Inspiratieplatform voor spiritualiteit, gezondheid en bewustwording

Griepje of verkoudheid? Een boswandeling werkt als natuurlijke antibiotica

Griepje, verkoudheid of ander gezondheidsprobleem? Ga het bos in! Een boswandeling kan namelijk beschouwd worden als een natuurlijk antibioticakuur. De geur van het bos heeft daarnaast nóg meer gezondheidsvoordelen. Wat deze zijn? Je leest het in het in dit fragment uit Waarom natuur goed voor je hersenen is.

Ik overdrijf nauwelijks wanneer ik een boswandeling beschouw als een ‘natuurlijke antibioticakuur’.

Ons reukvermogen

Het bos is een rijke omgeving, waar de natuur al onze zintuigen activeert. Die dragen duidelijk stuk voor stuk bij aan het kalmerende ‘aura’ dat vrijkomt. Ik stel voor dat we eerst een ogenblik stilstaan bij het reukvermogen, een onmisbare speler op dit toneel.

Over het algemeen vinden we in ons dagelijks leven het zicht en het gehoor belangrijker dan de reuk (behalve in de keuken misschien!). De menselijke reuk is niet erg ontwikkeld, dat is waar. Probeer maar eens met je neus uit te vinden waar een geur precies vandaan komt; dat zal je waarschijnlijk niet lukken.

In de afgelopen honderdduizenden jaren heeft de evolutie ons reukvermogen sterk verminderd. In feite leven we tegenwoordig in een ‘visuele’ maatschappij. De schermen, de sociale interacties en meer informatie wordt voornamelijk doorgestuurd via de ogen. Ik wed zelfs dat de achteruitgang van ons reukvermogen de vervuiling van de steden mogelijk heeft gemaakt – anders zouden we nooit geaccepteerd hebben dat de luchtkwaliteit zo achteruit zou gaan…

Het effect van een boswandeling op je reukvermogen

Om terug te komen op het bos: je beseft het vast niet, maar tijdens een boswandeling speelt de reukervaring een essentiële rol. Dat komt doordat de atmosfeer er bijzonder rijk is aan een speciale groep organische moleculen, de ‘fytociden’ (zo genoemd door de Russische bioloog Boris Petrovitsj Tokin, die ze in 1928 ontdekte).

Het gaat feitelijk om een ingewikkeld mengsel van organische verbindingen dat door bomen wordt afgegeven: terpenoïden, pineen, borneol, linalool, limoneen… Hun rol bestaat met name uit het verdedigen van planten wanneer die worden aangevallen door bacteriën of schadelijke schimmels.

Een boswandeling als een natuurlijk antibioticacuur

Veel ingrediënten uit onze keuken bevatten fytociden. In knoflook bijvoorbeeld zit een zeer krachtige vorm van deze stof, allicine, herkenbaar aan de sterke geur en bekend om de remmende werking op bacteriën. In het algemeen kan de geur van fytociden vergeleken worden met een licht antibioticum. Ik overdrijf nauwelijks wanneer ik een boswandeling beschouw als een ‘natuurlijke antibioticakuur’.

De kalmerende geuren van het bos

Maar de invloed van de geuren van het bos gaat nog verder, en wel om een eenvoudige reden: ons geurcentrum ligt anatomische gezien vlak bij dat van de emoties, in het bijzonder bij een deel van de hersenen dat de amygdala wordt genoemd. Daar vervlechten onze hersenen krachtige, soms vreemde verbindingen tussen geuren, emoties
en herinneringen.

Als we ‘lekkere dingen’ ruiken, wordt het circuit van de gemoedsrust en het welzijn geactiveerd. Zo hebben bepaalde geuren, bijvoorbeeld die van dennen, ceders of cipressen, een sterke invloed op het welzijn en zorgen zij zelfs voor verlichting bij patiënten met psychische of psychiatrische problemen.

Het blijkt dat zenuwen die verbonden zijn met emoties, over het algemeen worden gestimuleerd door fytociden. Dat komt waarschijnlijk doordat deze moleculen onze verre voorouders hebben geholpen bij hun zoektocht naar al wat nodig is om te overleven.

Zo ontspannen bosgeuren je zenuwstelsel

Japanse onderzoekers hebben de aandacht gevestigd op een mechanisme waarmee fytociden nog specifieker uitwerken op het zenuwstelsel. Ze hebben bewezen dat deze vluchtige moleculen – zelfs al hebben ze geen geur – als je ze in de bossen inademt, direct inwerken op het parasympathische systeem dat zoals we hebben gezien alle herstellende en ontspannende functies van het lichaam reguleert. Parallel daaraan remmen de fytociden ook het sympathische zenuwstelsel, het stelsel dat op stress reageert. Dankzij dit mechanisme verhogen deze natuurlijke moleculen waarschijnlijk ons welbehagen.

Bosgeuren zijn goed voor je immuunsysteem

Ten slotte hebben bosgeuren een positieve invloed op het immuunsysteem. Een opzienbarend bewijs daarvoor is geleverd door het team van professor Qing Li, dat onderzoek deed naar de fytociden van harsachtigen, zoals cipressen. De onderzoekers bestudeerden het effect ervan op een categorie witte bloedlichaampjes die betrokken is bij het immuunsysteem. Deze cellen worden beschreven als ‘natuurlijke moordenaars’ (of als nk, natural killers), want zij sporen zieke cellen op, kankercellen bijvoorbeeld, of cellen die geïnfecteerd zijn met een virus, en vernietigen die.

En kunnen kankerwerend werken

De onderzoekers vroegen de deelnemers zo’n zes uur per dag in het bos te wandelen, en daarvóór en erna werden bloedmonsters afgenomen. Het gehalte aan nk-cellen van de vrijwilligers bleek na twee dagen met 50 procent te zijn toegenomen! En sterker nog: deze stijging was na een maand nog altijd goed meetbaar.

Vervolgens heeft het team van Qing Li de uitwerking van deze fytociden nog nauwkeuriger getest. Ze vroegen 12 gezonde 50-jarigen of ze drie nachten in een hotel wilden doorbrengen. ’s Nachts werden in hun kamers fytociden van cipressen – om precies te zijn een geur die in Japan ‘hinoki’ wordt genoemd – in sterke of minder sterke concentraties verspreid.

In hun slaap ademden de deelnemers dus deze etherische olie in. Na de testen zagen de onderzoekers opnieuw een toename van zowel het aantal als de activiteit van de nk-cellen. Vanwege het erkende tumorwerende effect van de nk-cellen opperen de onderzoekers dat een boswandeling kan bijdragen aan het voorkomen van kanker.

Toch zijn er nog veel studies nodig om deze complexe invloeden, en in het bijzonder de gunstige effecten van bomen, beter te doorgronden. Maar ook al blijven de onderzoekers zich vragen stellen, duidelijk is inmiddels dat een weekend wandelen in het bos het immuunsysteem wekenlang versterkt, waardoor het ons beschermt tegen milde infecties zoals verkoudheid of griep.

Fragment uit: Waarom natuur goed voor je hersenen is