Slaapproblemen zijn zó vermoeiend. Waarom lig je wakker? De slaapmeditatie helpt
Door MindfulnessMentor
Een nacht slecht slapen trek je vaak nog wel, een paar nachten ook. Maar als het een patroon begint te worden dan heb je toch een serieus probleem.
Bijna iedereen heeft wel eens ervaren hoe het is om een x-aantal nachten slecht te slapen. Waar het leven niet altijd over rozen gaat, zijn de nachten wel eens donker. Op zich te bevatten, want slaapproblemen gaan bijna altijd hand in hand met de onrust in je leven.
Wat zijn slaapproblemen?
Slaapproblemen komen in vele gedaantes voor, van wakker liggen tot wakker schrikken. Toch is er één simpel gemeenschappelijke deler tussen alle verschillende vormen van slaapproblemen: je wilt slapen, maar je ligt wakker.
Wakker liggen is stressvol
Niet in kunnen slapen, niet door kunnen slapen of te vroeg wakker worden is vermoeiend, kost veel energie en zorgt voor frustratie en stress, zowel in je lichaam als in je hoofd. Je lichaam voelt onrustig of gespannen en in je hoofd beginnen gedachten te malen. Je ligt te woelen in je bed en kan de slaap niet vatten. Niemand denkt ’s nachts wakker aan leuke dingen, dus jij vast ook niet.
Dé trigger
Bij het intakegesprek met cursisten voor een nieuwe Mindfulnesstraining noemen mensen vaak terloops dat ze slecht slapen. Echter, bij doorvragen blijken juist deze slaapproblemen de trigger te zijn om echt anders met stress om te willen leren gaan. Als je ook niet meer goed slaapt dan wordt het pas echt irritant en krijgt het leven voor je gevoel steeds minder kleur. Je verstoppen heeft niet langer zin, want in het donker lichten problemen juist op en is de onrust in je lichaam en hoofd extra sterk voelbaar. Daarnaast zien problemen er na een nacht slecht slapen nog beroerder uit.
Een ieder beseft dat een nacht gevuld met goede slaap niet alleen helend, maar ook inspirerend is en de kwaliteit van je activiteiten overdag ten goede komt. Na een vermoeide dag stap je dus waarschijnlijk welwillend en hoopvol in bed voor een goede nacht-rust. Je wilt snel gaan slapen, want morgen is er vanzelfsprekend weer een belangrijke dag. Je gaat liggen, neemt de slaaphouding aan, je sluit je ogen, en dan…
… dan lig je wakker
Enigszins geïrriteerd draai je je om, knijpt je ogen harder dicht, je hoort wellicht een stemmetje in je hoofd herhalend roepen “ik moet slapen, ik moet slapen”, maar je valt niet in slaap. Sterker nog, je wordt steeds onrustiger. En dan begint het. Je gaat woelen met je lichaam en malen in je hoofd. De denktank wordt gestart en de spanning in je lichaam neemt toe. In slaap vallen lijkt inmiddels een onmogelijke missie.
De nacht is stil, de nacht is eerlijk. Donker en helder tegelijkertijd.
Overdag lukt het je vaak nog wel om je ogen te sluiten voor je problemen en angsten door de afleiding van alledag. ’s Nachts is dat vaak niet meer mogelijk. Er is geen afleiding, er zijn alleen je gedachten, daarnaast vertelt je lichaam wat je voelt en niet wilt zien. In de nacht heb je echter geen tijd, en zéker geen zin, om aandacht aan de onrust te geven, want je moet slapen. Maar hoe meer je hier naar verlangt, hoe verder je afdrijft van een nacht rustig doorslapen.
Onrust in je lichaam
De onrust is bij slaapproblemen vaak overduidelijk voelbaar in je lichaam. Rusteloze benen, misschien een benauwd gevoel je keel, hoofdpijn of een onaangename knoop in je maag. Deze lichamelijke klachten zijn passend bij de onrust in je hoofd, maar kunnen erg onprettig aanvoelen in je lichaam en misschien zelfs wel beangstigend zijn. Onaangename gedachten niet toelaten lukt in het begin vaak nog wel in je hoofd, maar je lichaam luistert daar niet naar en legt de onrust in je hoofd bloot.
Spoken in de nacht
Zorgelijke gedachten en scherpe oordelen staan ‘s nachts als één onaangenaam front voor je, met een duivels plan om jou uit je slaap te houden. Nare herinneringen, zorgen, onderdrukte verlangens, dingen die je niet mag vergeten of je frustreren, alles komt in het donker boven. Verstoppen heeft geen zin meer als je er ‘s nachts wakker van ligt. Je irritatie wordt groter, of misschien word je verdrietig. Het zal hoe dan ook niet prettig voelen als je merkt dat je de slaap niet (meer) kan vatten.
Toch denk ik dat slaapproblemen vaak het gevolg en niet de oorzaak zijn van het grote ongemak in het leven. Al veroorzaken ze zeker problemen als ze aanhouden. In een slaapcursus of meditatietraining is er veel aandacht voor de manier hoe je omgaat met problemen. Gaandeweg een training ervaren mensen vaak dat de slaapproblemen geleidelijk afnemen, of als minder groot probleem worden ervaren, als je er op een andere manier mee om leert te gaan. Een beetje hulp hierbij is vaak gewenst.
Onrustig dromen als waarschuwing
Voor mij persoonlijk is onrustig dromen een duidelijk stresssignaal. In mijn dromen beleef ik soms de raarste avonturen waar ik een hoofdrol in speel. Enorm spannend, maar ik ben toch altijd blij als ik weer wakker word in de realiteit. Natuurlijk heb ik in eerste instantie geen tijd om over een mogelijke betekenis na te denken en stuiter ik gewoon vrolijk door. Maar achteraf bezien is onrustig dromen voor mij vaak een signaal dat ik overdag mijn aandacht iets anders moet managen en dat bepaalde zaken meer aandacht vragen.
Een slechte nachtrust als boodschapper
Geef ik ergens te weinig aandacht aan? Zijn hart en hoofd nog in balans? Zorg ik wel goed voor mijn lichaam of vraag ik teveel van mezelf? Als ik eerlijk ben is er echt altijd wel een oorzaak te benoemen tussen slecht slapen en de dingen die niet helemaal soepel verlopen in mijn leven. Misschien heb jij dat ook?
Ontkenning
Bij ‘gedoe’ in het leven is slaaptekort een veelgehoord excuus. Ontkennen van problemen en gewoon doorgaan lijkt dikwijls zo’n makkelijke weg, veel aantrekkelijker dan een mentale confrontatie met niemand minder dan jezelf. Dus wees eens eerlijk; komt het echt door de gebroken nachten dat sommige dingen in je leven niet soepel verlopen? Of worstel je ergens onbewust mee en is je slaapprobleem daar slechts de boodschapper van?
De slaapmeditatie
Speciaal voor mensen die moeilijk in slaap kunnen vallen of ’s nachts wakker worden en niet goed door kunnen slapen hebben we de slaapmeditatie ontwikkeld. Deze meditatie lost je problemen niet op, maar is een handreiking om rust binnen de onrust van de donkere nacht te vinden. De werking hiervan is paradoxaal; door je juist niet te richten op hetgeen je wilt bereiken (slapen), kan je juist wel rust hervinden en ook weer makkelijker in slaap vallen.
Waarom helpt de slaapmeditatie?
Deze meditatie zorgt ervoor dat je op een gestructureerde manier aandacht kan geven aan jouw wakkere (en soms onaangename) beleving van de nacht. Eerst geef je in deze begeleide meditatie stapsgewijs ruimte aan de onrust in je lichaam en hoofd. Om daarna geleidelijk meer rust te kunnen ervaren. Dit komt doordat je de focus op een andere manier op je lichaam en ademhaling richt. De luisteraar hoeft tijdens de begeleiding namelijk alleen maar te luisteren en even niet meer zelf de aandacht actief te sturen, waardoor het makkelijker is om de controle los te laten, ontspanning te voelen en misschien zelfs overgave aan de vermoeidheid mogelijk is. Je maakt zo makkelijker een switch van de doe-modus naar de zijn-modus.
Slaapmeditatie geeft licht in het donker
Ook als je niet meteen in slaap valt kun je door deze meditatie weer meer ontspanning voelen en problemen (gedeeltelijk) even laten voor wat ze zijn. Daarnaast zorgt het ervoor dat je op dat moment geen extra stress creëert rondom het wakker liggen. Het geluid van de stilte in de nacht is misschien zo minder luid, want tijdens de meditatie ben je even niet alleen, er is ook een andere stem dan alleen de stem in je hoofd…
Mediteren in de nacht
De genoemde slaapmeditatie is onderdeel van de Mindfulness Mentor app. Er zijn natuurlijk vele varianten. Een andere meditatie beluisteren als je ‘s nachts wakker ligt kan natuurlijk ook helpen. “Als je toch wakker ligt, benut deze tijd dan zinvol” zeg ik vaak tegen cursisten in de eerste weken van de training. Of je valt van een meditatie weer in slaap, of je hebt een goede aandachtsoefening gedaan en zo misschien iets meer ontspanning en rust kunnen ervaren.
Wakker zijn in de nacht
Met Wakker zijn in de nacht, de spiritualiteit van slapeloosheid geeft Clark Strand een nieuwe, en verrassend verlichte kijk op die soms wanhopige nachtelijke uren.
