Veel mensen zijn inmiddels vertrouwd met het concept van ‘de schaduw’ en hoe belangrijk het is om ‘schaduwwerk’, ook wel Shadow Work, te betrekken in ieder uitvoerig pad van spiritualiteit en heling. Iedereen heeft delen van zichzelf die hij, zij of die liever niet onder ogen komt. We stoppen die delen weg en doen er alles aan om ons er niet mee te hoeven identificeren. Maar soms kun je niet anders. Dan triggert iets of iemand in jou die oude pijn. Matt Licata, spirituele leermeester en auteur van Ruimte om te helen, geeft in dit artikel een oefening om ruimte te geven aan je schaduwkant en een beetje zwaarte los te laten.
Schaduwwerk
De toegenomen bewustwording van de schaduwdynamiek is een positieve ontwikkeling, maar vraagt, net als alle psychologische en spirituele concepten, nog steeds dat we de situatie benaderen met een onbevangen blik, diepte en nuance, en bereid zijn zelfs de schaduw van het concept van de schaduw te verkennen en niets zomaar op het eerste gezicht aan te nemen.
Wat is je schaduwkant?
In het kort is de schaduw dat aspect van de persoonlijkheid dat we allemaal hebben (ja, ook goeroes en ‘meesters,’ ook jij) en waarin zich delen van ons bevinden die we niet prettig vinden, die niet passen bij hoe we gezien willen worden, en die in tegenspraak zijn met de publieke persona die we graag aan anderen willen laten zien.
Hij verwijst naar subtiel (of minder subtiel) narcisme, zelfzuchtigheid, naar macht snakkende, verslavende, onvriendelijke en gewelddadige delen van de psyche die we hebben onderdrukt en die alles in stelling zullen brengen om maar niet in het bewustzijn gebracht te worden.
Boosheid en spiritualiteit
Veel spirituele mensen geloven bijvoorbeeld dat we niet boos zouden moeten zijn en dat alleen al het verschijnen van woede duidelijk bewijst dat we gefaald hebben, iets verkeerd hebben gedaan of niet half zo spiritueel zijn als we wel denken. Misschien werd papa wel kwaad als je als jong kind boos werd, of werd mama er bang van en trok ze zich van ons terug, of onze spirituele leraar of gemeenschap gaf ons een gevoel van schaamte omdat we ‘boos werden’.
Wat de reden ook is, we hebben geconcludeerd dat er iets fundamenteel mis is met het gevoel van boosheid; het past gewoon niet in ons beeld van een ontwikkeld persoon, en daarom plaatsen we het in de schaduw, waar we het niet rechtstreeks hoeven te ervaren.
Natuurlijk verandert dit niets aan de onderliggende woede behalve dat het meer energie krijgt in het onbewuste, waaruit het uiteindelijk wel tevoorschijn móét komen, meestal op weinig ideale wijze waarbij we het projecteren op anderen en daarmee veel strijd, pijn en verwarring opwekken.
Wanneer angst en woede opdoemen
Duidelijk is dat als onze intentie is om onszelf zo diep mogelijk te leren kennen, en we onze ongewenste ervaringen met nieuwsgierigheid en warmte tegemoet willen treden, we een relatie met de schaduw moeten opbouwen, en dat doen we in eerste instantie door licht te werpen op hoe hij zich manifesteert en daar aandacht aan te schenken.
Vanuit dit perspectief is de schaduw geen concrete entiteit binnen in ons die we moeten vinden en bestrijden. We zien ‘het’ niet echt, we zien vooral de reflecties. In het hiervoor beschreven voorbeeld, waarbij we onze natuurlijke menselijke ervaring van woede ‘in de schaduw’ hebben geplaatst, voelen we misschien behoorlijk wat angst als er woede in ons oprijst; we bereiden ons voor om onze defensie te immobiliseren zodat de woede begraven zal blijven, of we verplaatsen het in een ander. ‘Echt niet, ik ben echt niet kwaad. Maar híj is zo kwaad. Híj zit zo vol woede! Je kunt het gewoon voelen.’
Het goede nieuws is dat we kunnen leren werken met deze angst en opgraven wat er eventueel onder ligt. We kunnen het spoor terug volgen en dat ondergestroomde gevoel vinden waarin we al die jaren (tientallen) zoveel psychische energie hebben gestoken.
Bewustwording van je intense emoties bij schaduwwerk
Als we de wijsheid en creativiteit willen ontdekken die in onze meest intense emoties verborgen is, moeten we een thuis bieden aan de ongewenste delen van onszelf zodat ze terug kunnen komen en er met meer bewustwording, perspectief, ruimte en compassie aandacht aan hen geschonken kan worden.
Volgens sommigen hebben we de ethische verantwoordelijkheid om te werken met de schaduw, omdat we die anders zeker zullen gaan projecteren, verplaatsen en zelfs ontladen op anderen en de wereld, wat alleen maar tot meer ongezonde agressie, geweld en lijden voor onszelf en anderen zal leiden.
Schaduwwerk: oefening om je schaduwkant te verkennen
Welke kwaliteiten in anderen (positief of negatief) hebben het mysterieuze vermogen om mij uit het lood te slaan, een lawine aan beladen gevoelens, beelden, neigingen en sensaties te triggeren? Waarvan slaan mijn gedachten op hol en raakt mijn geest totaal verhit en verstoord, gevangen en claustrofobisch of woedend en geactiveerd, op een manier die nogal overdreven lijkt? Natuurlijk kunnen we hiernaar op zoek gaan in een actuele uitwisseling met iemand anders, wat de meest krachtige (en moeilijke) manier zou zijn om dit materiaal te verkennen, maar het kan ook via meditatie gedaan worden, met verbeeldingskracht en visualisatie.
Oefening
Neem bijvoorbeeld een persoon in gedachten die dit soort reacties in jou oproept – iemand die woede, ergernis, haat of agressie in je oproept. Of positiever bezien: iemand die je misschien opwindt, of bij wie je ernaar verlangt dichterbij te komen en naar wie je heel graag toe wilt, of die je idealiseert of op een voetstuk hebt geplaatst. Die reacties komen nogal extravagant naar voren of lijken anderszins niet helemaal bij de realiteit te passen.
Interpreteer eventjes niet wat er zou kunnen gebeuren, en probeer ook niet te begrijpen of te analyseren wat er gaande is. Laat de ‘externe’ persoon gaan en zie of je je kunt openen voor een ‘interne ander’ die nu naar boven komt om zich te laten kennen, vasthouden en die graag weer naar binnen wil komen. Scan je lichaam en voel welke sensaties de algehele situatie en sfeer geeft, en gebruik je adem om dicht bij jezelf te blijven. Bied een thuis aan waarnaar degenen die kwijt waren terug kunnen komen.
Deuropening
Wat heeft deze persoon in jou geactiveerd? Wat heeft vooral aandacht en liefdevolle bewustwording nodig nu je geactiveerd bent? Met welke kwaliteit of welk aspect van jezelf ben je uit relatie geraakt en biedt dit nu een deuropening zodat je je er weer mee kunt herenigen?
Wanneer je contact maakt met dit materiaal in jezelf, doe het dan langzaam en wees zo nieuwsgierig als je maar zijn kunt voor dat wat ontmoet wil worden. Laat het zich bekendmaken via alle ervaringslagen, inclusief gedachten, onderliggende overtuigingen, gevoelens, emoties, sensaties, herinneringen, beelden en neigingen om iets te doen. Blijf er zo ver bij vandaan dat je perspectief behoudt, maar niet zo ver dat je het nabije contact verliest.
Bied een toevluchtsoord aan het materiaal en de figuren waar ze mogen dansen en tot je mogen spreken en je mogen vertellen wat ze nodig hebben en waarom ze gekomen zijn. Ga een actieve dialoog aan en doe wat zelfonderzoek, en rust dan. Laat de visualisatie weer oplossen in de open ruimte van waaruit het kwam.
Ruimte om te helen
Zou je meer willen weten over je schaduwkant en over het creëren van ruimte om te helen? Transformeer als een alchemist wat loodzwaar is in je leven in spiritueel goud met Matt Licata. Maak van je innerlijk een veilig toevluchtsoord met 'Ruimte om te helen'.
Lees ook deze artikelen over schaduwwerk:
Inspirerend leven werkt samen met experts om je te inspireren. Gastauteurs bieden ons hun verhalen aan om met jou te delen.
