De belangrijkste oorzaken van stille ontstekingen in je lichaam en wat je er tegen kunt doen
Door Marjolein Dubbers
Stille ontstekingen spelen bij nagenoeg veel westerse ziektes een rol. Deze chronische ontstekingen zorgen voor een immuunsysteem dat voortdurend actief moet zijn en hierdoor ontregeld en verzwakt kan raken. Foute boel dus. Hoe zorg je voor minder van dit soort ontstekingen?
Wanneer een vriend een vijand wordt
Je immuunsysteem komt in actie bij een potentiële bedreiging door middel van een ontstekingsreactie. Dát is het wapen dat je immuunsysteem heeft. Het klinkt misschien vreemd, maar een ontsteking in je lichaam is een verschijnsel dat essentieel is voor je gezondheid! Denk even aan een warme, rode plek op je vinger waar al enkele dagen een hardnekkige splinter verstopt zit. Dat is een ontsteking. Zonder deze ontstekingsreacties zou je zijn overgeleverd aan de talrijke bedreigingen vanuit de buitenwereld.
Kortdurende ontstekingen houden je gezond: het zijn goede vrienden van je lichaam.
Wat gebeurt er bij zo’n ontsteking? Bepaalde witte bloedcellen laten ontstekingsstofjes los die de ziekteverwekker, zoals een bacterie of virus, onschadelijk moeten maken. Hierbij wordt vaak het omliggende weefsel wat beschadigd. Andere immuuncellen zorgen daarna voor weer andere stofjes, waaronder groeifactoren, die zorgen voor het herstel van het vernielde weefsel en de aanmaak van nieuwe cellen. Dus eerst de indringer onschadelijk maken, daarna de schade herstellen. So far, so good.
Deze reactie moet van korte duur zijn, want de permanente aanwezigheid van ontstekingscellen irriteert het omliggende weefsel al snel. Ze worden daardoor schadelijk in plaats van helend. Wanneer tijdelijke ontstekingsreacties chronisch worden, raakt het immuunsysteem ontregeld. De ontstekingsstofjes (cytokines) houden het immuunsysteem dan voortdurend actief, waardoor het uiteindelijk verzwakt raakt.
Chronische ontstekingsreacties ontregelen het immuunsysteem waardoor het op den duur verzwakt.
Een voortdurend actief immuunsysteem is geen effectief immuunsysteem meer. Het werkt onvoldoende als je het nodig hebt (zoals bij een griepgolf) en kan op termijn fouten gaan maken, waardoor allergieën of auto-immuunziektes kunnen ontstaan.
Een groot probleem met deze stille, chronische ontstekingen is dat ze kunnen overslaan op andere delen van het lichaam. Ze zijn als het ware besmettelijk doordat ze op andere plekken nieuwe ontstekingen uitlokken, en kunnen dus uiteindelijk een breed scala aan klachten veroorzaken.
Vaak worden deze stille ontstekingen in het begin over het hoofd gezien. Je voelt je niet echt ziek, misschien wat extra vermoeid, maar je hebt geen klachten. Ondertussen brengen ze langzaam maar zeker wel degelijk schade toe aan je lichaam.
Ook artsen focussen helaas (nog) niet op deze stille ontstekingen. Dit is een gemiste kans, want in een vroeg stadium kun je met voeding en leefstijl de welvaartsziektes, die hier uiteindelijk het gevolg van zijn, voorkomen. In een later stadium zijn er alleen maar medicijnen en medische behandelingen beschikbaar. Deze zullen wel symptomen bestrijden, maar ze zullen je niet genezen.
Met een eenvoudige CRP-test (C-reactief proteïne), een vingerprikje, kan in het bloed worden geconstateerd of er sprake is van een sluimerend ontstekingsproces. Een gezond persoon zal een CRP-gehalte hebben van onder de 1 mg/l. Daarboven? Dan heb je misschien nog geen klachten, maar is er absoluut room for improvement. Zeker als het gaat om het gezond houden van je immuunsysteem!
Lees ook: Acht voedingstips om chronische ontstekingen tegen te gaan
De belangrijkste oorzaken van stille ontstekingen
Hoe komen we met z’n allen aan deze enorme toename van stille, chronische ontstekingen? De oorzaak hiervan is te vinden in onze westerse voeding en leefstijl, maar ook toxische stoffen spelen een belangrijke rol. Belangrijke oorzaken van de ontstekingen zijn:
1. Een tekort aan voedingsstoffen
De meeste mensen in Nederland zijn ondervoed, niet in calorieën maar in voedingsstoffen. Een lichaam dat continu een tekort heeft aan vitaminen, mineralen, fytonutriënten, gezonde vetten en aminozuren kan zich onvoldoende verweren tegen stille ontstekingen.
2. Voeding die zorgt voor een snelle stijging van je bloedglucosespiegel
Denk aan alle zoetigheid, frisdranken, snelle koolhydraten, zetmeel en alcohol, maar ook aan koffie, granen, melksuikers en een deel van de lightproducten. Een continu hoge bloedglucosespiegel leidt tot glycatie, een soort versuikering, in het lichaam, wat bijdraagt aan stille ontstekingen.
3. Alles kan zorgen voor een lekkende darm
Alles wat de oorzaak kan zijn van een lekkende darm zorgt indirect voor stille ontstekingen. Denk aan bewerkte voeding, voeding die bespoten is met bestrijdingsmiddelen (vooral het bestrijdingsmiddel glyfosaat van Monsanto is hierom berucht), voeding met allergenen zoals gluten, onontdekte voedselintoleranties en voedselallergieën.
4. De hele dag door eten
Alle voeding, hoe gezond ook, is lichaamsvreemd voor je lichaam en roept daarom steeds een lichte ontstekingsreactie op. Daarom is het gezond om regelmatig een ‘eetpauze’ in te lasten. Dit wordt ook wel intermitterend vasten genoemd.
5. Het hebben van overgewicht
Bij overgewicht wordt veel vet in de buik opgeslagen tussen de organen. Dit orgaanvet (visceraal vet) is actief weefsel dat niet alleen stofjes als vetzuren en hormonen produceert maar ook ontstekingseiwitten, cytokines, die zorgen voor ontstekingsreacties.
Crashdiëten zijn het slechtste wat je je lichaam kunt aandoen als je wilt afvallen. Probeer gewicht te verliezen door over te stappen op onbewerkte voeding en heb vooral geduld met je lichaam. Als je mijn adviezen in dit boek opvolgt, zul je langzaam maar zeker gewicht verliezen. Niet door minder te eten, maar door anders te eten.
6. Te weinig (of te veel) beweging
Ook als je slank bent, kan het zijn dat je veel ongezond orgaanvet hebt. Dit lijkt vooral bij slanke mensen die weinig bewegen het geval. Bij intensief sporten wordt dit orgaanvet als eerste aangesproken om energie te leveren. De boodschap is dus iedere dag minimaal een half-uur stevig wandelen, flink fietsen of lekker naar de sportschool. Maar overdrijf ook weer niet met sporten, want dan kan het tegen je werken.
7. Toxische stoffen
Meer dan ooit leven we in een wereld vol toxische stoffen. Ze zijn niet te vermijden. Maar we kunnen ze wel verminderen door in huis te kiezen voor zoveel mogelijk onbewerkte, biologische voeding en 100% natuurlijke cosmetica, verzorgings- en huishoudelijke producten. Denk ook aan een goed filtersysteem voor je drinkwater.
8. Chronische stress
Niets ontregelt je lichaam zo dramatisch als chronische stress. Het stresshormoon cortisol bevordert ontstekingen als het te veel wordt aangemaakt. Daar kun je met gezonde voeding en volop beweging nauwelijks tegenop. Zijn je gezondheid en vitaliteit belangrijk voor je? Pak chronische stress dan serieus aan en vraag vrienden of een professional om hulp als je dit niet alleen kunt.
Andere factoren die stille ontstekingen bevorderen zijn: slaapgebrek, roken, een slechte toestand van het gebit (denk aan parodontitis), borstimplantaten, straling en gebruik van bepaalde medicijnen zoals maagzuurremmers.
Lees ook: 10 natuurlijke antibiotica uit je keukenkastje
Stille ontstekingen te lijf gaan met antioxidanten
Ik hoop dat je uit voorgaande opsomming de conclusie hebt getrokken dat je zelf veel kunt doen om stille ontstekingen tegen te gaan. Iedere dag opnieuw kun je gezonde keuzes maken. Of niet.
Antioxidanten zijn voedingsstoffen die erom bekendstaan dat ze ons beschermen tegen te veel vrije radicalen. Vrije radicalen zijn moleculen die schade toebrengen aan weefsels en cellen, wat uiteindelijk leidt tot chronische ontstekingen.
Als je gezond, vitaal en met weinig rimpels oud wilt worden, zijn antioxidanten de stofjes die je volop binnen wilt krijgen.
De beste manier om voldoende antioxidanten binnen te krijgen is door middel van een grote variatie aan verse, gezonde voeding. Antioxidanten zijn tegenwoordig ook als supplement te koop en soms worden ze kunstmatig toegevoegd aan voedingsmiddelen.
Dit laatste is naar mijn mening de wereld op zijn kop. In een fabriek worden gezonde producten eerst dusdanig bewerkt dat ze nauwelijks meer gezonde antioxidanten en andere waardevolle voedingsstoffen bevatten en daarna worden die weer kunstmatig toegevoegd. Zo heeft de natuur het nooit bedoeld!
Mijn advies is dan ook om antioxidanten binnen te krijgen door middel van gezonde voeding. Dit kun je naar behoefte aanvullen met supplementen. Neem hiervoor bij voorkeur een goede orthomoleculaire arts of therapeut in de arm die je advies op maat kan geven.
Chronische ontstekingen verjaag je alleen door chronisch gezonder te eten
Top vier favorieten
Gelukkig zitten antioxidanten volop in heerlijke voeding. Hieronder vind je mijn favoriete top 7. Kies hierbij zoveel mogelijk voor de onbespoten, biologische variant. Ten eerste veroorzaken toxische stoffen uit bestrijdingsmiddelen juist die vrije radicalen die we niet willen. Ten tweede komen de beschermende stoffen waar we naar op zoek zijn, vooral voor in voedsel dat onbespoten is.
Groenten
Groenten zijn superfood nummer één. Als de helft van onze dagelijkse voeding uit verse groenten zou bestaan, zouden we wereldwijd stomverbaasd staan van de energie en gezondheid die bij iedereen, ook chronisch zieke mensen, weer tevoorschijn zou komen. Ik hoop dit ooit nog eens mee te maken.
Alle verse groenten vormen een fantastische bron van antioxidanten, met name de groene en de donkergekleurde. Eet ze daarom volop, in een grote variatie en eet vooral alle kleuren van de regenboog.
Fruit
Alle soorten fruit bevatten antioxidanten, hoewel de ene soort veel meer dan de andere. Toppers zijn alle bosvruchten, dus al het kleine rode fruit. Maar denk ook aan citrusvruchten, avocado’s, rauwe vijgen, ananas en mango’s. En laten we vooral onze lokale appels, peren en kersen niet vergeten. Eet vers fruit het liefst biologisch met schil. Streef naar zo’n 200 gram per dag.
Gedroogd fruit bevat ook een behoorlijke dosis antioxidanten, maar het nadeel is wel dat het vaak een hoog suikergehalte heeft. Eet dat dus spaarzaam.
Kruiden en specerijen
Kruiden en specerijen zijn de absolute toppers als het gaat om antioxidanten. Gebruik ze daarom volop in de keuken. Zowel vers als gedroogd is prima. Toppers zijn basilicum, bonenkruid, chilipoeder, dragon, gember, kerrie, knoflook, komijnzaad, kurkuma, oregano, peterselie, munt en tijm. Maar denk ook aan groene thee.
Rauwe cacao
Wat mij betreft hoort rauwe cacao in het rijtje van de essentiële voedingsmiddelen thuis. Behalve dat je er extreem lekkere dingen van kunt maken, wordt rauwe cacao gezien als een van de meest voedzame voedingsmiddelen ter wereld. Rauwe cacao is een krachtige antioxidant en bron van het belangrijke magnesium.
Onbewerkte pitten en zaden bevatten volop antioxidanten. Toppers zijn zonnebloem- en pompoenpitten, sesamzaad en hennepzaad. De pitten kun je net als noten kort roosteren in een koekenpan. Hennepzaad hoef je niet te roosteren. Ik strooi het over salades en soepen en mix het met spreads zoals hummus of pesto. Soms voeg ik een lepel aan een smoothie toe.
Tot slot: vergeet bij al die antioxidanten vooral niet om genoeg te drinken. Dan bedoel ik gefilterd water, kruidenthee, groene thee of een zelfgemaakte groentesmoothie. Beperk koffie en alcohol en bouw alle frisdranken, kant-en-klare sapjes en smoothies af. Ik beloof je, als je alleen dit verandert, kun je je binnen een week een heel ander mens voelen!
Eet meer energie
Eet meer energie is de ultieme gids voor voor iedereen die op zoek is naar meer energie om een vrolijk en vitaal leven te leiden.
Lees ook deze artikelen:
Hoe een glas citroenwater kan helpen om chronische ontstekingen te verdrijven
Chronische stress en ontstekingen: als je immuunsysteem je ergste vijand is
Acht voedingstips om chronische ontstekingen tegen te gaan
De website van Marjolein Dubbers, energiekevrouwenacademie.nl, wordt jaarlijks door meer dan 2 miljoen bezoekers bezocht. Marjolein is food- en lifestylecoach en heeft een passie voor de gezondheid van vrouwen.
