Hoe trauma op jonge leeftijd het zenuwstelsel en de nervus vagus beschadigt
Door Anna Runkle
“Jeugdtrauma’s en emotionele verwaarlozing kunnen leiden tot veranderingen in het zenuwstelsel, vooral als het gaat om de verwerking van emoties en de natuurlijke reactie van het lichaam op stress,” zegt therapeut Anna Runkle, auteur van Onder hoogspanning. Deze verandering in de hersenen zorgt voor allerlei vervelende gevolgen zoals hechtingsproblemen en fysieke symptomen.
Willen de hersenen van een jong kind zich op een gezonde manier ontwikkelen, dan heeft het ouders nodig die zich met hem verbinden, met hem praten, en reageren op zijn gevoelens.
Jeugdtrauma en het zenuwstelsel
Bij een baby of jong kind is een trauma bijzonder schadelijk voor de ontwikkeling van de hersenen (daarom wordt ook wel van ‘ontwikkelingstrauma’ gesproken). Mishandeling of verwaarlozing kan leiden tot veranderingen in het zenuwstelsel, vooral als het gaat om de verwerking van emoties en de natuurlijke reactie van het lichaam op stress. Misbruik worden door bijna iedereen opgevat als buitengewoon schadelijk, in veel gevallen lijkt emotionele verwaarlozing voor kinderen minstens even schadelijk te zijn.
De impact van verwaarlozing of misbruik op kinderhersenen
Willen de hersenen van een jong kind zich op een gezonde manier ontwikkelen, dan heeft het ouders nodig die zich met hem verbinden, hem spiegelen, oogcontact met hem maken en met hem praten, en reageren op zijn gevoelens, zijn behoeften en wat hij doet. Dit zijn precies de dingen die ontbreken bij kinderen die verwaarloosd worden.
Dit zijn een paar gevolgen van verwaarlozing of misbruik in de kindertijd:
1. Veranderingen in de hersenen
Of de oorzaak nu mishandeling of verwaarlozing is (beide kan ook), de ontwikkeling van de hersenen van een kind wordt erdoor vertraagd en veranderd. Als gevolg hiervan kunnen kinderen overspoeld worden door stress en alle daarbij behorende fysiologische reacties vertonen, zoals het vrijkomen van adrenaline. Dit wordt ook wel ‘hyperarousal’ genoemd.
2. Hypervigilantie en dissociatie
Het kind kan een min of meer permanente angst ontwikkelen om in de steek gelaten of opnieuw pijn gedaan te worden (hypervigilantie). Of het kind leert hoe het aan een ondraaglijke situatie kan ontsnappen door zijn bewustzijn los te maken van de situatie en schijnbaar niets nodig te hebben (dissociatie).
3. Liefde op verkeerde plekken zoeken en dagdromen
Verwaarloosde kinderen krijgen soms de neiging om zich liefde voor te stellen waar die niet is en zich over te geven aan maladaptief dagdromen of fantaseren. Dit leidt tot complicaties op elk vlak van hun leven. Het kind lijdt aan wat je een ‘neurologische verwonding’ zou kunnen noemen. Dit zorgt voor levenslange problemen op emotioneel, psychisch, cognitief en fysiek vlak.
4. Problemen met verbinding
Pas sinds kort worden deze problemen gezien als traumasymptomen. Cognitieve en gedragsmatige symptomen kunnen zich bij een kind op verschillende manieren uiten. Het kind verbindt zich bijvoorbeeld niet met anderen, zit nooit stil, let niet op, beheerst zijn impulsen niet en uiteraard heeft het kind leerproblemen.
5. Fysieke symptomen
Het kind ontwikkelt ook fysieke symptomen, zoals hoofdpijn, spijsverteringsproblemen, slaapproblemen, bedplassen, astma, vermoeidheid, te veel of te weinig eten, nerveuze tics zoals huidpulken en in sommige gevallen een voortijdige puberteit. Geleidelijk aan openbaren zich ook symptomen die bij volwassenen voorkomen.
De invloed van veerkracht en positieve ervaringen
Toch is trauma niet het enige dat ons vormt. Veerkracht en positieve ervaringen spelen ook een belangrijke rol en kunnen de ergste schade als gevolg van een trauma soms verzachten. (Dit is de reden dat kinderen uit hetzelfde gezin anders op trauma reageren.)
Veerkracht kan verband houden met bepaalde persoonlijkheidstrekken zoals een positieve kijk hebben, effectief kunnen optreden en belangstelling hebben voor specifieke activiteiten zoals een sport en een kunstzinnige bezigheid. Dit bevordert niet alleen de vaardigheden van het kind, maar ook zijn verbinding met anderen. Volwassenen van buiten het gezin die het kind steunen, zoals leraren, begeleiders, familieleden of buren, kunnen de veerkracht van het kind aanzienlijk versterken.
Fragment uit: Onder hoogspanning
Onder hoogspanning
Heb jij trauma of emotionele verwaarlozing meegemaakt in je jeugd? Dan is ‘Onder hoogspanning’ van Anna Runkle voor jou. Ze biedt hierin diepgaande inzichten in de gevolgen van trauma en de rol van neurologische disregulatie, waardoor je een ontregeld zenuwstelsel kunt herkennen en helen.
Lees verder:
- 15 symptomen van kindertijd-ptss: de gevolgen van een traumatische jeugd
- Wanneer jeugdtrauma heel heftig is: wat is CPTSS (Complexe Posttraumatische Stressstoornis)?
- De invloed van jeugdtrauma’s op je zenuwstelsel: vanuit welke van de vier stressreacties reageer jij?
- Over jeugdtrauma: triggers nodigen jou uit om te helen
Anna Runkle (ook bekend als The Crappy Childhood Fairy) helpt mannen en vrouwen wereldwijd hun traumasymptomen te herkennen en te helen en hun leven te veranderen -- of ze nu wel of geen toegang hebben tot professionele hulp. Met bijna een miljoen abonnees op haar YouTube-kanaal, blog, podcast, cursussen en coachingprogramma's, leert ze praktische strategieën en technieken die ze heeft gebruikt om te herstellen van haar eigen PTSS uit haar kindertijd.
