Onze persoonlijkheid is onderdeel van een veel groter geheel van wie we zijn. We noemen dat grotere geheel bijvoorbeeld onze ziel of ons wezen of ons hogere Zelf.
Dat je onderdeel bent van een groter geheel wordt vaak vergeten. Zeker als je je in bezit laat nemen door dwingende gedachten en heftige emoties. Dan beperk je je bewustzijn tot de grenzen van je persoonlijkheid en vergeet je dat je méér bent dan dat.
Natuurlijk ervaar je het leven als mens met al je zintuigen en word je gaandeweg gepokt, gemazeld en gelouterd, maar dat wil niet zeggen dat je enkel bent wat je ervaart aan gevoelens en gedachten.
Emoties, gevoelens en gedachten
Belangrijk hierbij is om eerst kort het verschil tussen emotie en gevoel aan te geven.
Het woord emotie stamt uit het Latijn: ’emovere’ betekent ‘in beweging brengen’. Een emotie brengt je in beweging door een ervaring. Een emotie is een instinctieve en niet-rationele reactie op een gebeurtenis van buitenaf. Denk bijvoorbeeld aan een schrikreactie bij gevaar met fysieke gewaarwordingen zoals een bonzend hart, kippenvel en een verhoogd adrenalinepeil. Je hebt er geen invloed op, het overkomt je; je reageert er onwillekeurig lichamelijk op.
Emoties kunnen we zien als energie in beweging. De emotie zelf houdt maar kort aan, misschien hooguit een paar minuten. Emoties stromen, ze kunnen in en uit je lichaam stromen. Ze kunnen dus opkomen, ervaren worden en weer wegvloeien.
Houd je de energie van een emotie vast in je denken of in je lichaam, dan gaat het daar een eigen leven leiden. We gaan bijvoorbeeld over de emotie nadenken en maken er eigen plaatjes en verhalen bij. De primaire emotie wordt dan secundair en je creëert daarmee je eigen drama. De oorspronkelijke primaire emotie wordt tot een verhaal gemaakt met bijbehorende gevoelens.
Bijvoorbeeld als je geraakt wordt door een onprettige opmerking van een ander. Je gaat misschien zweten, je hart bonst harder, je voelt tranen, je krijgt een beetje buikpijn. Als de energie kan stromen kan het ook weer weg gaan. Dat gebeurt niet als je over het voorval blijft nadenken, als je bedenkt hoe terecht of hoe onredelijk de opmerking was. Je wordt alsnog boos of nog verdrietiger en haalt er allerlei andere ervaringen en gedachten bij.
Voor je het weet is de opmerking geworden tot een groter probleem waar je wakker van ligt of waar je overstuur van blijft.
Als je het verhaal lang genoeg in stand houdt, kunnen de gevoelens ook denkbeelden worden. Een denkbeeld is een beeld (of een plaatje) dat we hebben van onszelf waardoor we denken dat we zo zijn. Dan wordt de onprettige opmerking in het voorbeeld een deel van jezelf: je denkt ook dat je zo bent.
Je bent niet je gevoelens en gedachten, je hébt ze!
Emoties overkomen je, ze bewegen je, ze stromen in en uit je. Gevoelens en gedachten daarentegen kun je wel leren beheren.
Vergeten wordt vaak dat we gevoelens en gedachten hebben en dat we ze niet zijn. Bijna iedereen identificeert zich weleens met zijn gedachten of gevoelens. We blijven boos en verdrietig over bepaalde gebeurtenissen of we draaien ons vast in piekergedachten. Dat doen we ook met prettige emoties trouwens.
Het heeft geen zin gevoelens en gedachten te onderdrukken. We kunnen leren om ze te laten bestaan en er toch niet in op te gaan.
Oefening in loskomen van de identificatie met gevoelens en gedachten
Een oefening die ik vrij vaak met mensen doe rondom dit thema is de volgende.
Pak een kussen of poefje en klem dit tegen je aan op borst-of buikhoogte, houd het stevig vast. Ga met beide voeten (liefst zonder schoenen) stevig op de grond staan. Voel je voeten op de grond, voel de vloer tegen je voetzolen. Richt je aandacht op je buikademhaling.
Je brengt vervolgens je gedachte of je gevoel naar voren waar je graag los van wilt komen. Je realiseert je dat je deze gedachte of dit gevoel hébt en niet bént. Zo gauw je je dat realiseert, heb je al een piepklein beetje ruimte gemaakt tussen jou en het gevoel/de gedachte, want er is nu in ieder geval een ander perspectief bijgekomen, namelijk een deel van jou dat kan schouwen.
Stel je voor dat je gedachte of het gevoel is als het kussentje wat je in je armen hebt. Je hebt het stevig vast, maar je bént het niet. Voel hoe je je met dit gevoel of deze gedachte hebt verbonden, misschien zelfs geïdentificeerd.
Realiseer je nu dat wat je vasthoudt, je ook neer kunt leggen. Leg vervolgens het kussentje voor je op de grond neer en doe een flinke stap achteruit. Hoe voelt dat? Voel je meer ruimte ontstaan?
Zet net zoveel stappen achteruit als nodig is om los te komen van het gevoel of de gedachte. Soms draaien mensen zelfs om en gaan met hun rug naar het kussentje staan en voelen zo meer ruimte ontstaan. Voel wat voor jou het beste is.
De bedoeling is dat je genoeg ruimte voelt ontstaan tussen jou en de gedachte of het gevoel zo dat het je niet meer in bezit neemt en met jou op de loop gaat. Jíj loopt ervan weg!
Probeer het zelf maar eens een keer uit met een gevoel of gedachte waar je los van wilt komen.
Hartelijke groet,
Patricia Akkermans
Dit artikel is eerder gepubliceerd op Online Magazine Nieuwetijdskind
Embodied spiritualiteit
Door je hart te openen en je lichaam te voelen, ben je in staat om te ontdekken wat jou beweegt en kun je groeien in spiritualiteit en in welzijn. Susan Aposhyan weeft inzichten uit verschillende wetenschappelijke, psychologische en spirituele tradities samen tot een praktisch pad naar belichaamde spiritualiteit. De oefeningen, meditaties, visualisaties en tekeningen helpen je bij het vinden van jouw weg op dit pad.
'Er is geen betere weg dan mijn eigen weg'. Dat is mijn motto, en dat valt soms niet mee. Ik zie het zo: je bent geboren en hebt tijd van leven gekregen. Maak er het beste van. Jouw beste. Met alle ervaringen die je onderweg opdoet. Mijn overtuiging en ervaring is dat alles wat je meemaakt je ook een kans geeft er iets constructiefs mee te doen. Je kunt er betekenis aan geven. Je leven gaat over jou en wat jij ermee doet.
