Vijf elementenleer over harmonie: accepteer de disbalans en je leven wordt evenwichtiger
Door Gastauteur
We zijn massaal op zoek naar balans in ons drukke leven. Maar volgens Shiatsu-coach Jitske Dijkstra is dit ‘een zinloos streven’. “Het is een natuurlijk fenomeen dat we leven in disbalans.” Ze laat aan de hand van de vijf elementenleer zien hoe we toch rust kunnen bereiken: als we uitzoomen en naar het grotere geheel kijken.
Net zoals de afwisseling van de seizoenen elkaar in balans houden, zo houdt de afwisseling van alle gebeurtenissen jou en jouw leven in balans.
Natuurwet: ups en downs
Het streven en zoeken naar balans is verspilde energie. Je kunt er hooguit voor zorgen dat je de zwaarste kant van de weegschaal af en toe een beetje verlicht. Alle creatie in het leven ontstaat uit disbalans, uit frictie en contrast. Dat is een natuurwet. Vechten met natuurwetten is als water naar de zee dragen. Het leven zelf biedt een natuurlijke balans, die uit ups en downs bestaat.
Yin en yang
Het wordt mooi uitgebeeld door het yin-yangsymbool. In de witte vorm zie je een zwarte stip en in de zwarte vorm zie je een witte stip. Dit betekent dat niets in het leven alleen maar zwart of wit is en dat in de ene vorm ook altijd iets van het andere zit. Yin symboliseert het zwart van de nacht en yang symboliseert het licht van de dag. Op het toppunt van de dag wordt de nacht geboren en andersom. Samen zijn ze gedurende een etmaal in perfecte harmonie en balans met elkaar. Maar het is nooit tegelijkertijd nacht en dag. Deze twee verschijningsvormen wisselen elkaar af en zo is het in ons persoonlijke leven ook.
Een leven vol disbalans
In onze drukke maatschappij zijn we voortdurend blootgesteld aan stress, spanning, vermoeidheid. Je hebt je werk, je huis, je vrienden, je ouders, je kinderen, je persoonlijke beslommeringen en ervaringen, je sport en verenigingen die allemaal jouw aandacht vragen. En dan moet je ook nog ergens ontspannen en de ‘balans’ zien te vinden.
Vergeet het maar, balans op korte termijn bestaat niet. Balans zoals je hem nastreeft, is een utopie waar de wellness-industrie goud geld aan verdient: ’Zoek de balans en alles is oké.’ Maar niets is minder waar. Een dagje naar de sauna laat lichaam en geest zeker ontspannen, maar haalt je problemen niet weg. Je hebt nog steeds je drukke baan, je kinderen, je stress waar je naar terugkeert. Je kunt er hooguit wat beter en relaxter mee omgaan na een dagje rust. Maar de disbalans is er nog steeds.
Creatie ontstaat uit frictie
Volgens de vijf elementenleer, uit de Traditionele Chinese Geneeskunde, bestaat balans niet. Tenminste niet op de manier zoals we haar vaak zoeken en nastreven, omdat het een natuurlijk fenomeen is dat we leven in disbalans. Wanneer je dit natuurlijke fenomeen accepteert, zie je het grotere geheel.
Het dagelijks leven is vaak één grote weerspiegeling van disbalans. Je zit in het ‘ene’ en verlangt naar het ‘andere’. En als het ‘andere’ er is, verlang je weer naar het ‘ene’. Als het lang koud en nat is, verlang je naar droogte en warmte. Maar als het dan lange tijd droog en warm is, snak je naar afkoeling en regen.
Alle creatie en beweging in het leven ontstaan juist uit disbalans en frictie. Door de hefboomwerking ontstaat een natuurkracht die creatie-kracht heeft en beweging geeft. Wanneer er perfecte balans is, stoppen de beweging en creatie! En dat is waarschijnlijk niet wat je wilt…
Zinloos streven
‘Balans bestaat uit twee gedeelten die met elkaar in evenwicht zijn,’ aldus Wikipedia. Balans in deze definitie betekent dus dat werk en verplichtingen even zwaar wegen als ontspanning en vrije tijd. Dat je evenveel vreugde als verdriet ervaart, dat er net zoveel geld binnenkomt als uitgaat etc. Zo kan ik nog wel even doorgaan, maar in geen van de voorbeelden is er absolute balans, want dat bestaat niet. Het streven ernaar is dan ook volstrekt zinloos. Het is iets wat je nooit zult bereiken op korte termijn.
Als je druk bent met het opvoeden van kleine kinderen en daarnaast ook nog werkt, je sociale verplichtingen hebt, zorg voor ouders draagt, sport en vriendschappen wil bijhouden etc. dan is er simpelweg géén balans. Het is rennen en vliegen tot je er soms hijgend bij neervalt. Dat is wat het is. Je kunt hier en daar hulp vragen en besluiten minder dingen tegelijk te willen, zodat je wat meer rust en ontspanning hebt. Maar de basis bestaat simpelweg uit disbalans.
Natuurlijke balans: de seizoenen
Als je kunt accepteren wat er is, dan valt de weerstand weg. Maar de realiteit in je leven is vaak: wat je wel wilt, is er niet. En wat er wel is, wil je niet. Daar zit de echte disbalans. De balans ontstaat uit het contrast: als je ouder en wijzer bent geworden en je wilde haren hebt verloren, de kinderen de deur uit zijn en jij weer alle tijd voor jezelf hebt. Aan de hand van de natuurlijke groei en levenscyclus van de 5 elementen laat ik je graag de dualiteit van balans zien: er is altijd balans én er is nooit balans.
De natuurlijke balans is er altijd als je dit ‘meet’ over een gehele levensloop, groeicyclus of bepaalde periode. Zo is de natuur in evenwicht door dag en nacht, eb en vloed, lente en herfst, zomer en winter. Ze zijn er nooit tegelijkertijd, maar wisselen elkaar af en daarmee is de natuur in haar geheel in balans.
Voorjaar en zomer: streven en hard werken
Het voorjaar en de zomer weerspiegelen de actie, de groei, de ontwikkeling en het harde werken om iets te bereiken. Lange lichte, warme dagen transformeren de potentie (het zaad) tot bloei en vrucht. Deze periode is een tijd van opgaande energie die een toppunt bereikt en gepaard gaat met veel beweging en verbinding.
In een mensenleven symboliseren lente en zomer de eerste helft van je leven. De lente weerspiegelt je jonge jeugd, je groei en ontwikkeling en de zomer weerspiegelt de volwassenheid en bloei van je leven. De eerste helft van je leven werk je hard om kennis en materie te verzamelen, werk en een partner te vinden, een huis te bouwen, kinderen te krijgen en nalatenschap te creëren. Daarnaast maak je van alles mee op geestelijk vlak en leer je wijze lessen door dikwijls je neus te stoten.
Deze fase wordt gekenmerkt door verzameling, veel actie en weinig rust, precies zoals in de natuur in de lente. Die groeit ook onvermoeid door totdat de volwassen fase wordt bereikt: de bloei en de vrucht. Door het harde werken en alle verplichtingen ontbreekt vaak de tijd om te genieten. Hoe vaak hoor je grootouders niet zeggen: ‘Ik heb nu tijd om te genieten van mijn kleinkinderen. Dat had ik vroeger niet met mijn eigen kinderen.’ Als je het ritme van de natuur volgt en begrijpt, dan zie je waarom dit zo is en dat het heel natuurlijk is.
Herfst en winter: oogsten en genieten
Na de oogst volgt het contrast, de andere helft van de weegschaal: de herfst en de winter. We halen de vruchten van het land binnen, we zuiveren de grond en laten haar rusten. De winter is de tegenpool van de zomer en symboliseert de absolute rust en stilte. De energie is naar binnen gericht en laadt zich op. Het Vuur van de Zomer vindt haar perfecte balans in het Water van de Winter. De enorme kracht en drive van de lente vinden hun balans in het loslaten en berusten van de herfst.
In een mensenleven symboliseren de herfst en winter de tweede fase en het einde van je leven. Je bent geaard in jezelf, rustiger en stabieler. Er is meer tijd en rust omdat je kinderen zelfstandig zijn en jij met pensioen bent, of het in elk geval rustiger aan doet. Je ontdoet je van onnodige ballast (in lichaam en geest), niets ‘moet’ meer. Je gaat vaak wat kleiner wonen en doet afstand van materiële dingen.
Je hebt wijsheid van geest vergaard door al je levenservaringen en het harde werken hoeft niet meer. Je mag de oogst van het leven binnenhalen. Er is volop tijd om te rusten en te genieten, waardoor de balans ontstaat met het werken en streven in je jonge jaren. Je levensloop is daarmee in balans.
Het ene kan niet zonder het andere
Je hele leven is een aaneenschakeling van actie en rust, van vreugde en verdriet, van begin en einde, van jong en oud, van inspanning en ontspanning, van onbezonnenheid en wijsheid, van ploeteren en genieten, van leven en dood. Het is het een of het ander en in het ene zit het andere al opgesloten, zoals elke nacht de belofte van het ochtendgloren in zich heeft. Net zoals de afwisseling van de seizoenen en de afwisseling van dag en nacht elkaar in balans houden, zo houdt de afwisseling van alle gebeurtenissen jou en jouw leven in balans. Aanvaarden dat ‘balans’ geen balans heeft, geeft rust.
Geschreven door Jitske Dijkstra, klassiek Shiatsu therapeut, coach, Do-in docent en trainer.
Boekentip: De Tao van gezondheid
Wil jij leren hoe je verbanden en relaties kunt zien tussen je lichaam, ziel en psyche? Wil jij je ‘lichaam leren lezen’? Ga dan aan de slag met ‘De Tao van gezondheid’. Veel dingen krijgen een diepere zin en betekenis.
Lees verder over dit onderwerp:
Burn-out: verstoorde energiebalans tussen yin en yang gezien vanuit de Chinese Geneeskunde
Vastzittende energie en chronische ontstekingen gezien vanuit de Chinese Geneeskunde
Chinese Geneeskunde & de kracht van klaproos: omgaan met yang energie
Inspirerend leven werkt samen met experts om je te inspireren. Gastauteurs bieden ons hun verhalen aan om met jou te delen.
Heel goed geschreven artikel over de zin en onzin van balans. Mooie vergelijking met de seizoenen. We kunnen zo veel leren van de natuur door ons eraan te spiegelen.