Verhoog je oxytocine: je favoriete hormoon tegen een overdosis stress
Door Marjolein Dubbers
We weten inmiddels allemaal dat veel en langdurige stress niet gezond is. Bij langdurige stress maakt je lichaam voortdurend cortisol aan, het hormoon dat zorgt voor de extra energie om de stress de baas te kunnen. Maar het is ook het hormoon dat op de langere termijn andere hormonen blokkeert en daardoor je lichaam langzaam maar zeker sloopt.
Oxytocine heeft bij stress een positieve werking; het wordt ook wel het ‘knuffelhormoon’ genoemd.
Als je ooit een burn-out hebt gehad of de behoefte om je terug te trekken, ook van je dierbaren, dan was dat omdat cortisol oxytocine knock-out had geslagen. Oxytocine is het hormoon dat de tegenstander is van cortisol; het hormoon dat wordt aangemaakt bij langdurige stress. Deze twee hormonen staan tegenover elkaar als twee boxers in een ring: wie gaat er winnen?
Wat is oxytocine precies?
Gelukkig kan ons lichaam ook hormonen aanmaken die tegenhangers zijn van cortisol en die ervoor zorgen dat we ons ontspannen en fijn voelen. Een van die hormonen is oxytocine. Dit hormoon stond al bekend als het hormoon dat wordt aangemaakt bij zwangerschap en het geven van de borstvoeding. Het versterkt de binding tussen moeder en kind en bevordert het toeschieten van melk bij borstvoeding.
In de jaren zeventig kwam men erachter dat oxytocine ook als neurotransmitter bleek te werken. Een neurotransmitter is een ‘hersenhormoon’ dat ervoor zorgt dat de cellen in je hersenen met elkaar kunnen communiceren. Andere neurotransmitters zijn bijvoorbeeld dopamine en serotonine. Terwijl dopamine een activerende en energie gevende neurotransmitter is, is serotonine eerder kalmerend. Het staat ook bekend als het ‘gelukshormoon’.
Hoe werkt dat dan?
Oxytocine wordt aangemaakt in de hypothalamus in de hersenen en bereikt via de hypofyse het zenuwstelsel en de bloedbaan. Het zorgt ervoor dat we ons rustiger, meer geborgen en prettiger gaan voelen als we worden aangeraakt of geknuffeld. Het wordt ook al aangemaakt als we bijvoorbeeld een huisdier aaien of een fijn gesprek met iemand hebben. Het zorgt hierdoor voor meer sociale binding met anderen.
Tegelijk gaat het de stressverhogende werking van cortisol tegen. Vandaar dat het fijn en rustgevend is om bij stress op een positieve manier aangeraakt te worden of contact te maken. Of bijvoorbeeld lekker te knuffelen met je kat of hond! Zelfs het aankijken van een dierbaar huisdier kan al leiden tot verhoging van oxytocine.
Oxytocine zorgt voor sociale binding, rust, geborgenheid, ontspanning en vertrouwen.
Vrouwen maken makkelijker oxytocine aan dan mannen!
Heb je je wel eens afgevraagd waarom vrouwen zo graag met elkaar kletsen en mannen liever dingen met elkaar doen? Dit komt omdat bij vrouwen het hormoon oxytocine in grotere hoeveelheden worden aangemaakt als we elkaar opzoeken en kletsen. Vrouwen hebben namelijk meer oestrogeen, dit versterkt de werking van oxytocine. Mannen hebben juist meer testosteron, dat de werking van oxytocine remt. Op zich komt bij mannen en vrouwen evenveel oxytocine vrij bij positieve contacten, knuffelen en vrijen. Maar vrouwen merken er dus meer van onder invloed van hun andere hormonen.
Kortom: vrouwen kunnen stress en problemen echt van zich af praten door met vriendinnen te kletsen
Let wel op: je lichaam maakt geen verschil tussen daadwerkelijke stress en stress in je hoofd. Als je met vriendinnen alleen maar over stressvolle dingen praat, krijgt cortisol toch weer de overhand. Praat dus vooral over leuke en fijne dingen en vooral: lach met elkaar!
Oxytocine heeft ook een positieve invloed op je gewicht
Bij veel stress heb je extra energie nodig. Je krijgt deze extra energie doordat het hormoon cortisol zorgt voor een stijging van je bloedglucosespiegel. Deze glucose, brandstof voor energie, wordt door insuline naar je cellen gebracht waar je mitochondriën, je energiefabriekjes, er energie van maken.
Maakt je lichaam steeds veel glucose aan (door het eten van zoetigheid, koolhydraten of stress) dan worden je cellen ‘doof’ voor de insuline en ontstaat insulineresistentie. Met insulineresistentie begint een vicieuze cirkel van vermoeidheid en je hongerig voelen. Lees hier meer over Insulineresistentie. Er is dan ook een duidelijke relatie tussen insulineresistentie en overgewicht.
Uit een onderzoek in 2013 bleek dat als mensen of muizen extra oxytocine toegediend kregen, dit insulineresistentie verminderde. Oxytocine is ook betrokken bij een gevoel van verzadiging na een maaltijd.
Gezondheid
Oxytocine verlaagt stress maar het bevordert je gezondheid op meer manieren dan alleen psychologisch of gedragsmatig. Het heeft meerdere effecten op je lichaam. Het bevordert verlaging van de bloeddruk, versterkt je geheugen, verlaagt chronische ontstekingen in het lichaam, het versnelt de genezing bij ziekte en zorgt voor ontspanning van de spieren. Niet zo gek dus dat mensen sneller genezen als ze zich gezien en geliefd voelen, door zowel behandelaars als familie en vrienden.
Cortisol houdt je gestrest. Oxytocine houdt je kalm. Wie wil je dat er wint?
Andere positieve effecten van oxytocine zijn onder meer: verbetering van de suikerstofwisseling (het vermindert hunkering naar zoet); regulering van de hartslag en lichaamstemperatuur, een beter humeur en verhoging van het libido.
Monogame mannen door oxytocine?
Een leuk weetje is dat mannen met een vaste partner door de werking van oxytocine andere vrouwen eerder op afstand lijken te houden. De universiteit van Bonn heeft hier onderzoek naar gedaan. De onderzoekers gaven mannen oxytocine via een neusspray. Deze mannen vertoonden een veel sterkere reactie in het beloningscentrum van de hersenen bij het zien van foto’s van hun eigen partners dan foto’s van andere vrouwen.
Met andere woorden: zij vonden hun eigen partner veel aantrekkelijker dan anderen. Als dezelfde mannen een placebo kregen hadden ze die reactie niet. Volgens de universiteit kan dit een deel van de verklaring zijn waarom mensen vaker monogame relaties hebben in vergelijking met veel andere zoogdieren.
Natuurlijke tips om oxytocine te verhogen
Met wat meer oxytocine in je lijf word je dus rustiger en relaxter, voel je je beter, sta je meer open voor anderen en heb je meer zelfvertrouwen. Daardoor zul je positiever in het leven staan en dit straal je ook uit naar anderen, wat weer leidt tot goede contacten met de mensen om je heen.
Maar hoe zorg je voor wat meer oxytocine? Gelukkig heb je zelf grote invloed op de aanmaak ervan. Als je denkt dat je er wel wat meer van kunt gebruiken, probeer dan eens de volgende tips uit:
- Neem een huisdier om lekker mee te knuffelen.
- Praat of bel regelmatig met goede vriendinnen. Hou de sfeer wel postief en opgewekt.
- Verhoog je oxytocine door te mediteren.
- Breng je adem tot rust door 10 minuten per dag een ademhalingsoefening te doen.
- Aanrakingen, knuffelen en seks zijn allemaal sterk oxytocine-verhogend.
- Trakteer jezelf op een fijne massage.
- Zorg voor gezellig samenzijn met vrienden of familie.
- Lach meer! Kijk bijvoorbeeld naar humoristische dingen op tv of internet, liefst samen met goede vrienden.
- Luister naar fijne, rustgevende muziek waar jij blij van wordt.
- Ga wandelen in de natuur, alleen of samen met je partner of een vriendin.
Tot slot: wees lief voor jezelf en heb zoveel mogelijk positieve gedachten over jezelf, ook als het tegen zit. Juist dan heb je ze hard nodig. Alle cellen in je lichaam geloven wat je ze hoofd ze vertelt. Voed je cellen dus met aanmoediging, geduld en veel liefde. Vooral als er geen liefdevolle partner, vriendin of hond in de buurt is.
Eet meer energie
Eet meer energie is de ultieme gids voor voor iedereen die op zoek is naar meer energie om zo een vrolijk en vitaal leven te leiden.
Lees ook deze artikelen:
6 drankjes die je kunt drinken om je hormonen in balans te houden (inclusief recepten!)
Vijf signalen dat je hormonen uit balans zijn (+ 5 tips)
Snel geïrriteerd of boos zonder enige aanleiding? Geef je feelgood-hormonen een boost
Zo breng je je hormonen in balans door Ayurveda
De website van Marjolein Dubbers, energiekevrouwenacademie.nl, wordt jaarlijks door meer dan 2 miljoen bezoekers bezocht. Marjolein is food- en lifestylecoach en heeft een passie voor de gezondheid van vrouwen.
Bedankt voor zoveel interessante artikels. Ze maken mijn dag goed en ik leer veel bij. Fijne feestdagen een een gelukkig 2020 voor heel het team.
Geachte mevrouw/ mijnheer, Als ik op de link klik dan kost het boek €22 ipv De €15,- die op de site word aangegeven. Heeft u daar een verklaring voor. Met vriendelijke groet, Marco van Reeuwijk
Dag Marco, hartelijk dank voor je bericht. Dit is helaas een oude actie geweest die niet meer geldig is. De prijs is alleen niet meer juist teruggezet. Excuses voor het ongemak. Warme groet, Melissa
In het artikel staat het boek aangeboden voor 15 euro, als je doorklikt 22 euro. Hoe kunnen we gebruik maken van de aanbieding?
Dag Aleid, hartelijk dank voor je bericht. Dit is helaas een oude actie geweest die niet meer geldig is. De prijs is alleen niet meer juist teruggezet. Excuses voor het ongemak. Warme groet, Melissa
Ik lees hier veel artikelen over cortisol, voornamelijk gericht op het verlagen van je cortisolwaarden. Ik vraag me telkens af of er ook bij stilgestaan wordt dat dit heel gevaarlijk kan zijn, zelf ben ik addison patiënt, dit betekend dat mijn lichaam niet in staat is voldoende cortisol aan te maken, ik moet hiervoor medicatie slikken. Als mijn lichaam om meer cortisol vraagt kan dat een addison crisis veroorzaken. Als ik dan niet de juiste injectie krijg met 100 mg hydrocortison raak ik buiten bewustzijn, dit kan leiden tot coma en dan alsnog onbehandeld de dood. Ik vind het dus erg gevaarlijk dat je mensen aanraad om hun cortisol waardes te verlagen, deze zouden al te laag kunnen zijn. De symptomen van een te hoog cortisol gehalte en een te laag cortisol gehalte zijn nagenoeg gelijk.
Geen wonder dus dat ik een hoogspanningsmast ben, ik ben 24/7 alleen. Geen gezellig samenzijn, geen knuffels en zeker geen seks. En met alle spanningen die er nu in de samenleving hangen is dat verre van een pretje""ik Hooggevoelig". Al mijn vrienden/vriendinnen wonen ver van mij vandaan dus dat is een beetje moeilijk te befietsen "ik boycot het ov vanwege de muilkorf plicht. Gelukkig leef ik op de Veluwe en kan daar mijn hart ophalen in de natuur wat ik dan ook veelvuldig doe. Zonder de natuur is er voor mij geen leven.
ik heb mezelf al zoveel jaar tekort gedaan. ik wordt er steeds verdrietig van. ik pak elke dag structureel mijn hond mee het bos in en ben hem erg dankbaar. mezelf terugtrekken, online cursus zelfcompassie (let op: dit is géén zelfmedelijden ,dat is een van de grote misverstanden over zelfcompassie) zijn ook ingezette herstel acties voor mezelf en ik heb de masseur weer opgezocht die ik jaren niet betalen kon. dank voor iedereen voor de erkenning en de gemeenschappelijke menselijke deler van dit thema. Gerry