Rouw is een natuurlijk onderdeel van het leven en strekt zich veel verder uit dan het verlies van een dierbare door overlijden. Ook andere ingrijpende gebeurtenissen, zoals een scheiding, verlies van werk, of zelfs het loslaten van oude dromen, kunnen een rouwproces op gang brengen. In dit artikel schrijft Sanne van Dort over het rouwproces en hoe je kunt omgaan met rouw.
Rouw is geen lineair proces.
De vijf fases van rouw
Hoewel ieder rouwproces uniek is, kan het begrijpen van de universele rouwfases troost en helderheid bieden tijdens deze moeilijke periode. De Zwitserse psychiater Elisabeth Kübler-Ross introduceerde het concept van de vijf rouwfases, dat kan helpen om de emoties te begrijpen die vaak gepaard gaan met verlies. Hoewel deze fases oorspronkelijk werden ontwikkeld in de context van terminale ziekte en overlijden, zijn ze ook relevant voor andere vormen van rouw:
- Ontkenning: Bij verlies kan de eerste reactie ontkenning zijn. Dit is een natuurlijke verdedigingsmechanisme, waardoor de realiteit van de gebeurtenis langzaam binnendringt. Bij een scheiding, bijvoorbeeld, kan iemand moeite hebben om te accepteren dat de relatie echt voorbij is.
- Woede: Naarmate de ontkenning afneemt, kunnen gevoelens van frustratie en boosheid opkomen. Dit kan gericht zijn op jezelf, je omgeving of de situatie zelf. Bij werkverlies kun je bijvoorbeeld woede voelen richting je werkgever of zelfs het systeem.
- Onderhandelen: In deze fase zoek je vaak naar manieren om de situatie anders te maken, vaak door te denken aan alternatieve uitkomsten. Je kunt bijvoorbeeld denken: “Als ik maar iets anders had gedaan, zou de relatie misschien gered zijn.”
- Depressie: De realiteit van het verlies wordt duidelijk, wat kan leiden tot gevoelens van verdriet en wanhoop. Deze fase is een tijd van reflectie en kan gepaard gaan met een terugtrekking uit sociale situaties.
- Aanvaarding: Uiteindelijk komt er een fase van aanvaarding, waarin je begint te leren leven met de nieuwe realiteit. Dit betekent niet dat je volledig “oké” bent met wat er is gebeurd, maar dat je manieren vindt om verder te gaan.
Omgaan met rouw
Rouw is geen lineair proces. Iedereen verwerkt verlies op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Wat belangrijk is, is dat je jezelf toestaat te rouwen. Dit kan bij verlies van een baan, een relatie, of zelfs na een grote verandering in je leven, zoals het afscheid nemen van een oude droom of levensfase. De volgende stappen kunnen helpen bij rouwverwerking:
- Geef jezelf tijd en ruimte: Rouw kan langer duren dan je denkt en dat is normaal.
- Zoek steun: Of het nu vrienden, familie, of een therapeut is, steun kan helpen om door de moeilijkste momenten heen te komen.
- Creëer een nieuwe routine: Wanneer je iets of iemand hebt verloren, kan een nieuwe routine structuur en een gevoel van stabiliteit brengen.
Een gedenkplek als troost
Het creëren van een gedenkplek kan een waardevolle manier zijn om met verlies om te gaan. Een gedenkplek hoeft niet alleen te draaien om het fysieke verlies van een persoon, maar kan ook symbolisch zijn voor andere verliezen. Zo’n plek kan dienen als een punt van rust en reflectie, waar je even stil kunt staan bij wat je hebt verloren, en tegelijkertijd kunt herdenken wat je hebt meegemaakt.
Je kunt bijvoorbeeld een kaars aansteken, foto’s of betekenisvolle objecten plaatsen, of edelstenen of bloemen toevoegen die voor jou helend zijn. Het kan ook een plek zijn waar je je emoties kunt uiten door middel van schrijven of meditatie.
Rouw
'Rouw' van Don Miguel Ruiz is zielzorg na verlies. De masterclass die jou helpt in het rouwprocess.
Lees verder over rouw:
- Het grote misverstand over rouw: waarom het verwerken van een verlies zo lang kan duren (of nooit helemaal klaar is)
- 13 boeken over rouw en verlies
- Omgaan met rouw en verdriet; gezien vanuit de Chinese Geneeskunde
Sanne is de oprichter van Blooming Home, een winkel en webshop die mensen helpt vertragen, balans te hervinden en hun intuïtie te versterken. Door haar eigen ervaringen met ziekte, verlies, spiritualiteit en persoonlijke groei deelt ze haar kennis graag via artikelen en e-books. Daarnaast heeft ze met zorg ondersteunende producten samengesteld, zoals edelsteensetjes, altaars, journals en natuurlijke geurproducten, die rust, harmonie en betekenis brengen in het dagelijks leven.
