Was je vader afwezig, zeer kritisch, verslaafd, beledigend, onthield hij je van liefde of verwaarloosde hij je? Dan heb je misschien een vaderwond. “Vaderwonden kunnen een diepgaande invloed hebben op tot wie we ons aangetrokken voelen en wat we toelaten in ons leven,” zegt relatie-expert Terri Cole, auteur van Codependentie, In dit artikel lees je wat de vaderwond is, wat symptomen en oorzaken zijn en waarom helen zo belangrijk is.
Als volwassene is het onze taak om uit te zoeken wat we kunnen doen om te voorkomen dat de oorspronkelijke verwonding onze relaties voor de rest van ons leven gaat bepalen.
Wat is een vaderwond?
Een vaderwond is een psychologische en emotionele verwonding die veroorzaakt is doordat je met een vader (of vaderfiguur) opgroeide die afwezig, beledigend, controlerend of niet emotioneel afgestemd/beschikbaar voor je was. Dit geldt niet alleen voor biologische vaders – dit geldt voor elke vaderfiguur die je had toen je opgroeide. Je kunt zelfs een vaderwond hebben als je je vader nooit hebt gekend.
Wat is het verschil tussen een vaderwond en een moederwond?
Er wordt me vaak gevraagd of er een verschil is tussen een vaderwond en een moederwond. Er is een groot verschil tussen deze twee omdat er verschillende maatschappelijke verwachtingen zijn voor elke rol. Van oudsher verwachtten we van vaders dat ze beschermers, kostwinners en raadgevers waren, en van moeders dat ze de dagelijkse taken op zich namen en emotionele steun boden.
Deze verwachtingen veranderen langzaam, maar als je nu volwassen bent, heb je ze waarschijnlijk al in je kindertijd meegemaakt. Over het algemeen heeft iemand met een vaderwond meer verwaarlozing meegemaakt dan iemand met een moederwond.
De pijnlijke invloed van de vaderwond
Was jouw relatie met je vader of vaderfiguur gezond? Misschien weet je dat de relatie niet gezond was en ben je je nu niet bewust van de invloed van deze ongezonde dynamiek op je volwassen relaties.
Als ik mijn eigen wonden niet had geheeld, denk ik niet dat ik een gezonde relatie met mijn man Vic gekregen zou hebben. Ik vind het daarom belangrijk om meer bewustzijn rondom de vaderwond te creëren.
Mijn vader was emotioneel afwezig en ik kwam in mijn twintiger jaren in relaties terecht met mannen die emotioneel niet beschikbaar waren. Ik ging (onbewust) deze relaties aan omdat ik verlangde naar een andere uitkomst dan die ik had met mijn vader. Ik probeerde de oorspronkelijke verwonding te genezen met iemand die niet de oorspronkelijke verwonding veroorzaker was. Alleen door therapie kon ik teruggaan en die verwonding erkennen en verwerken.
Ik zeg liever ‘integreren’ dan ‘genezen’. Door onze oorspronkelijke verwondingen te behandelen en te eren integreren we onze ervaringen in het unieke en prachtige tapijt dat ons leven is. Zonder die ervaringen zouden we niet de persoon zijn die we nu zijn. Als volwassene is het onze taak om uit te zoeken wat we kunnen doen om te voorkomen dat de oorspronkelijke verwonding onze relaties voor de rest van ons leven gaat bepalen.
Vader- en moederwonden kunnen een diepgaande invloed hebben op tot wie we ons aangetrokken voelen en wat we toelaten in ons leven wanneer we geen aandacht aan deze wonden besteden.
Wat veroorzaakt een vaderwond?
Er zijn meerdere oorzaken zijn van een vaderwond. Misschien had je een emotioneel onvolwassen vader die je negeerde of je liefde (en andere dingen die je nodig had) onthield om je te straffen. Of misschien had je een vader met zulke hoge standaarden, dat wat je ook deed, het nooit als genoeg voelde.
Andere oorzaken van een vaderwond kunnen zijn:
- een vader of vaderfiguur die zeer kritisch op je was
- een vader met een verslaving
- een super controlerende en overbeschermende vader
- een afwezige vader door scheiding, overlijden, verlating of geestelijke gezondheidsproblemen
- een vader die je lichamelijke en emotionele behoeften verwaarloosde
- een vader die misbruikte, zowel verbaal, emotioneel, mentaal, fysiek als seksueel
- een vader die een enabler was van een narcistische moeder
Sommige mensen denken dat je er gewoon ‘overheen moet komen’ als je niet fysiek of seksueel misbruikt bent.
Ik ben het daar niet mee eens.
Mijn vader viel in de categorie emotioneel verwaarlozend en afwezig. Ik zag het pas als belangrijk toen ik jaren in therapie zat, omdat ik me niet bewust was van alle ‘stille’ manieren waarop het mijn leven had beïnvloed. Een vader hebben waar je gewoon bang voor bent kan ook schadelijk zijn.
Mijn zussen en ik zijn behoorlijk bang voor onze vader opgegroeid. Zodra hij naar beneden kwam om tv te kijken, gingen we weg, zelfs als datgene waar we naar keken bijna afgelopen was. Niemand van ons voelde zich veilig genoeg om nog een minuut te vragen.
Leven in angst voor een ouder is niet normaal, maar toch weet ik dat velen van jullie soortgelijke ervaringen hebben gehad. Het is belangrijk om die ervaringen in ere te houden, openlijk misbruik of niet.
9 symptomen van een vaderwond
Er zijn veel manieren waarop een vaderwond zich kan manifesteren, waaronder:
- Ongezonde en onbevredigende relaties aangaan
- Slechte behandeling door anderen toestaan
- Te veel geven, te veel doen, perfectionisme
- Slechte grenzen
- Behoefte aan controle, vooral als je vader dominant was
- Geestelijke gezondheidsproblemen (angst, depressie)
- Hechtingstrauma
- Hyperafhankelijkheid (als je niet op je vader kon rekenen, kun je het gevoel hebben dat je op niemand kunt rekenen)
- Laag gevoel van eigenwaarde
Als je niet goed behandeld wordt door de vaderfiguur in je leven, accepteer je vaak slechte behandeling van anderen. Het is niet ongewoon om daardoor in ongezonde relaties terecht te komen.
Overdrijven en perfectionisme zijn vaak beschermend: als ik alles perfect doe, komt het misschien wel goed. Misschien houden ze dan wel van me. Als je vader je afwees of je emotioneel verwaarloosde, kun je het gevoel hebben dat je niet goed genoeg bent. Ik heb dit bij veel van mijn zeer ambitieuze therapiecliënten gezien. Ze proberen iets te bewijzen, maar aan wie? Het kostte mij jaren in therapie om me te realiseren dat mijn ambitie werd gedreven door angst en een gebrek aan waardigheid, omdat ik iets wilde bewijzen aan mijn vader.
Was je vader onverschillig?
Misschien past jouw vader of vaderfiguur niet in de bovenstaande beschrijvingen. Misschien was hij gewoon onverschillig tegenover jou. Onverschilligheid kan minder erg lijken, maar het kan nog steeds een pijnlijke wond veroorzaken. Als kind creëren we verhalen om onze wereld te begrijpen. In die verhalen geven we onszelf vaak de schuld, want als onze ouders mishandelend waren, is geloven dat als ik slimmer/beter/prettiger was geweest, ze me niet slecht zouden hebben behandeld minder pijnlijk dan liefdeloze ouders hebben.
Mijn verhaal was: als ik een jongen was geweest, had mijn vader van me gehouden. Ik geloofde dit verhaal tot halverwege mijn dertigste. Met drie oudere zussen was ik zijn laatste kans om een jongen te krijgen (hij deed aan sport – hij wilde een “jongensjongen”). Na verloop van tijd werd dit verhaal dat als ik ongelooflijk succesvol ben, mijn vader van me zal houden. (Hallo, ambitie!) Het was minder pijnlijk voor mij om te geloven dat ik het verkeerde geslacht had dan om te denken dat mijn vader gewoon niet in mij geïnteresseerd was.
Je kunt helen
Het integreren van mijn jeugdervaringen in therapie hielp me om de ongezonde patronen die ik had uitgespeeld met niet-beschikbare mannen te herkennen en te herstellen. Daardoor kon ik mijn hart openen voor een relatie met iemand als mijn geweldige man. Ik denk niet dat ik Vic zou hebben herkend als een geweldige partner als ik geen therapie had gehad. Hoewel ik in andere relaties nog steeds hyperonafhankelijk ben, weet ik dat ik me kwetsbaar kan opstellen tegenover Vic. Ik kan hem de waarheid vertellen, om hulp vragen en hem de verantwoordelijkheid laten nemen als dat nodig is.
In een gezonde relatie zijn met iemand op wie je kunt rekenen en van wie je hulp kunt krijgen is echt helend.
Ik deel dit omdat als jij ook ontevreden bent over je relaties, er hoop is.
Codependentie
Herken je je in deze beschrijvingen? Dan is de kans groot dat je ook codependent gedrag vertoont. Ontdek met ‘Codependentie’ van Terri Cole hoe je kunt stoppen met jezelf te verliezen in de behoeften van anderen, zodat je jezelf op de eerste plaats kunt zetten.
Lees ook deze artikelen van Terri Cole:
- Wat is er mis met aardig zijn? Wanneer wordt zorgzaamheid ongezond en codependent?
- Wanneer is het tijd om een vriendschap achter je te laten? Dit zijn de signalen
- 8 kenmerken van (hoogfunctionerende) codependentie: herken jij je hierin?
