Twijfel je of jouw relatie wel gezond is? Valt je partner je regelmatig verbaal of nonverbaal aan? In dit artikel beschrijft psychotherapeut Kay Douglas 14 tekenen van een giftige en gevaarlijke relatie. “Er zijn veel soorten gedrag die het gevoel van eigenwaarde van een vrouw kunnen ondermijnen. Een man kan dominant pestgedrag vertonen, of haar kleineren door neerbuigende opmerkingen te maken die impliceren dat ze zijn mindere is.”
Kay Douglas is gespecialiseerd in het helpen van vrouwen die een relatie hebben met een man die gevaarlijk gedrag vertoont. Dit betekent niet dat deze lijst alleen geldt voor vrouwen.
De onderstaande opsomming bestaat uit 14 tekenen van mishandeling binnen een romantische relatie. Sommige van de beschreven tekenen van mishandeling zullen je bekend voorkomen, andere niet. Als je nadenkt over je eigen relatie, kijk dan naar het algemene patroon van controle. Kom je meestal op de tweede plaats en word je gemanipuleerd of geïntimideerd om toe te geven aan de eisen van je partner, dan word je waarschijnlijk mishandeld.
Vraag hulp aan vriendinnen, een psycholoog, speciale instanties (zie lijst onder dit artikel) of familie wanneer je deze signalen herkent. Vind je het moeilijk om hulp te vragen? In dit artikel lees je hoe je steun en hulp ontvangt.
1. Toenemende controle
Al in het begin van de relatie kan er sprake zijn van controle, maar het kan zo geniepig gebeuren dat we het niet bewust meekrijgen. Onder het mom van de vriendelijke leraar kun je bijvoorbeeld ‘voor je eigen bestwil’ voortdurend advies krijgen.
2. De ander de schuld geven
Mannen die destructief gedrag vertonen, nemen meestal niet de verantwoordelijkheid voor hun gedrag. De partner de schuld geven is een krachtige manier om verwarring te scheppen, haar reacties te ontzenuwen en haar gevoel van eigenwaarde aan te tasten. Wanneer we voortdurend de schuld krijgen van alles, bestaat de kans dat we gehersenspoeld worden en slecht over onszelf gaan denken.
In het begin zijn we misschien nog in staat om zijn kritiek van ons af te schudden en dit te zien als een oneerlijke aanval. Al snel gaan de wrede opmerkingen van onze partner echter hun tol eisen, en beginnen onze verdediging en ons zelfvertrouwen onvermijdelijk af te brokkelen.
Een man die zijn partner verbaal mishandelt, kan kritiek hebben op alles: uiterlijk, gedrag, opvattingen, bekwaamheid of intelligentie.
3. Meedogenloze eisen
Wat je ook doet, hoeveel aandacht en zorg, liefde en seks je hem geeft, voor sommige mannen is het nooit genoeg. Ze hebben een gebrek aan empathie voor anderen en menen het recht te hebben altijd maar eisen te kunnen stellen.
Het kan zijn dat onze partner van ons verwacht dat we onze liefde bewijzen door hem voortdurend aandacht te geven. Onze behoeften doen er niet toe. Met zijn straffende gedrag manipuleert hij ons hem de aandacht te geven waar hij naar hunkert, waarbij zijn onmiskenbare boodschap is: ‘Ik ben het belangrijkst, want ik ben bijzonder.’
4. Overheersing binnen het gezin
Sommige mannen menen dat alles om hen draait. Ze voelen zich gerechtigd om hun partner ‘de wet voor te schrijven’ en verwachten van haar dat ze hem stoïcijns dient in zijn positie als de ‘heer des huizes’.
Er kan ook enorme druk op ons worden uitgeoefend door de verwachting dat we altijd de kinderen onder controle en stil zullen houden.
5. Dr. Jekyll en Mr. Hyde
Een verrassend aantal mannen met controledwang vertoont twee soorten gedrag: dat van de charmante, ‘zorgzame’ man
of dat van de kille, kwetsende man. We leren natuurlijk eerst de charmante man kennen en gaan daarvan houden.
Wanneer we veilig in de relatie zitten, is er minder noodzaak voor onze partner om indruk te maken. Hij begint de donkerder kant van zijn persoonlijkheid te tonen. Krijgt hij het niet zoals hij het hebben wil, dan kan hij plotseling een woedeaanval krijgen, of zich hullen in een vijandig stilzwijgen. Was hij eens de attente geliefde, nu kan hij plotseling egoïstisch of gewelddadig worden. Al snel weten we niet wat we moeten verwachten. Soms is onze partner charmant, maar het volgende moment verandert hij door het minste of geringste, en lijkt hij van plan ons leven totaal te verpesten. Door dit onvoorspelbare veranderlijke gedrag zitten we voortdurend in spanning. We willen natuurlijk geloven dat de vriendelijke en zorgzame man op wie we verliefd werden zijn ‘ware’ gezicht is.
6. De behoefte om te bezitten
Sommige mannen met controledwang zijn enorm bezitterig. Ze willen ons afzonderen en voor zichzelf houden, en hebben er om die reden een hekel aan als we aandacht besteden aan onze kinderen, vrienden of familie. Hun gevoel dat wij hun eigendom zijn, kan gemaskeerd worden doordat ze zich voordoen als zorgzaam en attent.
In het begin voelen we ons misschien gevleid dat onze partner volledig toegewijd is aan ons. Hij lijkt zo geïnteresseerd in ons welzijn dat we dit vanzelfsprekend zien als een teken van liefde. Na een tijdje gaan zijn bedrieglijke onschuldige gebaren echter verstikkend werken. De onuitgesproken boodschap is: ‘Jij bent van mij.’
7. Je partner doodzwijgen
Je partner doodzwijgen is een krachtig middel om controle over haar te houden, vooral in combinatie met regelrechte vijandigheid. Leven met regelmatige perioden van sombere stilte is zeer stressvol en demoraliserend. De naargeestige stemming van onze partner creëert een ondraaglijke spanning. Dit kan sterke gevoelens van hulpeloosheid, verlatenheid, frustratie en angst in ons losmaken.
8. Kleineren en ondermijnen
Sommige mannen menen dat ze beter zijn dan hun partner. Ze kunnen proberen de overhand te houden door onze inspanningen te negeren, in diskrediet te brengen, te kleineren of te ondermijnen.
9. Psychologische spelletjes
Een psychologisch spelletje is een bewuste truc om voordeel te behalen door verwarring te stichten. Daaronder valt het gebruikmaken van verdraaiingen, tegenstrijdigheden, beschuldigingen en ontkenningen, halve waarheden of leugens vertellen, en situaties creëren waarin je het nooit goed doet. Dit zijn allemaal dingen die ons in verwarring brengen.
10. Grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik
Kenmerken van een seksuele relatie waarin de partner wordt mishandeld zijn vaak onderdrukking, conflicten en vernedering. Om zijn dominantie en macht te doen gelden, kan een gewelddadige man veel vormen van seksueel misbruik hanteren. Hij kan van ons verwachten dat we zijn behoeften vervullen wanneer, waar en op welke manier hij dat wil; hij kan ons lichaam behandelen alsof het van hem is. Suggestieve opmerkingen maken over andere vrouwen, ons op een ongunstige manier met hen vergelijken, of impliceren of dreigen dat hij naar een ander zal gaan voor seks. Hij kan ook zeer opdringerig en flirterig zijn naar andere vrouwen, achter onze vriendinnen aangaan of affaires hebben. Terwijl hij vleiende opmerkingen maakt en charmant doet om andere vrouwen een speciaal gevoel te geven, en zich koestert in hun bewondering, verdwijnt ons zelfvertrouwen als sneeuw voor de zon.
11. Betaald zetten en straffen
Straffen van de partner is een vorm van manipulatie die er al snel toe leidt dat ze toegeeft. Er zijn talloze manieren om iemand te straffen voor daadwerkelijke of vermeende ‘overtredingen’, zoals intimideren, mokken of boos worden. De onderliggende boodschap is: ‘Doe wat ik wil, anders zal het je berouwen.’ En we komen er al snel achter dat hij het meent.
12. De kinderen tegen ons gebruiken
Hoewel sommige mannen hun kinderen zien als concurrenten voor onze aandacht, beschouwen anderen hen als potentiële bondgenoten in hun strijd tegen ons. Sommigen stimuleren passief de respectloosheid en openlijke gehoorzaamheid van de kinderen jegens hun moeder door hun slechte gedrag te negeren. Anderen moedigen dit actief aan door mee te doen met het kind. Sommigen kunnen ons gezag over onze kinderen ondermijnen door hen doelbewust toe te staan dingen te doen die wij niet goed vinden. Weer anderen kunnen hen verleiden met cadeautjes, geld of aandacht, hen als hun vertrouweling behandelen, of hen in een rol dwingen die wedijvert met de onze.
13. Kindermishandeling
Mannen die op een schadelijke manier macht uitoefenen binnen hun gezin, kunnen hun destructieve gedrag richten op hun kinderen of stiefkinderen.
14. Woede, intimidatie en geweld
Woede gebruiken om anderen te intimideren en controle over hen te houden, geldt ook als mishandeling. Leven met irrationele angst is als leven in een emotioneel mijnenveld. We weten nooit zeker wanneer de volgende ontploffing komt. Dit houdt ons in een voortdurende staat van angst, terwijl we proberen te anticiperen op de uitbarstingen van onze partner, ze te voorkomen en ermee om te gaan.
Hulpverleningsinstanties
www.centrumseksueelgeweld.nl
www.fier.nl/opvang/blijf
www.huiselijkgeweld.nl
www.leceergerelateerdgeweld.nl
www.mindkorrelatie.nl/onze-hulpverlening
www.opvangatlas.nl/huiselijk-geweld
www.safewomen.nl
www.sterkhuis.nl/huiselijk-geweld-en-kindermishandeling/
www.steunpunthuiselijkgeweld.nl
www.veiligthuis.nl
www.vpsg.nl
Dit is een fragment uit: Onzichtbare wonden
Onzichtbare wonden
Onzichtbare wonden van Kay Douglas helpt je wanneer je in een gevaarlijke relatie hebt gezeten of nog zit. Of het nu gaat om een verbaal overweldigende of fysiek gewelddadige partner, overmatige controle of emotioneel misbruik, dit boek kan je helpen je leven terug te winnen en te herstellen van de impact op je(mentale) gezondheid.
Lees verder over giftige relaties en hoe je jezelf eruit kunt redden:
Therapeut: dit zijn kenmerken van een giftige relatie (herken jij ze?)
Waarom het zo moeilijk is om een giftige relatie te beëindigen
Hoe verbreek je een giftige/narcistische relatie?
Ontdek de 7 verschillen tussen een gezonde en een ongezonde relatie
Zo vind je steun en hulp wanneer je in een zeer ongezonde relatie zit
Kay Douglas put uit 30 jaar ervaring in het werken met misbruik en traumaverwerking, en haar eigen persoonlijke ervaring met narcistisch partnermisbruik. Ze hielp duizenden vrouwen hun destructieve relaties achter zich te laten en schreef diverse boeken.
