Bijna iedere vrouw zal het herkennen: ‘gedoe’ met je moeder. Soms over iets onbenulligs als je kleding of je haar, soms over iets groters als de opvoeding van je kinderen of de keuze van je partner. Toch hebben de meesten van ons een gezonde moeder-dochterrelatie. Hoe anders is dat, als je een narcistische moeder hebt. Karyl McBride, auteur van Zal ik ooit genoeg goed genoeg zijn legt uit dat er onderscheid gemaakt kan worden tussen zes typen narcistische moeders.
Welk type is jouw moeder?
Karyl Mcbride: ‘Mijn onderzoek heeft aangetoond dat er onderscheid gemaakt kan worden tussen zes typen narcistische moeders. Ik noem ze ‘de zes gezichten’. Als je de lijst bekijkt, ontdek je dat jouw moeder vooral één type of een combinatie van verschillende typen kan zijn.’
1. Flamboyant-extravert
De flamboyant-extraverte moeder is het type moeder waarover films worden gemaakt. Zij is een publieksentertainer, geliefd bij de massa, maar ondertussen wordt ze heimelijk gevreesd door haar
intieme huisgenoten en kinderen. Als je mee kunt spelen in haar show, des te beter. Zo niet, kijk dan uit. Ze is zichtbaar flitsend, grappig en aanwezig. Sommigen houden van haar, maar jij verafschuwt haar uiterlijke maskerade naar de wereld toe. Want je weet dat jij er voor haar en haar show niet echt toe doet, behalve voor de manier waarop je haar er laat uitzien tegenover de rest van de wereld. Als je ziet hoe de wereld op haar reageert, raak je in de war. Je ziet dat ze naar jou, haar kind, niet hetzelfde charisma en dezelfde warmte uitstraalt als naar anderen – haar vrienden, collega’s, familie en zelfs vreemden.
‘Als ze alleen maar van me zou houden, dan zou ze van mij alles mogen zijn wat ze wil, dat zou me dan niets uitmaken.’ Je wilt zo graag dat ze van je houdt en dat ze jou jezelf laat zijn. Vaak leiden deze moeders een aantrekkelijk leven en zien graag dat hun dochters in hun sociale wereld passen en zich aanpassen aan hun karakter.
2. Prestatiegericht
Voor de prestatiegerichte moeder gaat het er in de eerste plaats om wat je in je leven presteert. Succes hangt af van wat je doet, niet van wie je bent. Ze verwacht van je dat je op het hoogste niveau functioneert. Deze moeder is heel trots op de hoge cijfers, de toernooioverwinningen, de toelating tot de juiste universiteit en het afstuderen met de daarbij behorende topdiploma’s van haar kinderen.
Zij schept ook graag over hen op. Maar als je niet wordt wat je prestatiegerichte moeder belangrijk vindt en van je verwacht is ze diep beschaamd, en kan ze zelfs reageren met woede-uitbarstingen. Hier doet zich iets tegenstrijdigs voor. Terwijl de dochter haar best doet het gestelde doel te bereiken, ondersteunt de moeder haar daarbij niet, omdat het haar aanzien ondermijnt en het tijd in beslag neemt die haar dochter aan haar zou moeten besteden. Maar als de dochter bereikt wat van haar wordt verlangd, dan straalt de moeder van trots tijdens de diploma-uitreiking en het feestmaal. Dat is een verwarrende boodschap. De dochter leert dat ze niet op steun hoeft te rekenen tenzij ze succesvol is; dat leidt tot een lage zelfachting en een prestatiegerichte levensstijl.
3. Psychosomatisch
De psychosomatische moeder gebruikt ziekten, kwaaltjes en pijn om anderen te manipuleren, haar zin te krijgen en de aandacht op zichzelf te richten. Ze geeft weinig om de mensen om haar heen, dus ook niet om haar dochter of om de behoeften van haar dochter. Als jij zo’n moeder hebt, is voor haar zorgen de enige mogelijkheid om haar aandacht te krijgen. Als je niet op haar reageert, of zelfs rebelleert tegen haar gedrag, gaat ze het slachtoffer spelen door nog zieker te worden of in een ziekte-gerelateerde crisis te belanden om toch jouw aandacht te krijgen en je schuldig te laten voelen. Ik noem dit de ‘ziektecontrolemethode’. Deze is heel effectief.
Als de dochter niet reageert, maakt ze een slechte indruk en voelt ze zich een mislukkeling die niet aardig kan zijn voor haar moeder. Het belangrijkst voor een psychosomatische moeder is dat de dochter voor haar zorgt en haar begrijpt.
Vaak gebruikt een psychosomatische moeder haar ziekte om te ontsnappen aan haar gevoelens of om te vermijden dat zij het hoofd moet bieden aan een probleem in haar leven. De dochter krijgt doorgaans van haar vader of andere gezinsleden te horen: ‘Vertel het niet aan je moeder, dan raakt ze maar van streek of wordt ze ziek.’ Sommige dochters komen erachter dat door zelf ziek te zijn, zij enige aandacht van hun psychosomatische moeder krijgen, omdat ziekte een gezamenlijke band schept. De moeder weet wat ziekte is en kan daarover communiceren met haar dochter, maar de dochter moet oppassen dat zij niet zieker wordt dan haar moeder, want dan krijgt de moeder niet de zorg waarvan ze vindt dat zij er recht op heeft.
4. Verslaafd
De ouder met een verslavingsprobleem lijkt altijd narcistisch te zijn, omdat de verslaving harder roept dan al het andere. Soms, als een verslaafde nuchter wordt, verdwijnt het narcistische gedrag. Soms ook niet. Maar als de gebruikers gebruiken, is de focus altijd op hen en op hun god (de verslaving) gericht. Kinderen van alcoholisten en gebruikers van andere verdovende middelen weten dit maar al te goed. De fles of de drug van hun ouders keuze gaat altijd voor al het andere. Het gebruik van verdovende middelen is een effectieve manier om gevoelens te maskeren. Het is duidelijk dat de moeder die dronken verschijnt bij de uitvoering van het koor van haar dochter, niet stilstaat bij wat haar dochter nodig heeft.
5. Stiekem gemeen
De stiekem gemene narcistische moeder wil niet dat anderen weten dat zij haar kinderen slecht behandelt. Zij heeft gewoonlijk een publiek zelf en een privé zelf, en die zijn nogal verschillend. Dochters van stiekem gemene moeders beschrijven hun moeder als aardig, liefhebbend en aandacht gevend wanneer er anderen bij zijn, en gemeen en wreed thuis. Het valt niet mee om hierover niet ernstig verbitterd te zijn tegen je moeder, vooral wanneer zij buiten het gezin om veel mensen voor de gek houdt. Als je zo’n moeder hebt gehad, weet je hoe vreselijk dit tegenstrijdige gedrag aanvoelt.
In de kerk slaat je moeder haar arm om je heen en geeft je kauwgum uit haar handtas met een glimlach. Maar als je thuis om kauwgum of wat dan ook vraagt, kun je een klap krijgen of kleineert ze je. Dit type moeder is in staat om en public uit te roepen: ‘Ik ben toch zo trots op mijn dochter, is zij niet prachtig?’, en thuis te zeggen: ‘Je mag weleens wat afvallen, je haar is een warboel en je kleedt je als een slet.’ Deze onvoorspelbare, tegenstrijdige mededelingen maken iemand gek.
6. Emotioneel arm
Hoewel alle narcistische moeders tot op zekere hoogte emotioneel arm zijn, tonen sommigen deze karaktertrek openlijker dan anderen. Sommige moeders ondergaan hun emoties nogal opzichtig en verwachten van hun dochters dat zij voor hen zorgen. Een onmogelijke opgave voor kinderen van wie wordt verwacht dat zij hun moeder kalmeren, luisteren naar hun volwassenenproblemen en deze samen met haar oplossen. De gevoelens van deze kinderen komen vanzelfsprekend niet aan bod en het is niet waarschijnlijk dat zijzelf de zorg krijgen waarvan wordt verwacht dat zij die geven.
Zal ik ooit genoeg goed genoeg zijn
Heb je een narcistische moeder en wil je hier meer over lezen? Dit boek staat vol helende inzichten, voorbeelden en herkenbare verhalen die je daarbij helpen. De liefdevolle en effectieve manier waarop Karyl de relatie met je moeder aanpakt, maakt dit een belangrijk boek!
Lees ook deze artikelen:
- Er kan er maar één de leukste zijn: narcistische moeders
- Narcistische moeder: de emotionele last die je draagt en jullie relatieproblemen
- Hoe narcisme doorzien je sterker zal maken
- Dertien tips om narcisten te hanteren
- Transformeren van slachtoffer naar overlever van narcistisch misbruik
Dr. Karyl McBride is een Amerikaanse relatie- en familietherapeut met dertig jaar ervaring in haar eigen praktijk. Ze specialiseerde zich in de dynamiek van dysfunctionele gezinnen, de invloed van narcistische ouders op hun kinderen en de relatie tussen moeders en dochters in het bijzonder.
De stiekeme gemene moeder raakt e diep