Hoe oude gevoelens jouw leven nu beïnvloeden (en wat je ertegen kunt doen)
Door Jonice Webb
“Ontweken of weggestopte gevoelens uit je jeugd gaan niet zomaar weg. Ze kunnen verborgen zitten en jaren later ontploffen,” zegt psycholoog Jonice Webb, auteur van Ongekende gevoelens. Ze staat in dit artikel stil bij hoe oude gevoelens jouw leven nu beïnvloeden én wat je ertegen kunt doen.
Oude gevoelens kunnen weer naar boven komen door een situatie in je leven, waardoor het oorspronkelijke gevoel wordt opgewekt.
De woede van Travis
Het valt de vrouw van Travis op dat hij elke keer onnodig kwaad wordt als ze hem vraagt iets te doen, zelfs al is het een kleine taak in het huis. Gefrustreerd door zijn boze reacties wijst ze hem hier uiteindelijk op. Zodra Travis dit hoort, begint hij op zijn eigen reacties te letten, wat hij niet eerder heeft gedaan. Hij realiseert zich dat hij inderdaad een vlaag van woede voelt, precies zoals zijn vrouw is opgevallen. ‘Ik hou er niet van dat iemand me vertelt wat ik moet doen,’ zegt hij.
De angst van Lynn
Lynn is de moeder van Hayley (8). Ze doet het goed op school. Haar leraren omschrijven haar als een goed aangepast en gelukkig kind dat haar huiswerk goed doet. Maar Lynn vindt het lastig om zomaar de rapporten van de leraren te accepteren. Ze stelt Hayley te veel vragen over haar ervaringen in de speeltuin, over vrienden en interacties met klasgenoten. Ze is bang dat Hayley gepest wordt.
Het verlangen om te vluchten van Ivan
Ivan is uit eten met zijn vrienden. Iedereen praat, lacht en heeft het naar zijn zin. Maar Ivan heeft het moeilijk. Hij staart naar zijn horloge, terwijl hij gaapt en zich afvraagt hoelang hij moet blijven. Diep vanbinnen voelt hij een verveling, die veel dieper gaat, en een vlaag van frustratie, waardoor hij overeind wil springen en weg wil gaan. Hij ervaart een vreemde mix van gevoelens die vreemd genoeg onbekend, maar ook bekend aanvoelen.
Gedreven door ongeziene krachten
Travis, Lynn en Ivan zijn niet heel anders dan anderen. Iedereen leeft zijn leven onder invloed van stille stromingen, die onverwachts komen en je een andere kant op trekken. Soms blijf je verward of zelfs verbijsterd achter over waarom je voelt wat je voelt of wat je doet.
Deze stromingen zijn de oorzaak van de woede van Travis, de angst van Lynn en de drang van Ivan om te vluchten. Het zijn oude gevoelens. Gevoelens uit hun jeugd waarmee ze nooit zijn omgegaan of waarvan ze zich nooit bewust waren. Deze drie mensen worden beïnvloed door oude emoties uit hun jeugd.
Onderdrukte gevoelens die ontploffen
Onderdrukte, ontweken of weggestopte gevoelens gaan niet zomaar weg. Ze kunnen verborgen zitten en jaren later ontploffen. Oude gevoelens kunnen weer naar boven komen door een situatie in je leven, waardoor het oorspronkelijke gevoel wordt opgewekt. Toch kan dit gevoel door iets heel anders dan je oorspronkelijke ervaring worden veroorzaakt. Het gevoel kan zich zelfs vastgrijpen aan een gebeurtenis, ervaring of persoon in je leven die het niet verdient. Deze oude gevoelens kunnen net zo krachtig zijn, of zelfs krachtiger, dan nieuwe gevoelens. Ze kunnen uit het niets komen. Misschien vraag jij je zelfs af wat er mis met je is.
De jeugd van Travis
Travis is autoritair opgevoed door zijn vader. Als hij van zijn werk thuiskwam, riep hij met zware stem bevelen naar Travis. ‘Doe dit’ of ‘Doe nu dat’. Travis wist dat hij op zijn kop zou krijgen als hij iets niet meteen deed. Travis heeft al vroeg geleerd om zijn eigen gevoelens, wensen en verlangens te onderdrukken en om te doen wat hem werd verteld, zodat zijn vader niet boos zou worden.
Travis heeft zoveel jaren zijn woede onderdrukt vanwege het feit dat zijn vader de baas over hem was, dat die gevoelens nu als een soort warme bron diep onder het oppervlak zitten. Als zijn vrouw hem vroeg iets voor haar te doen, bracht ze onbewust die gevoelens in hem naar boven.
De jeugd van Lynn
Toen Lynn jong was, verhuisde ze regelmatig met haar familie. Van groep vijf tot aan de brugklas heeft ze in vijf verschillende staten gewoond. Lynn is het middelste kind, met twee drukke, werkende ouders, waardoor ze vaak in haar eentje met deze veranderingen moest leren omgaan. Op twee scholen is ze erg gepest, omdat ze nieuw was. Lynn negeerde het gepest, ze deed alsof het niet gebeurde.
Lynn gaat nu door het leven met veel intense gevoelens vanwege de pesterijen; gevoelens die ze heeft onderdrukt. Pijnlijke, eenzame en wanhopige gevoelens aan de andere kant van een muur die wachten om bevrijd te worden. Haar kind heeft nu dezelfde leeftijd als zij had toen ze gepest werd. Haar angst heeft zich gericht op Hayley – bang dat zij dezelfde ervaring krijgt.
De jeugd van Ivan
Ivan is opgegroeid in een typisch Amerikaans gezin, bestaande uit ‘goede mensen’. Maar die mensen hadden wel wat tekortkomingen. Alleen positieve en gelukkige gevoelens en woorden waren toegestaan in het huis. Ivans ouders zagen negatieve gevoelens zoals woede, verdriet, pijn en angst als onnodig geklaag. Ze dachten dat ze hun kinderen trainden om gelukkig te zijn, maar ze verbanden eigenlijk een heleboel persoonlijke uitingen van hun kinderen. Ivan heeft altijd al geweten dat hij negativiteit voor zichzelf moest houden.
Nu hij zo’n gelukkig moment meemaakt, dreigen Ivans negatieve gevoelens, die de grond in zijn gedrukt door zijn ouders, naar boven te komen. Hij heeft geen idee waarom, maar elke keer als hij blij moet zijn, verveelt hij zich, is hij gefrustreerd en voelt hij de drang om te vluchten. Dit komt doordat zijn ouders altijd verwachtten dat hij gelukkig was. En nu ervaart hij gelukkige momenten als een onredelijke eis dat hij gelukkig moet zijn, waardoor zijn oude gevoelens naar boven komen.
Zo kun je omgaan met oude gevoelens
- Wees je bewust van je gevoelens. Oude gevoelens komen alleen naar boven als jij je daar niet bewust van bent. Zodra jij je realiseert wat er gebeurt, krijg je de kans om de controle terug te pakken.
- Pak de controle terug. Label het gevoel of de gevoelens die in je naar boven komen en wees je bewust van de situatie waarin ze geactiveerd worden.
- Accepteer je gevoelens en verwerk ze. Sta de gevoelens in je toe en voel ze een tijdje. Deel je verhaal uit jouw jeugd en vraag om hulp, om een goed beeld ervan te krijgen.
- Let op. Let goed op als oude gevoelens naar boven komen. Als je ze voelt, doe dan je best om ze te ontleden en ze een plaats te geven waar ze thuishoren. Het is jouw verantwoordelijkheid om de mensen in jouw leven te beschermen tegen gevoelens die anderen in jouw verleden hebben veroorzaakt.
Emotionele verwaarlozing
Emotionele verwaarlozing in je jeugd. Travis, Lynn en Ivan zijn allemaal emotioneel verwaarloosd in hun jeugd. Helaas weten ze dat niet. In plaats van je gevoelens te onderdrukken, kun je leren hoe je ze op een gezonde manier kunt gebruiken.
Ongekende gevoelens
Dit artikel is geschreven door Jonice Webb, auteur van Ongekende gevoelens. Herken je iets in het verhaal hierboven? Ongekende gevoelens helpt je om de oude pijn te herkennen, erkennen, omarmen en een plekje te geven. Zonder schuld aan te wijzen, maar met begrip voor hoe het was.
Lees ook deze artikelen:
Vier vormen van verwaarlozing (in je kindertijd) en wat voor effect ze op jou hebben
Wanneer er geen ruimte was om te voelen: herkenning en heling van emotionele verwaarlozing
7 tekenen dat je emotioneel verwaarloosd bent als kind (en hoe het nu invloed op je heeft)
Jonice Webb is gepromoveerd in de klinische psychologie, was directeur van een aantal poliklinieken en voert inmiddels dertig jaar haar eigen psychotherapiepraktijk. Ze heeft zich gespecialiseerd in het werken met jongeren en relatietherapie.
