Spijsvertering: ayurvedische eetregels die het spijsverteringsvuur ondersteunen
Door Jasmine Hemsley
Er vindt op dit moment een revolutie plaats. Steeds meer mensen houden zich bezig met het creëren van een natuurlijker en beter geaard bestaan waarin we de herkomst en impact op het milieu kennen van het voedsel dat we kopen. Deze nieuwe welzijnstrend heeft ervoor gezorgd dat Ayurveda steeds populairder wordt. Volgens de Ayurveda heeft voeding alles te maken met: prana (levensenergie), rasa (smaak) en agni (spijsvertering).
In het kort: wat is Ayurveda?
Ayurveda is een holistische gezondheidsstelsel dat is ontstaan in India. De grondregels van dit gezondheidsstelsel gaan ervan uit dat gezondheid en welzijn samenhangen met een evenwicht tussen mind, lichaam en geest. Ayurveda richt zich op eten, bewegen en leven en omvat alle aspecten van welzijn: van ademhaling tot stofwisseling. Individuele voedselkeuzes, dagelijkse gewoontes en de verhouding met onze omgeving bepalen het evenwicht van fysieke, emotionele en mentale gesteldheid.
De Ayurveda gaat er vanuit dat de hele schepping – ons inbegrepen – gemaakt is van een unieke verhouding van elementen: Ruimte, Lucht, Vuur, Water en Aarde. Dit zijn de bouwstenen van het leven en zijn dus overal om ons heen. Ayurveda werkt met dosha’. Dosha’s zijn de drie vitale energieën die betrekking hebben op de specifieke combinaties van deze vijf elementen. Die combinaties zijn bekend als vata, pitta en kapha. Wil je weten welke type jij bent? Doe hier de doshatest.
Spijsverteringsvuur
Het geheim van het bewaren van ons evenwicht zit in de kracht van ons verteringsvuur. Ayurveda onderkent dan ook dat ons spijsverteringsvuur, of onze agni, alles is. De kracht van je spijsvertering is de sleutel tot een goede gezondheid. Een gelukkige, evenwichtig functionerende spijsvertering staat gelijk aan een gelukkige, evenwichtig functionerende jij. Een gebrekkig functionerend verteringsvuur zal zich dus waarschijnlijk ook presenteren als ziekte, onvrede en onbalans.
De inname van voedsel zou gereguleerd moeten worden door de staat waarin je spijsvertering verkeert. Als je je hongerig voelt, is je verteringsvuur geprikkeld. Dit betekent dat je verteringsvuur vurig is op het juiste niveau en je lichaam effectief en zonder problemen een fatsoenlijke hoeveelheid voedingsstoffen kan ontlenen. Je kunt je spijsvertering voorstellen als het vuur in een houtkachel. Hoe efficiënter de brandstof (ons voedsel) in de kachel brandt, hoe meer hitte (energie) er wordt geproduceerd. Als het vuur alleen maar smeult, bouwt zich roet op in de pijpen van de schoorsteen. Dit staat gelijk aan de gifstoffen die worden geproduceerd door een spijsvertering die niet sterk genoeg is voor een schone verbranding.
Eetregels die je spijsvertering ondersteunen
- Naar het lichaam luisteren en alleen eten wanneer je werkelijk honger/trek hebt. Vaak moet je jezelf wel trainen om dit gevoel goed waar te kunnen nemen.
- Niet te veel eten: 1/2-2/3 vast voedsel, 1/4 (warm) water, 1/4 leeg laten.
- Kauw het voedsel goed; de spijsvertering begint in de mond.
- Eet natuurlijke en verse voeding, bij voorkeur biologisch: meer voedingswaarde, meer enzymen (dus meer agni ofwel spijsverteringsvuur).
- Geen koude (zeker geen extreem koude) voedingsmiddelen of dranken gebruiken.
- Geen overmatig gekruide (vooral niet te veel scherpe / pittige kruiden), zware, gebraden /gefrituurde, vette, of zwart verbrande voedingsmiddelen gebruiken.
- Een periode van 4 – 6 uur tussen alle maaltijden in acht nemen; in die periode eventueel slechts een kleine, lichte snack eten (bijvoorbeeld wat fruit). Maar geen kleine ‘tussendoormaaltijden’.
- Regelmatig drinken of ‘sippen’ van warm water, dat – liefst 10 – 20 minuten – gekookt heeft, of zeer lichte kruidenthee of ‘medicinaal water’. Eventueel wat verse gember daarbij nemen, of wat gember meekoken.
- Voor iedere maaltijd eventueel wat citroen/limoen met zout en honing innemen. Of wat gember met citroensap, zout en honing.
- Bij de bereiding van maaltijden kruiden gebruiken die agni ondersteunen, bijvoorbeeld: gember, zwarte peper, cayenne, kaneel, pippali, kardemom.
- Fruit kan beter enige tijd voor het eten of geheel apart geconsumeerd worden.
(Tips uit: Ayurveda van Coen van der Kroon)
Filmtip: The Lunchbox
De belangrijke rol van ons verteringsvuur volgens Ayurveda is ook terug te zien in de film ‘The Lunchbox’, die je kunt bekijken op Innergy.world . In deze film maakt hoofdpersonage Ila dagelijks lunchgerechten klaar om die vervolgens te laten bezorgen. Er is te zien hoe zij gebruik gemaakt van verse ingrediënten, specerijen en wat de invloed is van bepaalde voeding op bijvoorbeeld de spijsvertering. Door het bereiden van haar gerechten bouwt Ila een band op met Fernandes, de man waarbij haar lunchgerechten worden bezorgd. Ze voeren diepe gesprekken door brieven met elkaar uit te wisselen. Daarnaast bouwt Fernandes een band op met de stagiair waarmee hij dagelijks zijn lunch deelt. Het is prachtig om te zien hoe het eten van Ila mensen dichter bij elkaar brengt.
Ayurvedisch koken
Wennen aan een Ayurvedische manier van koken vergt een beetje onderzoek naar welke voeding het best voor je spijsvertering is, welk voedsel wel of niet bij elkaar past, welke kruiden welke eigenschappen hebben, etc. Maar je hoeft absoluut geen ervaren kok te zijn om meer Ayurvedisch te koken. Je kunt beginnen met kiezen voor meer gekookt voedsel dan rauw, meer vers bereid dan opgewarmd en voorverpakt, en lokale ingrediënten. Jasmine Hemsley: ”De recepten zijn simpel, ik ben absoluut geen getrainde kok – dit is gewoon hoe ik Ayurveda in mijn kleine keuken en drukke, stadse moderne leven breng… In mijn boek East by West lees je daar meer over.”
East by West
Ben je benieuwd naar Ayurveda en hoe de filosofie van ayurveda kunt toepassen? In East by West legt Jasmine Hemsley uit wat Ayurveda is, hoe het werkt, hoe jouw type (dosha) werkt en – nog veel belangrijker – hoe je ayurvedisch kunt koken!
Bronnen: East by West van Jasmine Hemsley & Ayurveda van Coen van der Kroon.
