bij je gezin te horen. En soms heb je zelfs meerdere op je moeten nemen. Natuurlijk zijn de rollen veel complexer dan ik hier kan bespreken, maar de mantra’s reflecteren wel de basisbeginselen van bepaalde gedragskenmerken. Op het moment dat jij je eigen rol in dat stemmetje in je hoofd ontdekt, is het een goed idee om een therapeut te zoeken die je kan helpen te ontrafelen waar hij vandaan komt. Dan kun je een begin maken met het veranderen van je mantra, om eindelijk je leven op een zo authentiek mogelijke manier te leven.
Geschreven door Andrea Mathews
Stop met pleasen
Blijven hangen in een familierol is een vorm van pleasen. Wil je meer weten over pleasen, pleaser zijn en wat je als pleaser kunt doen om jouw leven weer in eigen handen te nemen? Dit nuchtere boek helpt je met helende inzichten, tips en technieken, zodat je leven weer van jou wordt. Je mag jezelf vanaf nu schaamteloos en zonder schuldgevoel op nummer één zetten!
Lees ook deze fijne artikelen:
Waarom zelfvertrouwen zo belangrijk is (en je relaties verbetert!)
Last van het ‘met alle winden meewaaien’-syndroom? Zo vergroot jij je zelfvertrouwen!
Voel je je vaak angstig? Dit is waar het vandaan komt en hoe je het vermindert
Zo herken je een moederwond: wat er gebeurt wanneer je als kind liefde moest missen…
Andrea Mathews werkt als therapeut, trainer en spreker op het gebied van authentiek leiderschap en relaties. Ze heeft haar eigen radioprogramma Authentic Living en interviewde vele grote spirituele auteurs.
