Hoe jouw rol in de familie of het gezin toen je opgroeide je nu nog beïnvloedt
Door Mary Mueller Shutan
Waarschijnlijk heb ook jij (onbewust) een rol toebedeeld gekregen toen je opgroeide die je nu nog beïnvloedt. “We kunnen vast komen te zitten in een rol die niet bij ons past,” zegt Mary Mueller Shutan, auteur van Gids voor schaduwwerk. Onbewust huist deze rol in onze schaduw met alle gevolgen van dien. Lees in dit artikel over deze rollen en hoe je volwassen heelheid kunt bereiken.
Wanneer we geen onvoorwaardelijke liefde hebben ervaren, zitten we vast in een toestand waarin we zoeken naar goedkeuring en erkenning van de buitenwereld.
Idealiter worden we allemaal geboren in een gezin dat onze unieke kwaliteiten waardeert en koestert door die te prijzen en te erkennen. Dit creëert zelfachting, eigenwaarde en een besef dat er van ons wordt gehouden om wie we zijn en niet om wat we te bieden hebben.
Helaas groeien maar weinig mensen op in zo’n gezin. Onze schaduw terugwinnen betekent dat we onze intrinsieke waarde kennen. Het concept van ‘intrinsieke waarde’ werd ontwikkeld door Carl Rogers, die begreep dat alle mensen intrinsiek liefde en acceptatie waard zijn, alleen maar om wie ze zijn. In een ideale jeugd zouden we dit diepe gevoel van liefde en acceptatie ervaren.
Transactionele en voorwaardelijke liefde
Veel te vaak ervaren we ‘voorwaardelijke waarde’. Dit is een transactionele liefde, en geen onvoorwaardelijke liefde. Er wordt dan niet van ons gehouden om wie we zijn, maar ons wordt geleerd dat we alleen liefde waard en acceptabel zijn als we aan bepaalde voorwaarden voldoen.
Transactionele liefde is afhankelijk van wat we de mensen om ons heen te bieden hebben. Dit kan zijn doordat we op een bepaalde manier handelen of omdat we van specifieke dingen houden. Het kan zijn doordat we een specifieke rol vervullen in de familie, zoals zondebok, gezinstherapeut, babysitter (minivolwassene) of gouden kind, of door ons bezig te houden met interesses of door overtuigingen te koesteren die in lijn liggen met die van onze ouders of verzorgers.
Wanneer er thuis onvoorwaardelijk van elkaar gehouden wordt en de gezinsleden positief gewaardeerd worden, krijgen we voldoende vertrouwen om de wereld in te gaan zonder maskers en zonder rollen toe te bedelen.
Onze rol in de familie of het gezin
We krijgen dus allemaal een rol toebedeeld in onze familie. Lang na onze jeugd merken we dat we in ons volwassen leven nog steeds die rol spelen. Deze rol kan passen bij wie we zijn. Als we bijvoorbeeld als kind van nature zorgzaam en empathisch zijn, zullen we waarschijnlijk een carrière zoeken waarin die eigenschappen worden gevraagd.
Wanneer een rol niet bij je past
Maar we kunnen ook vast komen te zitten in die rol, die identiteit. Het kan zijn dat we meer dan alleen een ‘zorgende’ zijn of een andere eendimensionale rol hebben. We zijn een complex mens met vele eigenschappen en identiteiten. De rol van zorgende kan ook destructief voor iemand zijn. Misschien heeft zij bijvoorbeeld vroeg geleerd om te zorgen voor anderen voordat ze voor zichzelf heeft gezorgd, wat leidt tot een burn-out.
We kunnen ook vastzitten in een rol die niet bij ons past. Denk bijvoorbeeld aan een vader die altijd graag een zoon had gehad die voetbalt en met hem uit vissen gaat. Zijn zoon is niet geïnteresseerd in die dingen, maar deed ze toch, ofwel omdat hij daartoe gedwongen werd, ofwel vanwege het onuitgesproken verhaal in het gezin dat zijn vader niet van hem zou houden als hij die dingen niet deed.
Het effect van weinig emotionele verbinding
Het is gemakkelijk om te wijzen op uitgesproken mishandeling of misbruik en een angstcultuur in een gezin, die maken dat een kind een masker opzet en rollen op zich neemt. Het kan ook gebeuren in een gezin dat maatschappelijk gezien ‘normaal’ is of waarin er geen sprake is van duidelijke mishandeling of misbruik. Misschien zijn we opgegroeid in een gezin waarin technisch gezien alles perfect was, maar slechts weinig emotionele verbinding. We leren dan om een masker te dragen, net als onze ouders, om te voorkomen dat er intimiteit ontstaat. Denk bijvoorbeeld aan een kind dat opgroeit in een gezin waarin alleen maar oppervlakkig wordt gepraat.
Belangrijke onderwerpen van het gezin zijn geheim, of worden gewoon niet besproken met de kinderen. Zijn ouders gaan naar zijn voetbalwedstrijden en moedigen zijn belangstelling voor muziek aan. Er was echter geen emotionele verbinding met zijn ouders op het diepere niveau dat hij nodig had om zich zeker van zichzelf te voelen. Of een emotioneel kind leert in haar emotieloze gezin dat emoties niet gepast zijn. Dus kropt zij haar emoties op en draagt een masker zodat er geen emoties worden uitgedrukt of getoond.
Op zoek naar goedkeuring van de buitenwereld
Wanneer we geen onvoorwaardelijke liefde hebben ervaren, zitten we vast in een toestand waarin we zoeken naar goedkeuring en erkenning van de buitenwereld. Elke vorm van kritiek, wreedheid of afwijzing wordt ervaren als hartverscheurend. Dit komt deels omdat die ervaringen op elke leeftijd gewoon pijnlijk zijn. Maar het is ook omdat ons innerlijke kind, dat deel van ons dat voortdurend wacht op onvoorwaardelijke liefde van onze ouders, die nooit gekregen heeft. We belanden in een staat van eenzaamheid en leegte, waarin we onophoudelijk van de wereld proberen te krijgen wat we in onze jeugd niet gevonden hebben.
Maar de wereld zal je in je volwassenheid nooit geven wat je innerlijke kind werkelijk wil: gezien en geliefd worden voor wie je werkelijk was op een veel jongere leeftijd. Geprezen worden als je dertig bent zal nooit voldoen aan die behoefte van het innerlijke kind, of alleen tijdelijk voordat de eenzaamheid en leegte terugkeren.
Transactionele acties
Eric Berne, de grondlegger van de transactionele analyse, noemde wat we in de buitenwereld zoeken ‘stroken’. Dit werd algemeen begrepen als ‘zetten’ van het ego, waarin we elkaar manipuleren door middel van complimenten of lofbetuigingen om daar iets voor terug te krijgen. Wanneer we geen ware intimiteit en onvoorwaardelijke liefde hebben ervaren, worden we transactionele wezens, die goedkeuring proberen te krijgen van de buitenwereld. We handelen uit wederkerigheid, waarin we de ander een bepaalde hoeveelheid ‘goedheid’ aanbieden in ruil voor hetzelfde.
De ‘stroken’ die we van anderen verlangen, worden een belangrijk onderdeel van ons toneelstuk, waarin onze interacties ons de garantie bieden dat we goed genoeg zijn. Dit kan een eenvoudige verbinding zijn, waarin we ‘hallo’ tegen een buurman zeggen en die ‘hallo’ terugzegt. In dit contact hebben we een kleine hoeveelheid goedkeuring gekregen en een daarmee samenhangende wederkerige strook. Als de buurman ons ‘hallo’ negeert, zouden we ons slecht voelen en waarschijnlijk wat gemene gedachten op onze buurman projecteren.
Veel van onze interacties zijn op die manier transactioneel. Een man en zijn partner tellen de klusjes die ze doen en maken ruzie als de een die week meer doet dan de ander. Een vrouw is uren bezig met haar make-up en maakt honderden foto’s om de perfecte afbeelding te maken om complimentjes te krijgen op social media. Een docent bestudeert aan het eind van het semester nauwkeurig de beoordeling van zijn leerlingen over hem, en klaagt aan de ene kant over hoeveel energie hij erin stopt en hoe vervelend en onoplettend zijn leerlingen zijn, terwijl hij aan de andere kant enorm geniet van ieder compliment. Een werknemer gaat er kapot aan dat ze niet wordt gezien op haar werk, maar ze leeft elke keer op als haar baas ook maar haar kant opkijkt.
Volwassen heelheid
Wanneer we voelen dat we intrinsiek waardevol zijn zoals we werkelijk zijn, halen we heel wat energie terug van de buitenwereld. De wereld of de mensen daarin hebben niet langer de macht om ons niet acceptabel of sympathiek genoeg te achten. We bepalen vanbinnen of ons handelen en onze creaties waardevol zijn, besluiten wat we van waarde vinden van onszelf en kiezen waar we aan moeten werken.
Wanneer we ophouden met het ‘spel’ van het krijgen van ‘stroken’ van de buitenwereld, stoppen we met onszelf te vergelijken met anderen. We voelen ons niet langer superieur of inferieur ten opzichte van onze omgeving. We kunnen werkelijk overgaan naar een toestand waarin we ons ‘oké’ en in wezen goed over onszelf voelen. Het is dan, en slechts dan, dat we kunnen inzien hoe vermoeiend het was om voortdurend te presteren en te proberen ons te bewijzen tegenover een buitenwereld die op zijn best grillig is in zijn oordeel of wij het recht hebben om te bestaan en ruimte in te nemen.
Op dat punt kunnen we al onze kindrollen, -lussen (patronen van verwonding) en -toneelstukken achter ons laten en gewoon zijn wie we zijn. Als we het hoofdstuk van onze jeugd afsluiten, kunnen we tot volwassen heelheid komen
Fragment uit: Gids voor schaduwwerk
Gids voor schaduwwerk
Wil jij aan de slag gaan met de rol die voortkomt uit je schaduw? Mary Mueller Shutans 'Gids voor schaduwwerk' stelt je in staat je hele authentieke zelf te begrijpen en te belichamen, met speciale aandacht voor jouw schaduwkanten.
Lees ook deze artikelen van Mary Mueller Shutan over schaduwwerk:
- 10 voordelen van schaduwwerk: verborgen pijn naar het licht brengen
- Traumabanden: welke van jouw relaties zijn gebaseerd op trauma?
- Schaduwwerk: welke onbewuste patronen en lussen herhalen zich steeds in jouw leven?
Mary Mueller Shutan is een Amerikaans spiritueel healer en auteur met een master in Chinese geneeswijzen en een brede spirituele oriëntatie. Die gebruikt ze om mensen te ondersteunen in hun spirituele groeiproces.
Beste, Deze korte inleiding van uw artikel ' Schaduwwerk' laat me inderdaad al het gevoel geven dat ik 'de onvoorwaardelijke liefde ' in mijn jonge leven niet beleefd heb .Het 'nooit genoeg zijn in wat ik deed ' heeft onbewust de grote rol in mijn leven gespeeld .Ik heb er altijd aan toegegeven en me hierdoor op de achtergrond gehouden . Zelf heb ik ook 2 kinderen en heb hen die onvoorwaardelijke liefde wel proberen geven,en rekening gehouden met wat hun betrachtingen in het verdere leven waren . Hen gesteund als ze zich ellendig voelden zonder opdringerig te zijn . Zelf ben ik nu zestig en emotioneel een wrak .Toch laat ik het niet zien aan de buitenwereld maar verlies het nut van te 'bestaan' . Ik weet dat er veel fysieke en emotionele pijn is onder de mensen en het mijne daarentegen maar een peulschil is . Hieraan hou ik me recht , maar de vreugde om te leven is weg door gemis aan echte onvoorwaardelijke liefde. Dit artikel laat me inzien dat dit gevoel echt kan bestaan en ik niet de enige ben die eronder lijdt . Bedankt hiervoor. Mvg lieve