Ben jij hooggevoelig? Dan heb je een groot inlevingsvermogen. Je merkt snel op wat anderen nodig hebben en helpt ze graag. Dit kan ervoor zorgen dat je al op jonge leeftijd te veel verantwoordelijkheid op je nam. “Wanneer het gaat om verantwoordelijkheden die eigenlijk bij ouders horen te liggen, noemen we dit parentificatie,” zegt coach Rianda Nannes. In dit artikel legt ze uit wat het is en hoe je kunt leren om deze verantwoordelijke rol los te laten.
Als volwassene merk je dat je het belang van anderen vooropstelt en dat je het lastig vindt om hulp te vragen.
Wat is parentificatie?
Parentificatie ontstaat wanneer een kind een rol op zich neemt die eigenlijk bij een ouder hoort. Dit kan op emotioneel vlak, zoals het troosten van een ouder die zich verdrietig voelt of door praktische taken over te nemen zoals het zorgen voor broertjes of zusjes, het huishouden of de administratie doen.
Het ontstaat meestal doordat er iets speelt in het leven van de ouder. Denk aan financiële problemen, een scheiding, ziekte of stress. Het kind voelt aan dat er iets mis is en neemt (vaak zonder dat iemand dat vraagt) de verantwoordelijkheid op zich om te helpen of te steunen.
Een voorbeeld hiervan is de moeder die haar relatieproblemen bespreekt met haar 10-jarige zoon en op deze manier steun en troost zoekt. De jongen gaat extra zijn best doen om vrolijk en behulpzaam te zijn zodat de moeder zich minder somber voelt. Goedbedoeld maar de vraag is of deze zorgen bij het kind thuishoren?
Parentificatie komt niet alleen voor bij hooggevoelige kinderen. Ook kinderen zonder deze eigenschap kunnen ermee te maken krijgen, afhankelijk van wat er in het gezin speelt. Hooggevoelige kinderen zijn hier wel extra gevoelig voor. Ze merken spanningen en emoties in hun omgeving sneller op en voelen zich instinctief verantwoordelijk.
Impact van parentificatie
Als je als kind een ouderrol hebt aangenomen, kan dit doorwerken in je volwassen leven. Het leidt tot een verstoorde balans tussen geven en ontvangen waardoor je jezelf onbewust blijft wegcijferen. Veel HSP’s blijven de behoeften van anderen vooropstellen en vinden het moeilijk om hun eigen grenzen te bewaken. Misschien voel je je constant verantwoordelijk voor het geluk van anderen, zelfs in situaties waarin dat niet van jou gevraagd wordt. Dit kan leiden tot overprikkeling, uitputting en een gevoel van leegte. Omdat je de overtuiging hebt dat je altijd sterk moet zijn, voel je je schuldig als je voor jezelf kiest. Dit maakt het extra lastig om die oude patronen te doorbreken.
Herken jij jezelf hierin?
Misschien herken je dat je als kind vaak probeerde vrede te bewaren in huis of dat je altijd klaarstond voor een ouder die het moeilijk had. Als volwassene merk je dat je het belang van anderen vooropstelt en dat je het lastig vindt om hulp te vragen. Je voelt je schuldig als je aan jezelf denkt en hebt het idee dat je er altijd voor anderen moet zijn.
Het goede nieuws is dat je deze patronen kunt doorbreken. Bewustwording dat je als kind te maken hebt gehad met parentificatie is hierbij een belangrijke eerste stap.
Wat kun je doen om te helen?
- Sta eens stil bij de impact van je kindertijd: word je bewust van de rollen die je als kind hebt aangenomen. Het helpt je te begrijpen waarom je nu bepaalde keuzes maakt. Dit kan confronterend zijn maar is ook essentieel om los te komen van oude patronen.
- Besef dat het niet de schuld van jouw of iemand anders is
Als kind deed je wat je kon om je gezin te ondersteunen. Je nam een rol aan die niet voor jou bedoeld was omdat je dacht dat dit nodig was. Dat is geen fout maar een manier om te overleven in een moeilijke situatie. - Sta stil bij je gevoelens
HSP’s hebben vaak de neiging om hun eigen emoties opzij te zetten. Neem de tijd om te voelen wat jij nodig hebt. Dit kan ongemakkelijk zijn maar het is een belangrijke stap om weer in contact te komen met jezelf. - Leer je grenzen kennen
Je kunt niet altijd alles voor iedereen doen en dat hoeft ook niet. Begin met kleine stappen, zoals aangeven dat iets je te veel wordt. Je grenzen aangeven is geen teken van zwakte maar juist van kracht. - Oefen met ‘nee’ zeggen
Dit kan lastig zijn zeker als je gewend bent om altijd “ja” te zeggen. Probeer het eens in een veilige situatie, bijvoorbeeld bij iemand die je goed kent en vertrouwt. - Zoek steun
Het doorbreken van oude patronen is moeilijk om alleen te doen. Praat met iemand die je vertrouwt of zoek hulp bij een coach of therapeut. Zij kunnen je helpen om deze patronen beter te begrijpen en te veranderen.
Je sensitiviteit als kracht
Als jij je als kind vaak verantwoordelijk hebt gevoeld, kan dit diepe sporen nalaten maar het hoeft je leven niet te blijven bepalen.
HSP’s zijn extra gevoelig voor parentificatie door hun sterke intuïtie en empathie. Het is een prachtige eigenschap om zo met anderen mee te voelen maar minstens zo belangrijk om eerst goed voor jezelf te zorgen. Door oude patronen te doorbreken, kun je je hooggevoeligheid omarmen als kracht en een leven leiden waarin jij niet alleen geeft maar ook ontvangt.
Herken jij jezelf in dit verhaal? Misschien raakt dit bericht iets bij je, maakt het je emotioneel of brengt het je in de war. Dat is heel begrijpelijk want het kan iets bij je triggeren waar jij je nog niet van bewust was. Besef dan, je hoeft dit niet alleen te doen. Gun jezelf de ruimte om te groeien en je hooggevoeligheid als kracht te gebruiken.
Ongekende gevoelens
Bij parentificatie hoort ook vaak emotionele verwaarlozing. In ‘Ongekende gevoelens’ van Jonice Webb leer je de emotionele bagage vanuit je relatie met je ouders (en hun relatie met hun ouders) te herkennen en het patroon van ongekende emoties te doorbreken.
Lees verder:
- Wat is het effect van opgroeien in een emotioneel verwaarlozend gezin als hooggevoelig persoon?
- Waarom veel sensitieve mensen geboren worden in niet-sensitieve gezinnen
- Ben jij emotioneel gevoelig? De onderbelichte vorm van hooggevoeligheid
Rianda Nannes is een gepassioneerde holistisch leefstijlcoach die zich met hart en ziel inzet voor het begeleiden van hoogsensitieve personen. Met een liefdevolle benadering biedt ze 1-op-1 coaching en online trajecten, waarin ze diepgaande inzichten en praktische tools deelt om hooggevoeligheid te omarmen. Rianda helpt haar cliënten hun innerlijke licht te ontdekken en te stralen, zodat ze met balans en zelfvertrouwen hun pad kunnen bewandelen. Ze heeft diverse opleidingen gevolgd op het gebied van holistische gezondheid, hooggevoeligheid en coaching.