Kun je snel en veel informatie verwerken? Wijken jouw waarnemingen, humor en creativiteit af van de norm? Misschien ben je wel hoogbegaafd. Wat is hoogbegaafdheid precies, wat zijn de kenmerken en wat zijn juist misverstanden over hoogbegaafd zijn? Je leest het in dit artikel van Imi Lo, auteur van (Te)veel voelen.
In werkelijkheid kent hoogbegaafdheid allerlei vormen en komt er veel meer bij kijken dan alleen maar intellectuele capaciteiten.
Wat is hoogbegaafdheid?
Hoogbegaafden zijn heel goed in het verwerken van informatie. Ze kunnen zintuiglijke en emotionele informatie zeer snel in zich opnemen en verwerken. Hun waarnemingsvermogen en de nauwkeurigheid van hun intuïtie is ook bovengemiddeld. Net als bij hoogbegaafden treffen we ook bij emotioneel gevoelige en intense personen vaak een scherp observatievermogen en een zeer goed ontwikkeld waarnemingsvermogen aan.
Hoogbegaafdheid wordt vaak verkeerd begrepen als het hebben van een hoog IQ. In werkelijkheid kent hoogbegaafdheid allerlei vormen en komt er veel meer bij kijken dan alleen maar intellectuele capaciteiten. Naast uitzonderlijke vermogens op het gebied van muziek, beeldende kunst of sport, zijn er ook de veel minder bekende interpersoonlijke intelligentie, intrapersoonlijke intelligentie en spirituele intelligentie.
Een ander brein
‘Hoogbegaafd’ zijn betekent niet dat je superieur aan anderen bent. Het betekent alleen dat je over andere aangeboren eigenschappen beschikt. ‘Hoogbegaafd’ is gewoon een woord dat wordt gebruikt om mensen te beschrijven die neurologisch gezien anders in elkaar zitten en andere behoeften hebben. Net als onze oogkleur of lichaamslengte is het een neutrale, aangeboren eigenschap.
Het is belangrijk dat je je hoogbegaafdheid erkent, want alleen dan kun je een authentiek leven leiden. Het is ook belangrijk dat je het jezelf niet kwalijk neemt als je merkt dat je je op een andere manier uitdrukt dan de meeste andere mensen, of specifieke behoeften hebt die de meeste andere mensen niet hebben of niet begrijpen.
Je kunt het gevoel hebben dat je niet in staat bent om je hoogbegaafdheid te erkennen vanwege het maatschappelijke stereotype dat hoogbegaafden op de een of andere manier boven andere mensen staan. Dat is niet zo. Hoogbegaafdheid heeft niets te maken met arrogantie. Wel met de noodzaak om in overeenstemming te leven met je mogelijkheden, waarden en plek in deze wereld.
Unieke uitdagingen en eigenschappen
Hoogbegaafdheid gaat gepaard met unieke uitdagingen. Hoogbegaafden hebben een enorme behoefte aan een veilige omgeving zonder oordeel en kritiek, waarin ze kunnen praten over de vele vreugdevolle dingen en zorgen die met hoogbegaafdheid gepaard gaan.
Misschien ben je je altijd al bewust geweest van je unieke begaafdheid op bepaalde gebieden. Misschien heb je vaak sterke ‘onderbuikgevoelens’ over mensen en gebeurtenissen die meestal blijken te kloppen, of wellicht ben je heel goed in het scherpzinnig observeren van andere mensen om uitgebreide zintuiglijke informatie uit je omgeving te verzamelen, maar heb je deze vermogens nooit als ‘gaven’ beschouwd.
Kenmerken van hoogbegaafdheid
Na tientallen jaren van onderzoek en wetenschappelijke discussies zijn geleerden het nu eens geworden over de opvatting dat (hoog)begaafdheid het best omschreven kan worden als een soort ‘asynchrone ontwikkeling’, waarbij iemands innerlijke ervaringen en bewustzijn afwijken van de norm.
Deze asynchrone ontwikkeling kan zich op allerlei gebieden voordoen, variërend van creativiteit tot intellectuele vermogens, en omvat ook bijzondere gaven op het gebied van waarnemingsvermogen en gevoeligheid. Annemarie Roeper, een deskundige op dit gebied, heeft bijgedragen aan het samenbrengen van de verschillende theorieën. Zij merkte op dat ‘hoogbegaafdheid een groter bewustzijn inhoudt, een grotere gevoeligheid, en een groter vermogen om waarnemingen te begrijpen en in intellectuele en emotionele ervaringen om te zetten’.
Kenmerken hoogbegaafdheid:
Volgens Mensa, een wereldwijde organisatie voor mensen met een uitzonderlijk hoog IQ (www.mensa.org) hebben hoogbegaafde mensen de volgende kenmerken:
– Een unieke opmerkingsgave en manier van waarnemen
– Een gevoel voor humor en creativiteit dat afwijkt van de norm
– Een sterk ontwikkelde intuïtie
– In het bezit van diepgaande inzichten
– Een niet-aflatende nieuwsgierigheid
– Een sterke creatieve drang
– Hooggevoeligheid, een sterk besef van complexiteit en waartoe dingen leiden, en van de verwachtingen van anderen
– Gemakkelijk opgewonden
– Mogelijk een aanhoudend hoog energieniveau
– Een zenuwstelsel dat vaak wordt geactiveerd
Andere kenmerken van hoogbegaafdheid zijn:
- Hoogbegaafden zijn idealisten. Ze streven naar morele integriteit en hebben belangstelling voor sociale hervormingen.
- Hoogbegaafden zijn perfectionisten. Ze kunnen zeer zelfkritisch zijn, hebben moeite met het tolereren van fouten, en kunnen het lastig vinden om met betrekking tot hun prestaties en bijdragen met de eer te strijken.
- Hoogbegaafden hebben een grote behoefte aan vrijheid en autonomie. Hoewel ze graag bij de groep horen, willen ze ook graag in overeenstemming met hun eigen waarden leven. Dit betekent dat een groot aantal een innerlijk conflict ervaart tussen authenticiteit en het in stand houden van traditionele relaties.
- Hoogbegaafden voelen een intense morele betrokkenheid bij de toestand van de wereld en willen die graag verbeteren. Ze willen het onrecht dat ze zien aanpakken en zijn gefrustreerd over de ongelijkheid tussen mensen.
- Veel hoogbegaafden zijn op meerdere gebieden begaafd. Dit wordt ‘multipotentialiteit’ genoemd. Ze kunnen vaak vloeiend van de ene activiteit overgaan op de andere, wat door andere mensen nogal eens onterecht wordt opgevat als een gebrek aan toewijding.
In wezen gaat het bij hoogbegaafdheid veel meer om wie je bent dan om wat je doet. Hoogbegaafdheid wordt niet afgemeten aan succes of prestaties. Soms kunnen de eigenschappen die met hoogbegaafdheid samengaan iemand juist verhinderen om succesvol te zijn.
Een emotioneel gevoelig en begaafd kind kan zich mogelijk niet goed op zijn schoolwerk concentreren doordat het diep geraakt wordt door een conflict met leeftijdgenoten, of doordat het zich zorgen maakt over de dreigende scheiding van zijn ouders. Ze kunnen ook een grote interesse hebben in lezen, in het zoeken naar oplossingen voor humanitaire problemen, of in het helpen van andere mensen. Deze kinderen zullen hun begaafdheid niet op een conventionele manier laten zien, maar dat maakt ze niet minder begaafd.
Hooggevoelig én op zoek naar prikkels
De meeste hoogbegaafde mensen hebben met elkaar gemeen dat ze ook hooggevoelig en intens zijn. De meesten van hen sterker op intellectuele, zintuiglijke, lichamelijke en emotionele prikkels. Psychologen noemen dit excitabilities (prikkelgevoeligheden). Onderzoek heeft aangetoond dat prikkelgevoeligheid een kenmerk is van een groot ontwikkelingspotentieel dat vaak samengaat met uitzonderlijke vermogens en talenten. Maar slechts weinig onderzoekers hebben zich verdiept in het verband tussen emotionele intensiteit, gevoeligheid en hoogbegaafdheid, wellicht omdat ‘hoogbegaafdheid’ in onze maatschappij zo’n beladen term is.
Veel emotioneel gevoelige en intense mensen zijn ook hoogbegaafd, en hebben daardoor een bepaalde prikkeling en uitdaging nodig om optimaal te kunnen functioneren. Ze voelen zich het meest energiek en verbonden als ze relaties aangaan met mensen die op intellectueel, psychologisch en emotioneel gebied bij hen passen. Zowel in het leven in het algemeen als binnen relaties zijn te weinig prikkels voor hen net zo problematisch als te veel prikkels.
Fragment uit: (Te)veel voelen
(Te)veel voelen
Bij hoogbegaafdheid hoort vaak ook een grote gevoeligheid waarin emoties intens worden beleefd. Imi Lo begeleidt je in (Te)veel voelen' door je emotionele hooggevoeligheid en emoties heen. Ze helpt je jouw unieke eigenheid te ontdekken.
Lees ook deze artikelen van Imi Lo:
- Ben jij emotioneel gevoelig? De onderbelichte vorm van hooggevoeligheid
- De 7 wonden van een emotioneel hooggevoelige (herken jij ze bij jezelf?)
- Omgaan met emoties: verdrink je erin of ren je weg?
Imi Lo is psychotherapeut, kunsttherapeut, mindfulness coach en oprichter van Eggshell Therapie en Coaching. Vanuit een holistische visie combineert ze Oosterse en Westerse filosofieën met psychologische en spirituele werkwijzen.
