Inspiratieplatform voor spiritualiteit, gezondheid en bewustwording

Kun je door stress aankomen in gewicht en wat voor rol speelt cortisol hierbij?

Je lichaam maakt cortisol aan wanneer je op welke manier dan ook stress ervaart en het hormoon zorgt ervoor dat je actief je dag kunt starten. Een disbalans bij cortisol kan veel ingewikkelde gezondheidsproblemen opleveren en ervoor zorgen dat het maar niet lukt om af te vallen. In dit artikel van Vivian Reijs lees je over de problemen gerelateerd aan een disbalans bij cortisol, de kenmerken en tenslotte en paar tips om weer in balans te komen.

Cortisol in het kort

Cortisol wordt gemaakt in onze bijnieren en is ons activiteitshormoon en – indien nodig – ons stresshormoon, bedoeld om onszelf uit benarde situaties te redden. We hebben cortisol nodig, niet alleen om te overleven; ook gewoon om zin te hebben in onze dag en energiek onze dagelijkse bezigheden ter hand te nemen. Cortisol is een uiterst belangrijk hormoon voor ons, mits we niet te vaak in de stress schieten, of last krijgen van chronische stress. Dan gaat cortisol op hol en dat willen we niet.

Het cortisolbuikje

Wat is de relatie met je gewicht? Cortisol heeft onder meer een bloedsuikerverhogend effect. Er komt meer glucose in je bloed, bedoeld als energie voor die stressreactie. Er komt bij moderne stressoren niet of nauwelijks een lichamelijke reactie van vechten of vluchten op die stress. Je gaat niet vluchten of vechten als je een zittend leven leidt. Die overtollige glucose wordt opgeslagen in je vetweefsel. En dat is het bekende cortisolbuikje, want hier wordt het ‘cortisolvet’ opgeslagen. Ook het immuunsysteem speelt hierbij een rol. Dit hele proces leidt namelijk tot laaggradige ontstekingen.

Laaggradige ontstekingen

Zowel insuline als cortisol een rol spelen een laaggradige ontsteking in je lijf. Een stressreactie vraagt namelijk veel energie. Het lichaam is ingenieus en heeft nog meer manieren om aan extra energie te komen. Zo zal de lever als een gek extra glucose gaan maken (dit wordt gluconeogenese genoemd) en zullen je darmen doorlaatbaarder worden, om zoveel mogelijk energie (met name glucose) binnen te laten. Dit is een normale reactie van je lichaam en heel handig in een acute stresssituatie.

Is de stress chronisch, dan blijft er dus cortisol geproduceerd worden en blijven de darmen te doorlaatbaar, we noemen dit ook wel een lekkende darm. Dan kunnen er makkelijk allerlei ongewenste beestjes mee de bloedbaan in glippen. Daar zal je immuunsysteem op reageren, om er korte metten mee te maken. Dat kan leiden tot een laaggradige ontsteking van het immuunsysteem, omdat dat in sommige gevallen niet goed in staat is om deze beestjes op te ruimen. Dan blijven er restjes over (lypopolysaccharide, of LPS) waar het immuunsysteem op blijft reageren. Dat doet het immuunsysteem niet met hoge koorts, dat zou te veel energie kosten, maar met een laaggradige ontsteking.

Het immuunsysteem kan een laaggradige ontsteking lang volhouden, maar heeft hiervoor wel veel energie nodig, en pikt energie in door ervoor te zorgen dat heel veel organen en weefsels, ook je spieren en lever, insulineresistent worden. In deze situatie blijft bovendien ook de lever in dienst van het immuunsysteem en gaat door met glucose maken via de gluconeogenese. Dat heeft natuurlijk gevolgen voor zijn andere taken, want die kan hij niet meer goed uitvoeren.

Een ingewikkelde situatie

Ondertussen blijft de alvleesklier in een chronische stresssituatie insuline produceren, en zo ontstaat er een gekke situatie: er is voldoende glucose, er is voldoende insuline, maar tegelijkertijd is het dus lastig voor de insuline om de glucose in de insulineresistente lichaamscellen te krijgen. De overtollige glucose zal dan ook worden opgeslagen in je vet. En die opgeslagen vetvoorraad is niet makkelijk vrij te maken, want veel insuline in de bloedbaan blokkeert het vrijmaken van energie, dus ook uit je eigen voorraad vet. Ingewikkeld hè? Het is alsof je veel geld op de bank hebt staan, maar je bent je pinpas kwijt of je weet de pincode niet meer. Je kunt dan dus niet bij je eigen geld om het op te nemen. En zo is het ook in deze situatie met je eigen vetvoorraad.

Is stress bij jou het probleem?
Dit is een korte checklist om te kijken of de symptomen, waaronder extra kilo’s, door stress worden veroorzaakt:

Een klein hard buikje.
Nekklachten bij stressgevoelens en een vetbult in je nek.
Moeite om buikvet kwijt te raken.
Problemen rondom slapen.
Snelle veroudering (want je schildklier kan zijn werk niet goed doen, en je slaap is verstoord).
Vaak ziek of juist nooit ziek (ofwel geen goede werking van je immuunsysteem).
Slecht geheugen (want je kunt in stressstand niet meer zo goed nadenken, heeft geen prioriteit…).
Haaruitval.
Onrustige en angstige gevoelens.
Behoefte aan zoet en zout.

Hoe breng je je cortisol in balans?

Bedenk iets waar jij van ontspant en bouw dit in je dagelijks leven in.

Breng je stresslevel omlaag
Zorg dat je gezond en gevarieerd eet, uiteraard, met onder meer voldoende gezonde vetten, want cortisol is een steroïdehormoon en heeft vetten als basisbouwstof.
Drink niet te veel koffie, maximaal twee kopjes per dag, en drink geen koffie meer na 14.00 uur.
Hou je medicijngebruik tegen het licht, met name corticoïde.
Verdiep je in helpende supplementen als Ashwaganda en Rhodiola Rosea (Rozenwortel)

Boekentip: Help, ik val niet af!

Ontdek in het boek Help, ik val niet af! van Vivian Reijs hoe hormonen ervoor kunnen zorgen dat je niet afvalt, en krijg weer grip op je gewicht. Want als je gezond en in balans bent, dan gaat afvallen vanzelf. Met veel informatie, de stap-voor-stap VIV-methode en recepten voor ontbijt, lunch en diner.