Herken jij de twee subtypes van de Narcistische Persoonlijkheidsstoornis?
Door Mjon van Oers
De diagnostische kenmerken van de Narcistische Persoonlijkheidsstoornis zijn enigszins arbitrair. Ze zijn niet zo eenduidig als hardere medische diagnostische labels zoals een gebroken been of een longontsteking. Deze aandoeningen zijn gemakkelijker te diagnosticeren, te documenteren en te bestuderen. Met de diagnose van de Narcistische Persoonlijkheidsstoornis ligt het een stuk ingewikkelder.
Iets wat de diagnose nog eens extra kan bemoeilijken, is dat niet alle narcisten hetzelfde zijn. Heb je ooit gehoord van een verlegen narcist? Deze term lijkt tegenstrijdig, maar is in de psychologie in opkomst. Een van de theorieën suggereert namelijk dat er binnen de narcistische persoonlijkheidsstoornis twee subtypes zijn.
Openlijke narcist
De meeste lijsten met definities en kenmerken van narcisme omschrijven de openlijke narcist. Toch voldoen niet alle narcisten aan het stereotype van het flamboyante, opschepperige en zelfverheerlijkende individu. Onthoud dat er net zoveel verschillen tussen narcisten zijn als tussen mensen in het algemeen. De meeste kenmerken in de lijsten van de verschillende subtypes komen wel overeen, maar het kan helpen concrete voorbeelden te hebben om deze twee verschillende types te onderscheiden.
Het eerste type narcist is al op veel verschillende manieren omschreven en benoemd met namen zoals de extravagante, onbewuste, assertieve of ‘overt’ narcist. Deze narcist wordt ook wel de ‘openlijke narcist’ genoemd en is heel opvallend in zijn gedrag.
Verborgen narcist
Het tweede type is juist zeer onopvallend in het openbaar. Hij staat bekend als de zogenaamde verborgen, verlegen, terughoudende, sensitieve, geremde, kwetsbare of ‘covert’ narcist. Beiden zijn buitengewoon egocentrisch, maar op heel verschillende manieren.
De verborgen narcist is, zoals gezegd, moeilijk te herkennen en zal zijn narcistische trekken veel minder snel aan de buitenwereld tonen. Hij is bijna onzichtbaar en richt zijn aandacht veel meer op anderen dan op zichzelf. Hij houdt er dan ook niet van om in het centrum van de aandacht te staan.
Dit in tegenstelling tot de openlijke narcist, die er juist op uit is om steeds het middelpunt te zijn.
Overeenkomsten
Wat de twee types narcisten gemeen hebben, is dat ze grote problemen hebben met zelfwaardering, maar beide gaan hier anders mee om. De openlijke narcist is een en al arrogantie en toont zijn minachting voor anderen. Hij is ervan overtuigd dat hij uitsluitend zou moeten omgaan met andere speciale mensen zoals hijzelf. Terwijl de openlijke narcist probeert anderen te imponeren, is de verborgen soort meer onbewust van zichzelf. Deze narcist is vaak iemand die snel gekwetst is en zich snel schaamt. Hij vertoont nog steeds de typische kenmerken die verband houden met de stoornis, maar het ontbreekt hem meestal aan vitaliteit. Hij heeft een gebrek aan initiatief en kampt vaak met vage gevoelens van depressie.
De verborgen narcist lijkt hypergevoelig, timide, onzeker, enzovoorts, maar in het persoonlijk contact zul je toch zijn grootheidswaanzin terugvinden.
De omschrijving van de subtypen kan de indruk wekken dat het om twee totaal verschillende soorten narcisten gaat. Het is echter belangrijk om te begrijpen dat iemand zich soms kan gedragen als een ‘openlijke’ en soms een als een ‘verborgen’ narcist.
Narcistisch misbruik in de liefde
De 50 vragen en antwoorden in dit boek gaan onder andere in op kenmerken van narcisme, de gedragingen van een narcist, de bijdrage van jouw eigen gedrag en wat je kunt doen om je eigen leven weer terug te krijgen. Dit boek is geschikt voor iedereen die verwikkeld is (geweest) in een narcistische relatie, maar ook voor mensen die narcisme meemaken in hun omgeving en er meer over willen begrijpen.
Mjon van Oers is een toonaangevende autoriteit op het gebied van narcisme in relaties. Haar pioniersgeest levert transformerende publicaties op, waarmee ze al duizenden vrouwen én mannen geholpen heeft om te herstellen van narcistisch misbruik. Zij is sinds 1992 zelfstandig auteur en schrijft (ook) over bewegen, gezondheid, mens en relaties. Haar publicaties, onder andere over narcisme, verschenen in diverse tijdschriften, online artikelen, e-books en boeken. Mjon schrijft niet alleen, zij geeft ook workshops, lezingen en inspireert als trainer.
De openlijke narcist herken je snel enkun je mijden. De verborgen narcist is lastiger. De spelletjes van ziekelijk zijn, behoeftig zijn, hulpeloos zijn, zijn dan 'n middel om aandacht te vragen. Deze narcist duikt van het ene symptoom in het andere, is altijd slachtoffer. Maar et ook de tanden in degene die helpt. Maar wel gedoseerd, het uitzuigen gaat langzamer en de echte aard komt niet snel boven. De arrogantie uit zich via zogenaamde uitspraken van iemand anders. Het meijwekkend gedrag is 'n weg van 'n spin. Het uitspelen van anderen om zelf met winst weg te komen is er ook. En vaak zeer goed verborgen. Bij weinig aandacht zakt deze narcist sneller weg in een depressie. Het lijken HSP, ers, maar dan wel met gifstekels. Anderen hebben het altijd gedaan. En degene die hun niet aardig vinden worden afgefakkeld middels roddel en laster. Een partner als deze is net als elke dag 'n slokje gif, je wordt ziek maar gaat er nog niet dood aan. Ik had zo een partner. En helaas bleef hij te lang. Pas toen hij 'n redster vond, ging hij.