In sommige hedendaagse stromingen wordt ons vaak gevraagd moeilijke gemoedstoestanden die we onprettig vinden ‘los te laten’. Dit vanuit de onderliggende gedachte dat ze heling en zelfrealisatie in de weg staan, als obstakels op het pad. In dit artikel legt Matt Licata, auteur van Ruimte om te helen, uit dat ‘loslaten’ niet altijd passend is. Moeilijke gemoedstoestanden en emoties kunnen ook boodschappers en bruikbaar materiaal zijn.
‘Loslaten’ is de strijdkreet geworden in veel persoonlijk ontwikkelingswerk, zeker als het gaat om psychisch materiaal dat als onbruikbaar wordt beschouwd door transcendente richtingen die meer focussen op ‘groei’ en opwaartse bewegingen. Weg ermee, met dat materiaal dat naar een andere dimensie, plek, ruimte of onderkomen wordt gebracht, waar we niet voelen, niet kwetsbaar zijn en waar ons hart niet breekt, naar een plek van ‘meesterschap’ en kracht en manifestatie van alles wat we (denken te) willen en nodig hebben om gelukkig te zijn. Het is begrijpelijk, echt. Het is een aantrekkelijke belofte.
Is woede slecht?
Mensen die zich bekwamen in deze stromingen beweren – soms heel subtiel en net onder de oppervlakte – dat woede slecht is, verwarring een teken van falen, angst het ‘tegenovergestelde’ van liefde enzovoort. Zelfs in sommige oude wijsheden wordt ons verteld dat woede een smet werpt op wie wij zijn, en dat we die moeten uitbannen: het zou dan de oorzaak van ons lijden en onze strijd zijn.
Maar woede is niet het probleem, wat we doen met de woede is het (potentiële) probleem. Als we de theorie hebben dat woede ‘slecht is’, hoe zouden we dan reageren als deze zich onvermijdelijk voordoet in ons leven, in onze eigen ervaring en in die van mensen om ons heen?
Onderdrukte woede
We kennen allemaal de tragische consequenties van culturen waarin woede wordt onderdrukt. Daarin zit pathologische woede, daarin worden de gewone golven van menselijke agressie niet getolereerd, niet beheerst en er wordt niet goed mee omgegaan. Daarin is men vergeten uit te werken hoe woede op een gezonde manier geuit kan worden, bijvoorbeeld door duidelijke grenzen te stellen, onze eigen integriteit te beschermen en op te komen voor onszelf (en anderen) bij psychologisch, emotioneel of fysiek misbruik en bij verwaarlozing.
We hoeven maar te kijken naar de tragische massabeschietingen in scholen of ander redeloos geweld om te zien hoe onze wereld snakt naar een belichaamde, volwassen en authentieke relatie tot natuurlijke woede.
Lage vibraties en het ego
Bepaalde gevoelens en gemoedstoestanden zouden een ‘lage vibratie’ hebben die ons gevangenhouden in een verduisterde ervaringsdimensie, weg van het grote ascenderen dat alle wezens wacht. ‘Laat toch zitten, ga weg uit die lage vibratie, het is gewoon je “ego”.’ Stilzwijgend lijkt men te denken dat als we eenmaal verlicht zijn, angst vervangen zal worden door liefde, jaloezie door openheid en een gebroken hart door vreugde. Het grote spirituele vervangproject marcheert voort. Maar waar leidt dit allemaal toe?
Vaak is de onderliggende regel van spirituele boodschappen: los je angst op, vervang hem door liefde, vergeef iedereen en zorg ervoor dat daarmee je woede wegstroomt, je hoeft geen gebroken hart te hebben want we zijn toch allemaal één, stap uit je ego en in je hogere zelf, ga uit die ‘lage vibratie’ en die suffe derde dimensie – ascendeer nu naar de vierde, vijfde, zesde dimensie, enzovoort.
Nogmaals: het is niet zo dat er geen waarheid schuilt in deze concepten, alleen wordt de schaduwkant vaak weggelaten. Als we werkelijk een brede, belichaamde, volledige menselijke relatie wensen met deze ideeën en dit besef, dan zullen we de schaduw moeten belichten en integreren in ons zelfonderzoek.
Woede als boodschapper en bruikbaar materiaal
Het gevolg van deze agressieve campagne tegen allerlei ongewenste elementen uit het emotionele spectrum is dat een hele stoet waardevolle (en intelligente) energieën, boodschappers en figuren verder in de schaduw wordt geduwd waar ze uiteindelijk toch uit weg zullen glippen. Meestal zo dat ons eigen lijden en dat van anderen alleen maar langer duurt. Dit wegglippen gebeurt op persoonlijk, cultureel en collectief niveau, en als we onze emotionele ervaringen blijven ontkennen, onderdrukken of opkroppen vergaren ze in het onbewuste alleen maar meer macht.
De alchemisten waren altijd beducht op ‘lekkende vaten’, wat inhield dat essentiële aspecten van het materiaal wegsijpelden uit het vat waarin gewerkt werd. In plaats van het materiaal voortijdig ‘los te laten’, kunnen we ook ingaan op de uitnodiging er een bewuste relatie mee op te bouwen zodat we het niet onbedoeld op anderen en op de wereld projecteren, wat tot meer strijd, verwarring, geweld en pijn kan leiden.
De mensen die relaties hebben geanalyseerd, hebben ontdekt dat we datgene wat we in onszelf niet toe willen laten, kunnen verwoorden, bevatten of uitwerken, onvermijdelijk opwekken in anderen, in interactie met anderen uitspelen, buiten onszelf plaatsen of binnen ons eigen lichaam zullen ontdekken.
Wijsheid van loslaten
In alle geneeswijzen en benaderingen schuilt wijsheid, zo ook in loslaten (net als er wijsheid schuilt in ‘in het huidige moment blijven’, ‘de mensen vergeven die ons pijn hebben gedaan’, en ‘de realiteit accepteren zoals hij is’), maar toch moeten we langzaam gaan en de dingen niet al te simpel maken, want dan krijgen we een algemene, abstracte relatie met deze lessen die tweedehands is en niet gevoelig genoeg voor de unieke, door ons beleefde ervaring.
Voor alle helderheid: ik (Matt Licata, red.) suggereer niet dat we het concept ‘loslaten’ moeten verwerpen, maar dat we het in het vuur van ons zelfonderzoek brengen om helderheid te krijgen over haar subtiele kwaliteiten en essentie. In mijn klinische werk heb ik gezien dat ‘loslaten’ onbewust weer een manifestatie van zelfagressie kan zijn, of van verloochening van delen van onszelf die onacceptabel waren in ons gezin van herkomst of voor onze zich ontwikkelende persoonlijkheid.
In die zin is de eis dat we ‘bepaalde ervaringen loslaten’ met name een pijnlijke herhaling van hoe belangrijke figuren eerder in onze ontwikkeling reageerden op onze emotionele wereld: ‘Zet je er maar overheen. Stop ermee. Stop met huilen. We hebben alles voor je gedaan, dus doe niet zo zielig. Waag het niet boos tegen me te worden. Doe eens niet zo kinderachtig. Ik wou dat je wat meer was zoals [vul hier de naam in van je beste vriend]. Hij/zij zou dat nooit doen. Hoe kon je me dit aandoen? Wees eens niet zo bang! Wees dankbaar voor wat je hebt en hou op met klagen!’ Klinkt het bekend?
Oefening: Zelfonderzoek
Onderzoek het loslaten van deze emoties en gemoedstoestanden
Zoals iedere spirituele overtuiging of praktijk de wijsheid kan dienen, kan ‘loslaten’ dat ook, maar het kan ook afleiding en vermijding dienen. Proefondervindelijk en met intuïtie moeten we dit subtiele onderscheid maken in het vuur van onze eigen directe ervaring. In deze contemplatie-oefening kun je gaan onderzoeken wat je motiveert tot bepaalde vormen van innerlijk werk en waarom je een bepaald aspect van je innerlijke ervaring zou willen ‘loslaten’:
Wat zou het betekenen om een intense emotie, een pijnlijke herinnering, een oud trauma of een huidig zelfbeeld ‘los te laten’? Waar zou dat toe leiden? Wat zou je ermee winnen? Waardoor zou het worden vervangen? Wat zal je hier allemaal mee bereiken? Wat willen deze emoties en gemoedstoestanden je vertellen? Stel jezelf kritische, open vragen en contempleer over de antwoorden. Je kunt er even voor zitten of de vragen stellen en de antwoorden gedurende de tijd ontvangen wanneer je even niets doet met je hoofd. Er is geen ‘goed’ of ‘fout’!
Dit is een fragment uit het boek Ruimte om te helen van Matt Licata.
Ruimte om te helen
Ruimte om te helen is als een liefdevolle en troostende omhelzing als je verdrietig bent. Matt Licata laat je zien hoe je voor jezelf een toevluchtsoord kunt zijn; waar je ruimte mag innemen, waar je 'nee' mag zeggen en waar je je eigen behoeftes voorop mag stellen. Je heelt niet door krampachtig te streven naar een ander of 'beter' leven, je heelt door goed voor jezelf te zorgen en door open te staan voor alles wat er op je afkomt; het mooie, het lelijke, de vreugde en de pijn.
Lees meer wijsheden van Matt Licata:
Schaduwwerk: een oefening om ruimte te geven aan jouw verborgen pijn
Wat betekent het om te helen? (je eigen toevluchtsoord zijn in moeilijke tijden)
Inspirerend leven werkt samen met experts om je te inspireren. Gastauteurs bieden ons hun verhalen aan om met jou te delen.
