Zeg eens eerlijk: kun jij jezelf troosten bij hevige emoties? “Het is een van de waardevolste dingen die je kunt leren in het leven,” zegt Jonice Webb, psycholoog en auteur van Patronen van ongekende gevoelens doorbreken. Ben je als kind emotioneel verwaarloosd, dan is de kans groot dat jij deze vaardigheid niet hebt aangeleerd. Je krijgt ’m alsnog onder de knie met de 4 stappen uit dit artikel.
In staat zijn om jezelf te troosten kan je door de meest zware periodes in je leven heen helpen, omdat je gekwetstheid, boosheid, verdriet of rouw beter kunt managen.
Goed nieuws
Iedereen ervaart weleens een heftige emotie. Op zulke momenten is het belangrijk dat je in staat bent jezelf te troosten. Maar veel emotioneel verwaarlozende gezinnen hebben niet het vermogen gehad hun kinderen dit aan te leren. Het goede nieuws is: als je dit als kind niet hebt meegekregen, kun je het jezelf nu alsnog aanleren.
Omgaan met boosheid, verdriet en rouw
Veel mensen staan niet stil bij het idee van jezelf troosten. Toch is het een krachtige vaardigheid om te bezitten en een van de waardevolste dingen die je kunt leren in het leven. In staat zijn om jezelf te troosten kan je door de meest zware periodes in je leven heen helpen, omdat je gevoelens als gekwetstheid, boosheid, verdriet of rouw zo beter kunt managen. Het kan je veerkrachtiger maken als persoon. Een onderzoek uit 2019 toonde aan dat vrouwen die meer geneigd zijn tot het voelen van schaamte en die zich doelgericht bezighielden met het troosten van zichzelf, beter in hun emotionele behoeften konden voorzien.
Zo reageren emotioneel aanwezige ouders
Voor veel mensen is zelftroosting een gewoonte, omdat zij het direct van hun ouders hebben meegekregen. Dit gebeurt simpelweg en automatisch op het moment dat ouders hun kind troosten. Bijvoorbeeld door geduldig te luisteren naar een lang verhaal over iets pijnlijks of oneerlijks dat hun kind die dag meemaakte. Of door kalm en met stille empathie om te gaan met de woede-uitbarsting van hun dochter. Of door naast hun zoontje te gaan liggen om hem te helpen in slaap te vallen na een nachtmerrie. Of door het verdriet van hun kind weg te nemen met een kusje op het voorhoofd. Dit zijn manieren waarop emotioneel aanwezige ouders zelftroosting meegeven aan hun kinderen.
Kinderen die genoeg zelftroosting meekrijgen van hun ouders, hebben hier hun hele leven profijt van. Zij hoeven er nooit echt bij stil te staan. Maar dat geldt niet voor diegenen die opgevoed zijn door emotioneel verwaarlozende ouders.
Zo handelen emotioneel verwaarlozende ouders
Er zijn veel verschillende soorten emotioneel verwaarlozende ouders. Ze kunnen zo op zichzelf gefocust zijn, dat ze zich niet bewust zijn van de emotionele behoeften van hun kinderen – laat staan ze tegemoet kunnen komen. Misschien doen ze hun best om financieel het hoofd boven water te houden, waardoor ze te moe of niet genoeg aanwezig zijn om hun kind op een emotionele manier te benaderen. Of ze zijn in elk opzicht fantastische ouders die hun kinderen in alles voorzien, op één cruciaal ding na: emotioneel bewustzijn en ondersteuning hierbij.
Sommige van deze ouders zijn zich in het algemeen niet bewust van emoties. Zij hebben zelf als kind geen zelftroosting meegekregen, dus ze weten niet hoe ze dit hun eigen kinderen moeten aanleren. Maar het maakt niet uit waarom je ouders hebben gefaald. Het gaat erom dat zij voor jou op dat gebied hebben gefaald. Gelukkig kun je jezelf als volwassene alsnog zelftroosting aanleren.
Leer jezelf beter kennen
Zelftroosting is niet ingewikkeld of moeilijk aan te leren. Voor veel mensen is het voornamelijk een proces van zelfontdekking, het uitproberen van nieuwe ideeën en het observeren van uitkomsten. Een mooie bijkomstigheid van dit proces van zelftroosting is dat je jezelf op emotioneel niveau beter leert kennen. Want ieder mens is anders en heeft dus andere strategieën nodig om zichzelf te troosten.
Dit zijn de 4 stappen naar zelftroosting
1. Maak een lijst met activiteiten die troostend kunnen werken voor jou. Dan heb je in elk geval enkele mogelijke strategieën om uit te proberen op het moment dat je ze nodig hebt.
2. Kijk hierbij naar hevige emoties zoals boosheid, gekwetstheid, verdriet of andere gevoelens die te hevig of pijnlijk zijn om mee te dealen. Zie ze als kansen om je lijstje op uit te proberen.
3. Probeer verschillende strategieën op verschillende momenten uit. Dit omdat bepaalde strategieën anders kunnen werken in verschillende situaties en bij verschillende emoties. Probeer een strategie uit en als die niet werkt, probeer je gewoon de volgende.
4. Als een strategie helemaal niet werkt, haal hem dan van je lijst. Maar blijf nieuwe toevoegen wanneer die bij je opkomen.
Het kan handig zijn om terug te grijpen op je kindertijd. Waar werd je door getroost toen je kind was? En in de puberteit? Misschien heb je toen al wat strategieën ontdekt die goed werkten. Zorg ervoor dat elke strategie die je toevoegt aan je lijst gezond is. Vermijd overmatig eten, geld uitgeven, alcohol of alles wat ook maar destructief kan werken. Onthoud dat het hier niet gaat om het vermijden van een emotie. Vermijding vergroot het probleem alleen maar. Het gaat erom dat je de emotie die je ervaart net genoeg troost om hem te kunnen aanvaarden en overdenken, zodat je zijn hevigheid en macht over jou voor altijd verkleint.
Troostende strategieën die werken (en gezond zijn!)
Hieronder vind je enkele voorbeelden van gezonde troostende strategieën die erkend zijn en effectief zijn gebleken. Bekijk de lijst en streep de strategieën door waarvan je al weet dat ze voor jou niet werken. Bedenk daarna welke jij wilt toevoegen. Houd de lijst altijd bij de hand, dan kun je er gebruik van maken op het moment dat je hem nodig hebt.
– Schrijf op wat je voelt
– Neem een warm bad of warme douche
– Bespeel een instrument
– Luister naar muziek; mogelijk een specifiek liedje dat je mooi vindt
– Was je auto
– Ga sporten
– Kook iets lekkers en gezonds
– Maak een puzzel
– Knuffel met je huisdier
– Speel met een kind
– Maak een wandeling
– Ga in het gras liggen en kijk naar de wolken of tel de sterren
– Maak je huis schoon
– Bel een vriend(in) op
– Ga naar de film
– Staar uit het raam
– Mediteer
Tot slot deel ik nog 2 universele ‘troosters’ met je
1. Praat tegen jezelf
Tegen jezelf praten is een ongelofelijk krachtige en veelzijdige tool. Je kunt het altijd en overal doen. Praat tegen jezelf in je hoofd over wat je voelt of wat dit gevoel heeft veroorzaakt. Herinner jezelf aan simpele en eerlijke waarheden die jou een nieuw gevoel van balans en perspectief bieden. De mogelijkheden zijn eindeloos en alleen op jou toepasbaar.
‘Het is maar een gevoel en gevoelens gaan weer over.’
‘Iedereen maakt fouten.’
‘Je hebt je best gedaan.’
‘Doorleef het en het gevoel gaat weer voorbij.’
‘Ik leer hiervan en daarna kan ik het achter me laten.’
2. Huil!
Een onderzoek uit 2020 bestudeerde de psychologische reacties van proefpersonen op stress voor en na een grote huilbui en ontdekte dat huilen helpt bij het reguleren van je bloedstroom en van je hartslag als je overstuur bent.
Niemand ontkomt aan hevige emoties. Je zult jezelf je hele leven moeten troosten. En als je opgegroeid bent in een emotioneel verwaarlozend gezin, kun je jezelf nu aanleren hoe je dit doet. Maak een lijst van troostende strategieën en pas hem naargelang aan: een potje lekker huilen, een fijne wandeling maken, hard zingen, tegen jezelf praten… doe wat bij jou past. Zelftroosting helpt jou door de zwaarste momenten in je leven heen en maakt een veerkrachtiger en sterker persoon van jou.
Geschreven door Jonice Webb
Patronen van ongekende gevoelens doorbreken
Wil je aan de slag gaan met de gevolgen van emotionele verwaarlozing op jouw leven? Jonice Webb laat zien hoe je de patronen van gebrekkige beleving van emoties, emotionele afstand en onuitgesproken gevoelens kunt doorbreken. Al je relaties knappen ervan op; de relatie met je kinderen, je partner, je ouders, je familie en vooral ook die met jezelf!
Lees verder:
De zachte kracht van zelfcompassie: zo kun je omgaan met pijnlijke emoties
Emotionele bagage en familiepatronen: zo ziet emotionele verwaarlozing er uit
Wordt jouw relatie beïnvloed door emotionele verwaarlozing in je kindertijd?
Emotionele verwaarlozing in je jeugd: waarom jij dat hebt meegemaakt, maar je broers en zussen niet
Jonice Webb is gepromoveerd in de klinische psychologie, was directeur van een aantal poliklinieken en voert inmiddels dertig jaar haar eigen psychotherapiepraktijk. Ze heeft zich gespecialiseerd in het werken met jongeren en relatietherapie.
