Stresshormonen: dit wil je weten over cortisol, adrenaline en noradrenaline + 8 stressverlagende tips
Door Gastauteur
Weten hoe stresshormonen werken en hoe ze aangemaakt worden is een belangrijke stap in het verminderen van deze hormonen. Stress is in hoge mate namelijk ontzettend ongezond. Liesbeth Kamerling, auteur van Uit je dip gaan, legt je in dit artikel uit hoe stresshormonen werken. Je leest ook diverse tips om stress op een makkelijke manier te verlagen.
Hoe werken hormonen?
Hormonen (van het Griekse hormao, ‘in beweging zetten’) zijn chemische stoffen die als boodschappers werken; ze geven signalen af via de bloedsomloop aan cellen en organen. Hormonen regelen allerlei lichaamsfuncties, van groei en ontwikkeling, puberteit en voortplanting, stofwisseling en waterhuishouding tot gedrag, gevoel en emoties. Je lichaam produceert de hormonen zelf in klieren en weefsels die in verschillende delen van je lichaam zitten. De belangrijkste hormoonklieren zitten in de hersenen (hypothalamus, hypofyse en pijnappelklier), hals (schildklier), buik (bijnieren, alvleesklier) en voortplantingsorganen (eierstokken bij vrouwen en zaadballen bij mannen). Vanuit de klieren en weefsels gaan de hormonen de bloedbaan in.
Via de bloedsomloop worden ze getransporteerd naar de organen of cellen waar ze nodig zijn. Hormonen worden in de lever afgebroken. Neurotransmitters zijn stoffen die eenzelfde signaalfunctie hebben, maar dan in de hersenen. Ze brengen prikkels over van de ene zenuwcel naar de andere. Voorbeelden van neurotransmitters zijn adrenaline, dopamine en serotonine. Ze beïnvloeden met name je gemoedstoestand. Sommige neurotransmitters, zoals dopamine, zijn ook werkzaam als hormoon. Deze stoffen werken zowel via het zenuwstelsel als via de bloedbaan.
Stresshormonen
Behalve gelukshormonen zijn er stresshormonen. Deze hormonen zetten je op scherp in situaties die daarom vragen: adrenaline, noradrenaline en cortisol. Je bent klaar voor fight or flight. Allerlei vormen van stress – bijvoorbeeld door waar je bent, wat je hoort, wat je eet of drinkt, wat je leest, door werkdruk – kunnen het vrijkomen van stresshormonen veroorzaken.
Chronische stress is niet gezond. Er komt dan langdurig druk te staan op je lichamelijke fabriekje. Een beetje stress is helemaal niet erg; die houdt je scherp, zodat je bergen kunt verzetten. Maar je kunt er het beste voor zorgen dat het bij een beetje stress blijft.
Lees ook:
De gevolgen van stress in de diepe lagen van je immuunsysteem
Waarom een burn-out niet altijd door werkstress ontstaat, maar door emotionele stress
Cortisol
Cortisol wordt aangemaakt in je bijnier. In de ochtend is het cortisolniveau het hoogst; naarmate de dag vordert, neemt het af. In de ochtend zorgt cortisol ervoor dat je wakker en alert bent. Samen met andere hormonen zorgt dit stofje voor je dag- en nachtritme. Het zorgt er ook voor dat de bloedsuiker verhoogd wordt als er stress is. Zo wordt er energie naar je cellen gestuurd, zodat je kunt vechten of vluchten. Maar je hoeft natuurlijk meestal niet te vechten of te vluchten. Als je veel stress hebt en daardoor continu een verhoogd cortisolniveau hebt, is dat niet gezond.
Als je alcohol drinkt, neemt je cortisolaanmaak toe; dat kan zelfs een heel etmaal je lichaam beïnvloeden. En als je koffie drinkt, stijgt het niveau ook. Bij dit hormoon is het dus geen tekort maar een teveel dat klachten veroorzaakt. Een te hoge cortisolproductie veroorzaakt een gejaagd, onrustig, angstig of gestrest gevoel. Een ander verschil is dat we dit hormoon continu aanmaken, alleen de hoeveelheid verandert. Het wordt meer als je het gevoel hebt dat je in de problemen zit of als er iets mis dreigt te lopen.
Cortisol beschermt je lichaam als je in nood bent door je extra energie te geven. Maar een langdurig verhoogd cortisolgehalte kan dips en depressieve dagen, slaapproblemen en concentratieproblemen veroorzaken. Je lichaam heeft echt ontspanning nodig. Dat lukt niet als je cortisol de pan uit rijst.
Lees ook:
Veel stress? Waarom het stresshormoon cortisol zo ongezond is + 9 tips om het te verlagen
Kun je door stress aankomen in gewicht en wat voor rol speelt cortisol hierbij?
Adrenaline
Adrenaline wordt aangemaakt in de bijnieren. Dit stofje komt, net als cortisol, vrij in stress-situaties, dat wil zeggen: je systeem denkt dat er een noodsituatie is. Vaak is het eigenlijk geen noodsituatie, maar dan worden deze stofjes toch aangemaakt om ervoor te zorgen dat je weg kunt rennen. Je kunt je wel voorstellen dat je lichaam op een gegeven moment uitgeput raakt.
Adrenaline zorgt ervoor dat je je aandacht erbij kunt houden, snel reageert en je beter kunt concentreren. Het maakt je klaar om de strijd aan te gaan. Het levert supersnel energie: een adrenalinekick. Het motiveert ook en zorgt dat we goed kunnen werken of sporten. Als je sport maak je een gezonde dosis adrenaline aan.
Een teveel aan adrenaline leidt tot angst en paniekgevoelens, net als bij een teveel aan cortisol. Maar een tekort kan besluiteloosheid, apathie en zelfs depressie veroorzaken.
Lees ook:
Chinese Geneeskunde: overwin je angst en versterk de energie in je nieren
Noradrenaline
Ook noradrenaline wordt in de bijnieren aangemaakt. Noradrenaline doet bijna hetzelfde als adrenaline, maar een teveel kan, behalve een gespannen of angstig gevoel, ook een euforisch en opgewonden gevoel geven. Een tekort kan net als bij adrenaline een depressief gevoel veroorzaken.
Lees ook:
Hoe onverwerkte trauma’s en stress je ziek kunnen maken en ontstekingen veroorzaken
Tips om je stressniveau te verlagen
• Als je na gaat denken over wat je allemaal nog moet doen, krijg je nog meer stress. Bedenk wat het meeste haast heeft en begin dan gewoon. Begin en wissel af met een totaal ander klusje dat je ook nog moet doen, bijvoorbeeld een huishoudelijk klusje, dan kun je je daarna weer beter concentreren.
• Rond klussen en klusjes af. Alle was vouwen, niet de helft en dan de afwasmachine half uitruimen. Streep erdoor en doorgaan! Dat geeft rust. Je gebruikt de stress voor actie om klussen te klaren.
• Als je te laat dreigt te komen, breng dan je afspraak daar ruim van tevoren van op de hoogte, ook als je vermoedelijk maar iets te laat zal zijn. Scheelt een hoop stress onderweg!
• Als je een stressvolle dag hebt gehad, kun je achteraf ontladen door te sporten, wandelen of goed te slapen. Wandelen is een natuurlijke stressverlager: lees over de heilzame werking van de natuur
• Neem een pauze en doe iets waar je zin in hebt! Zet een dansnummer op, zet een kop thee, lees even iets leuks, neem een massage, verzin iets leuks om te doen met een vriend(in) en regel dat meteen.
• Doe een ademhalingsoefening. Dit is het effect van langzaam ademhalen bij stress
Fragment uit Uit je dip gaan.
Uit je dip gaan!
Dit is een fragment uit Uit je dip gaan van Liesbeth Kamerling. In dit boek geeft ze kleine veranderingen die veel kunnen doen als het leven niet zo lekker loopt. Doordat zij dit al haar hele leven doet, heeft ze veel gelezen, ervaren en ingezien. In dit boek fungeert ze als wegwijzer voor iedereen die even vastloopt. Het boek bestaat uit 3 delen: de geest, het lichaam en de ziel.
Lees meer over het in balans brengen van je hormonen:
6 drankjes die je kunt drinken om je hormonen in balans te houden (inclusief recepten!)
Snel geïrriteerd of boos zonder enige aanleiding? Geef je feelgood-hormonen een boost
Verlaag het stressniveau in je lichaam: stimuleer op een natuurlijke wijze de aanmaak van je gelukshormonen
Verhoog je oxytocine: je favoriete hormoon tegen een overdosis stress
Inspirerend leven werkt samen met experts om je te inspireren. Gastauteurs bieden ons hun verhalen aan om met jou te delen.
