Wat is het effect van opgroeien in een emotioneel verwaarlozend gezin als hooggevoelig persoon?
Door Jonice Webb
Als hoogsensitief persoon opgroeien in een emotioneel verwaarlozend gezin kan veel schade toebrengen. Therapeut Jonice Webb onderzoekt in dit artikel wat het effect van emotionele verwaarlozing op hoogsensitieve personen is: “In het emotioneel verwaarlozende gezin leert de HSP’er dat hij of zij te emotioneel is. Ze weten niet dat hun emoties persoonlijke uitingen zijn van wie zij zijn.”.
Sommige HSP’ers zijn berispt en bespot door hun families, of zelfs uitgelachen en gepest om hun gevoelige karakter.
De diepe emotionele leefwereld van hoogsensitieve mensen
Hoogsensitieve mensen worden geboren met een diepere en sterkere emotionele leefwereld. Emotioneel verwaarlozende ouders zijn in het algemeen vaker geneigd emoties te negeren of niet te erkennen, inclusief die van hun kinderen. Het hoogsensitieve kind ervaart daardoor emotionele verwaarlozing als een persoonlijke en zeer pijnlijke ontkenning van hun innerlijke zelf.
Hoogsensitieve personen
Aan het eind van de jaren 90 bevestigde wetenschappelijk onderzoek, uitgevoerd door psychologen en neurowetenschappers, dat sommige mensen gewoonweg anders ‘bedraad’ zijn (Aron en Aron, 1997). Op basis van dat onderzoek schreef dr. Elaine Aron in 1997 de klassieker Hoogsensitieve Personen. In haar baanbrekende boek beschrijft ze de hoogsensitieve persoon (HSP) als gevoeliger voor geluiden, texturen en andere prikkels van buitenaf dan de gemiddelde persoon. Dit is een adaptief overlevingsmechanisme dat in honderden verschillende diersoorten is aangetroffen, waaronder fruitvliegjes en vissen.
Het is ook belangrijk om te vermelden dat HSP’ers zo geboren zijn. In het klassieke nature vs. nurture-debat, toont wetenschappelijk onderzoek aan dat HSP’ers met alle zekerheid tot het nature-kamp behoren. Dit bevestigt dat ouders er met hun opvoeding niet voor kunnen zorgen dat hun kinderen hoogsensitief worden.
Als jij een HSP’er bent, denk je dieper na over je beslissingen en handelingen. Bovendien verwerk je deze informatie als een natuurlijk en logisch gevolg hiervan dieper. Daarnaast ervaar je ook diepere en intensere emoties. Op sommige momenten kan deze genetische aanleg aanvoelen als het hebben van superkrachten. HSP’ers zijn vaak meer bedachtzaam en hebben een dieper gevoel voor empathie.
Hoogsensitieve personen en emotionele verwaarlozing
Als psycholoog en specialist op het gebied van emotionele verwaarlozing in de kindertijd, leidt dit bij mij tot de volgende vraag: zijn HSP’ers die opgroeien in emotioneel verwaarlozende gezinnen anders gevormd dan niet-HSP’ers? Met andere woorden: wat gebeurt er als een hoogsensitief kind opgroeit in een gezin dat zijn of haar emoties niet erkent, negeert of veroordeelt? En hoe komen deze effecten tot uiting gedurende de rest van zijn of haar leven?
Gebaseerd op mijn eigen samenwerkingen met honderden emotioneel verwaarloosde volwassenen, kinderen en volwassen HSP’ers, kan ik inderdaad vaststellen dat HSP’ers inderdaad anders zijn gevormd. In mijn ervaring heeft de verwaarlozing in de kindertijd een ander effect gehad op HSP’ers, dan op niet-HSP’ers.
Het emotioneel verwaarlozende gezin
Een emotioneel verwaarloosd kind groeit op met een diep gevoel van eenzaamheid, zelfs als hij of zij omringt wordt door familie. Ze ervaren hun emoties als geneerd en ongewild, en voelen zich soms zelfs gedwarsboomd en afgewezen door hun ouders of voogden. Deze onuitgesproken boodschap kan in stilte uitgedragen zijn, doordat de volgende vragen weinig of nooit aan je gesteld werden:
‘Is er iets mis?’
‘Wat zou jij graag willen?’
‘Heb je iets nodig?’
‘Waar heb jij zin in?’
‘Wil je over je gevoelens praten?’
‘Hoe kan ik je helpen?’
In het emotioneel verwaarlozende gezin gaat het niet om wat je ouders wél voor je doen, maar wat ze niét voor je doen op het moment dat jij hen nodig hebt om je te helpen iets te begrijpen waarvan je nog niet weet hoe je dat moet verwerken: je eigen gevoelens. Je hebt hun validatie en reactie op jouw gevoelens nodig. Je wilt graag dat ze er voor je zijn, dat ze naar je luisteren. En vooral dat ze je toestaan je gevoelens te accepteren zonder kritiek te leveren, ze af te wimpelen of te veroordelen.
Als je ouders als kind niet genoeg op je gevoelens en behoeften reageren, dan kan dit erg verwarrend zijn. Voor de buitenwereld kan je familie heel normaal overkomen, maar jij ervaart een ongenoemde onverschilligheid op gevoelsniveau die buitenstaanders nooit zullen zien.
3 schadelijke lessen die de HSP’er leert van emotionele verwaarlozing in de kindertijd:
1. Je emoties zijn een nutteloze last. Ze doen er niet toe.
2. Je wensen en behoeften zijn niet belangrijk.
3. Hulp krijgen is vaak geen optie.
De pijn van het hoogsensitieve kind in emotioneel verwaarlozende gezinnen
Zoals ik eerder al aanstipte, is het hoogsensitieve kind al gevoelig vanaf zijn of haar geboorte. Als diepe denkers en voelers, zijn ze van nature bedachtzaam en emotioneel responsief. Ze raken sneller overweldigd door externe prikkels dan de meeste mensen. HSP’ers reageren ook heftiger en voelen meer empathie voor anderen.
Stel je eens voor dat je een diep bedachtzaam kind bent met intense emoties, dat opgroeit in een gezin dat deze krachtige eigenschap van jou niet begrijpt. Je gevoelens worden genegeerd en ontmoedigd. In plaats van dat je ouders je zien als bedachtzaam, zien ze je misschien als zwak of zelfs traag, simpelweg omdat het jou meer tijd kost al die emoties en interacties van anderen te verwerken. Het kan lijken alsof het gezin om jou heen op een compleet ander niveau werkt, bijna alsof ze op een andere planeet leven dan jij. Ze begrijpen jou niet en jij begrijpt hen niet.
Dus waar kun je dan heen met die gevoelens van frustratie en pijn? Hoe verwerk je en functioneer je met al die woede, pijn, verdriet en verwarring die je zo diep hebt opgekropt? Veel volwassen HSP’ers deelden uitspraken met mij die ze hun hele leven gehoord hebben van hun ouders, broers en zussen:
‘Je bent te emotioneel.’
‘Wees niet zo’n dramaqueen.’
‘Word toch eens volwassen.’
‘Het is niet het einde van de wereld hoor.’
‘Je bent te gevoelig.’
‘Je bent net een klein kind.’
‘Doe eens normaal.’
Sommige HSP’ers zijn berispt en bespot door hun families, of zelfs uitgelachen en gepest om hun gevoelige karakter. Ze zijn zwak genoemd, traag of zelfs dromers – alleen om hun diepe innerlijke belevingswereld. Hun families waren zich hoogstwaarschijnlijk niet bewust van het belang van emoties en het uiten ervan. Veel mensen vinden emoties die niet passen binnen hun gezinsstructuur vaak ongemakkelijk en proberen op een passieve of actieve manier het uiten van emoties te ontmoedigen.
In het emotioneel verwaarlozende gezin leert de HSP’er dat hij of zij te emotioneel is. Ze weten niet dat hun emoties persoonlijke uitingen zijn van wie zij zijn. In plaats daarvan leren ze dat ze anders zijn, beschadigd en zwak, en het verkeerd doen. Ze groeien waarschijnlijk op met een diep gevoel van schaamte over wie ze zijn. Hun superkracht is niet alleen afgenomen, maar vormt misschien ook de bron van hun heimelijke schaamte.
Hulp en hoop
Je kunt de hulp krijgen die je nodig hebt, meer leren over de emotionele verwaarlozing in je kindertijd, en begrijpen welke impact die op jouw groei heeft gehad door de stille boodschappen die je opving.
Het is belangrijk dat je je emotionele verwaarlozing in je kindertijd leert begrijpen, accepteren en genezen, zodat je HSP-kwaliteiten eindelijk tot hun recht kunnen komen. Je intense emotionele energie kan jou in je kracht zetten als je hem op waarde schat. En je diepe verwerkingsvaardigheden kunnen grote voordelen voor je opleveren in je genezingsproces.
Je zult zien dat omdat je anders bent behandeld in je kindertijd, je je niet je hele leven anders hoeft te voelen. Wanneer je dat begrijpt, zul je eindelijk in staat zijn je sensitiviteit en diepgang te vieren, net als al het andere wat jou krachtig en uniek maakt.
Geschreven door: Jonice Webb
Patronen van ongekende gevoelens doorbreken
Wil je aan de slag gaan met emotionele wonden? Jonice Webb laat zien hoe je de patronen van gebrekkige beleving van emoties, emotionele afstand en onuitgesproken gevoelens kunt doorbreken. Al je relaties knappen ervan op; de relatie met je kinderen, je partner, je ouders, je familie en vooral ook die met jezelf!
Lees verder:
- Emotionele verwaarlozing in je jeugd: hoe dit een schaduw werpt over jouw geluk (+ stappenplan hoe je weer levensvreugde ervaart)
- Vijf sombere connecties tussen emotionele verwaarlozing en narcisme
- Wanneer er geen ruimte was om te voelen: herkenning en heling van emotionele verwaarlozing
Jonice Webb is gepromoveerd in de klinische psychologie, was directeur van een aantal poliklinieken en voert inmiddels dertig jaar haar eigen psychotherapiepraktijk. Ze heeft zich gespecialiseerd in het werken met jongeren en relatietherapie.
Het valt me op dat het altijd gaat over een bepaalde lijn die is ontstaan en over gebrek aan iets goeds... dat verhaal kennen we al eonen lang. We zijn nu juist al die zogenaamde nodige stapjes aan het loslaten. Er is geen ontwikkeling of veiligheid volgens het boekje. Uit bepaalde archetypes stappen van hoe heurt het is vrijheid. Het is juist vasthouden aan een ideale verhalenlijn die kennelijk niet 'gehaald' is, wat juist deze ideale lijn als gewonde heler maakt. Ik vind het steeds aparter hoe of dingen op zich zo goed verwoord worden, maar mensen opzadelt met de vraag of zij dit 'hebben' of zijn....We zoeken teveel in een soort logische chronologische volgorde en hebben overal recht op, behalve de waarheid. tot weten dat je hier nooit veilig zult zijn op de manier zoals therapeuten dit zeggen.
Wauw wat herken ik me hierin!!! bedankt voor de 5 powers die jullie hier stellen. ik ben compassievol, ik ben gul, ik ben sympathiek, ik ben flexibel!!!aho