Toxische ouders: zo bevrijd je jezelf van verstikkende patronen uit je kindertijd
Door Andrea Mathews
Ouders met een verslaving. Ouders die zich opstellen als slachtoffer. Ouders die controle over jouw leven willen. Als je toxische ouders hebt, is de kans groot dat je vastzit in ongezonde patronen uit je kindertijd. Therapeut Andrea Mathews, auteur van Stop met pleasen, laat zien hoe jij jezelf bevrijdt en gezonde grenzen stelt. “Het is nooit jouw verantwoordelijkheid geweest om voor hun leven te zorgen.”
Nu je als volwassene vrij bent om je eigen leven te leiden, heb je de vrijheid om de keuze te maken wat je toestaat en wat niet.
Verstrikt in vroeger
Gezonde grenzen stellen bij toxische ouders kan heel lastig zijn, omdat we als volwassene nog vaak onbewust vastzitten in oude patronen uit onze kindertijd. We leven dat patroon en het patroon blijft zich voortzetten tot we onderweg ineens inzien of voelen hoe het ons beïnvloedt. Maar zelfs als we ons hiervan bewust zijn, kan het nog steeds tijd en moeite kosten om gezonde grenzen te stellen, omdat we ons schuldig voelen, geen ruzie willen maken of onze ouders niet willen kwetsen. Of omdat we er zo in verstrikt zitten, dat we niet weten hoe we ons kunnen losmaken.
Angst uit je kindertijd
Waar we het meest bang voor zijn, is hun reactie op het feit dat we een nieuwe grens stellen, waar we absoluut aan vasthouden. We zijn bang dat ze deze grens niet kunnen accepteren en dat hun leven hierdoor verwoest wordt. En dat ze geen contact meer met ons willen, ons niet meer in hun leven willen hebben of dat het gesprek in enorme ruzie eindigt. De werkelijkheid is dat we deze angst al voelen sinds hij jaren geleden door hen bij ons ingeprent werd.
Jezelf bevrijden van ongezonde patronen
Maar je bent nu volwassen, en zij zijn dat ook. Je verwachting over hun reactie kan kloppen. Laten we ervan uitgaan dat dit zo is, maar laten we ook ervan uitgaan dat jij niet verantwoordelijk bent voor hun reactie – dat is 100 procent aan hen. Laten we ervan uitgaan dat hun leven alleen verwoest is als zij daarvoor kiezen, en dat als zij het contact tijdelijk of voor altijd verbreken, ze simpelweg controle proberen te krijgen over de relatie.
Laten we ervan uitgaan dat de patronen tussen jou en je ouders duidelijker naar voren komen als jij je meer authentiek gedraagt in die relatie. Daar kun je dan een goed gesprek over voeren en er op een gezonde manier mee omgaan. Laten we ervan uitgaan dat er twee kanten aan elke ruzie zitten – en dat betekent ook dat jij er niet in mee hoeft te gaan als zij die ruzie beginnen. En laten we bovenal ervan uitgaan dat opgroeien betekent dat je jezelf los mag maken van ongezonde patronen uit je kindertijd.
Adviezen: zo stel je gezonde grenzen bij toxische ouders
Dit artikel geeft enkele eenvoudige adviezen hoe je grenzen stelt bij verschillende soorten toxische ouders.
• Toxische ouders die je onder controle proberen te houden
Met zulke ouders is er vaak sprake van macht versus schuldgevoel. Je voelt dat je ouders een vorm van controle moeten hebben, omdat dat altijd zo geweest is. En je voelt je schuldig omdat jij je leven in eigen handen wilt nemen. Misschien proberen ze ook controle uit te oefenen over jouw eigen kinderen, bemoeien ze zich met je relatie of financiële situatie of proberen ze jou te manipuleren om op een of andere manier voor hen te zorgen.
Je voelt je vaak verward, want ze doen dit toch omdat ze van je houden? Ja misschien is dat zo, of niet, maar dat heeft niets te maken met hun pogingen jou onder controle te houden. Controle is géén liefde.
Je hebt de keuze om stil te staan bij wat jij nou echt wilt – wat jij wilt in deze specifieke situatie – en duidelijk je grens aan te geven. ‘Mam, ik wil dit en dat is dus ook wat we nu gaan doen.’ ‘Pap, ik wil déze baan, niet die, dus ik kies daarvoor.’ En als ze hierop reageren, probeer dan bij je eigen emoties te blijven in plaats van hun emoties te veranderen of te verbeteren. Door bij je eigen emoties te blijven word je gedwongen voor jezelf te zorgen, wat nu je enige taak is.
• Toxische ouders met een verslaving
Als je wordt opgevoed door ouders met een verslaving, heb je misschien de neiging te geloven dat het jouw taak is hen te redden of voor hen te zorgen. Dus sta je allerlei dingen toe waar je anderen nooit mee weg zou laten komen. Je voelt je schuldig en verantwoordelijk voor je ouders en dat is een lastig patroon om te doorbreken. Je kunt beginnen door te kijken naar het idee van verantwoordelijkheid. Wie is er verantwoordelijk voor jouw geluk en welzijn? Als je ‘ik’ antwoordt, heb je het goed. Dat geldt ook voor hen. Dus begin met iets kleins waarvoor jij je verantwoordelijk voelt en geef die verantwoordelijkheid terug aan hen. En ga zo door.
• Toxische ouders die in een slachtofferrol zitten
Deze ouders eisen door middel van manipulatie dat jij voor hen zorgt. Want ze maken met hun gedrag duidelijk dat zij niet voor zichzelf kunnen zorgen. Misschien heb jij je hele leven een ouderrol op je moeten nemen. Je hebt geluisterd naar je moeder als ze klaagde over je vader, en andersom. Je hebt de rekeningen betaald, hebt hen getroost en moest voor iedereen zorgen. Opnieuw is hier de kans om met iets kleins te beginnen en erop te staan dat jij hier niet langer voor zorgt. En geef hen dan de mogelijkheid hier met grote moeite en zonder jouw hulp voor te zorgen. En ga dan zo verder.
• Toxische ouders die agressief zijn of misbruik van je maken
Deze ouders hebben jou letterlijk schade toegebracht, op emotioneel of fysiek gebied. En doordat je zo opgevoed bent, ben je misschien zelfs geneigd te denken dat dit soort gedrag normaal is. Maar nu je als volwassene vrij bent om je eigen leven te leiden, heb je de vrijheid om de keuze te maken wat je toestaat en wat niet.
Je kunt er misschien voor kiezen om het contact met hen helemaal te verbreken. Of je maakt meteen een einde aan gesprekken die agressief beginnen te worden. En ga dan zo verder. Er zijn genoeg lieve mensen in de wereld om gezonde relaties mee te hebben. Je hoeft misbruik niet te tolereren.
Het belangrijkste om te onthouden: jouw leven behoort jou toe. En het is jouw verantwoordelijkheid om goed voor dat leven te zorgen. Het is nooit jouw verantwoordelijkheid geweest om voor hun leven te zorgen. Je kunt lief zijn voor jezelf zónder anderen te kwetsen. Het is niet onaardig om grenzen te stellen. Grenzen zijn authentieker en echter dan de oude ongezonde patronen.
Stop met pleasen
Als je steeds voor anderen zorgt en het altijd goed wilt doen, hoe kom je dan nog aan jezelf toe? Stop met pleasen helpt je met helende inzichten, zodat je leven weer van jou wordt.
Ongekende gevoelens
In ‘Ongekende gevoelens’ van Jonice Webb leer je de emotionele bagage vanuit je relatie met je ouders (en hun relatie met hun ouders) te herkennen en het patroon van ongekende emoties te doorbreken.
Lees verder:
Hoe pleasen ontstaat (vaak in de kindertijd) én hoe je ermee kunt stoppen
Stop met aanpassen en kies voor jezelf
Waarom het zo belangrijk is om je verlangens te vervullen (het is niet egoïstisch!)
Familiedynamiek: ontdek welke rol jij op je hebt genomen (die je leven bepaalt)
Andrea Mathews werkt als therapeut, trainer en spreker op het gebied van authentiek leiderschap en relaties. Ze heeft haar eigen radioprogramma Authentic Living en interviewde vele grote spirituele auteurs.
