Wanneer doe je ertoe? Als je een baan, een relatie, vrienden en een eigen huis hebt? Journalist Rachel van de Pol ging erover in gesprek met Eveline Helmink, hoofdredacteur van het tijdschrift Happinez. De moeder van Eveline heeft dementie, wat een heel ander licht op deze levensvraag werpt. Want als je aan een ziekte lijdt, daalt je leven dan opeens in waarde?
Juist als we rock bottom raken, zoals ze dat zo mooi in het Engels zeggen, worden we geconfronteerd met onze kijk op de waarde van ons leven.
Wat is jouw antwoord?
Doe ik ertoe? Ben ik van waarde? Als zulke vragen aan ons worden gesteld, zijn we misschien geneigd ze analytisch te beantwoorden. We noemen elementen in ons leven en de som daarvan moet het antwoord op de vraag bepalen. Fijn werk + warme vriendenkring + lieve partner? Dan moet ik wel met Ja antwoorden. Een ander antwoord zou ondankbaar zijn… Wanneer je dieper nadenkt over deze rationele benadering, ontdek je nare kantjes. Want wat als je het gevoel hebt dat je er niet toe doet, ook al vink je alle zogenaamde waardevakjes aan? En betekent een leven waarin je lichaam met ziekte te maken krijgt, waarin naasten wegvallen en/of het je niet lukt een inkomen te vergaren om van rond te komen, automatisch dat je niet van waarde bent?
Een vreemde paradox
Iemand die een prachtig perspectief op dit vraagstuk geeft, is Eveline Helmink, hoofdredacteur van het tijdschrift Happinez. Ik sprak haar voor mijn podcast Discomfort Zone. Haar verhaal begint in de zomer van 2017 als ze een verontrustend telefoontje van haar vader krijgt. “Mama is weg,” zegt hij. Er is nog geen diagnose, maar het woord dementie hangt als een donkere wolk boven haar moeder.
Eveline vertelt open en empathisch over het hobbelige pad dat ze moet nemen tijdens het ziekteproces van haar moeder. De lessen die ze leert over liefde uitwisselen als je moeder letterlijk niet meer ‘ik hou van je’ kan zeggen. Ook dwingt de dementie haar om diep na te denken over de waarde van een mensenleven. Ze proeft veel afwijzing en ongemak rondom de ziekte, alsof haar moeder niet meer bestaat. Alsof haar wezen er niet meer toe doet.
“Er heerst een vreemde paradox rondom dementie. Enerzijds besteden we veel geld en tijd aan het loskomen van ons ik of ego door middel van retraites en coaches. Maar als we ons ego verliezen door een ziekte, dementie, dan zeggen we: oh nee, dat nooit, doe mij maar een pil. Dat is een heel stellige afwijzing van je vergankelijke en kwetsbare ik. […]. Mijn moeder heeft wel degelijk kwaliteit van leven, het is alleen anders dan wat wij verwachten of gewend zijn.”
Moeilijke momenten, mooie inzichten
In de podcast maakt Eveline de vergelijking met een baby. “Een baby kan ook niet voor zichzelf zorgen, kan ook geen expressie geven, kan ook niet praten. Van een baby zeggen we ook niet: die is er niet. Die heeft geen waarde. Waarom zou je dat dan wel van iemand met dementie zeggen?” Wat Eveline hiermee bedoelt, is: er is geen enkele ‘vergissing’ in jouw bestaan. Je doet ertoe. En dit gegeven staat los van jouw leeftijd, sociale status, geaardheid, werk, inkomen, woonplek en welke mentale of fysieke obstakels er op jouw pad komen. Dat je bestaat is genoeg, jij bent genoeg, jouw leven heeft waarde.
Het is geen toeval dat Eveline tot dit inzicht komt op een moeilijk moment in haar leven. Juist als we rock bottom raken, zoals ze dat zo mooi in het Engels zeggen, worden we geconfronteerd met onze kijk op de waarde van ons leven. Dat is ook mijn persoonlijke ervaring. Toen ik geconfronteerd werd met mijn meest ‘zwakke zelf’ door een langdurige slaapcrisis, zei een vriend van mij deze magische woorden: “Maar Rachel, je bent toch genoeg?”
Het is zo’n simpele zin, maar ineens snapte ik de enorme betekenis ervan. Ik realiseerde me dat ik de waarde van mijn leven tot dan toe ophing aan een optelsom van prestaties. Dus toen ik niets meer kon, voelde ik me waardeloos. Die ene zin wees me de weg uit het dal. Ik was genoeg, wat er ook gebeurt. Ik hoop dat jij vandaag hetzelfde tegen jezelf kan zeggen: ik ben genoeg.
Podcasttip van de redactie:
Luister de Discomfort Zone aflevering met Eveline Helmink over haar moeder, liefde, schaamte, schuld en lessen in loslaten op Spotify of Apple.
Boekentip van de redactie: Niet vergeten
Eveline Helmink biedt in ‘Niet vergeten’ troost en inzicht voor iedereen die een naaste heeft met dementie. Want ook op de omgeving heeft deze ziekte veel impact. Eveline Helmink gaat persoonlijk en openhartig in op de impact van dementie. Een troostend boek vol betekenis.
Bestel nu jouw exemplaar in onze webshop Boekenwereld.com met gratis verzending.
Lees ook dit artikel van Rachel van de Pol:
Inspirerend leven werkt samen met experts om je te inspireren. Gastauteurs bieden ons hun verhalen aan om met jou te delen.
Inspirerende stukken